Toelatingsnummer 10867 N

Roundup Ready to Use

10867 N

Het College voor de Toelating

van Bestrijdingsmiddelen,

overwegende, dat het besluit tot toelating van het middel

Roundup Ready to Use

nr. 10867 N d.d 7 augustus 1991 dient te worden gewijzigd en het in verband daarmee wenselijk is dit besluit in te trekken en daarom in de plaats, gelet op de artikelen 3, 3a, 4 en 5 van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 (Stb. 288), het volgende besluit vast te stellen,

§ I Toelating

1. Het bestrijdingsmiddel Roundup Ready to Use wordt toegelaten in de zin van artikel 2, eerste lid, van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962, onder nummer en datum dezes. Voor de gronden waarop dit besluit berust wordt verwezen naar bijlage II dezes.
2. De toelating geldt tot 1 januari 2007.

§ II Samenstelling, vorm en afwerking

Onverminderd hetgeen omtrent de samenstelling, vorm en afwerking bij de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen is bepaald, moeten:

1. de samenstelling, vorm en fysische toestand van het middel alsmede de chemische en fysische eigenschappen daarvan overeenkomen met de bij de aanvraag tot toelating verstrekte gegevens, alsmede met het bij de aanvraag tot toelating verstrekte monster.

§ III Gebruik

Het bestrijdingsmiddel mag slechts worden gebruikt met inachtneming van hetgeen in
bijlage I dezes, onder A. is voorgeschreven.

§ IV Verpakking en etikettering

1. De aanduidingen, welke ingevolge artikel 15 van de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen op de verpakking moeten worden vermeld, worden hierbij vastgesteld als volgt:

- aard van het preparaat: vloeistof

- werkzame stof(fen): glyfosaat

- gehalte(n): 9,7 g/l

- andere zeer giftige, giftige, bijtende of schadelijke stof(fen): -

- toxicologische groep(en): -

- uiterste gebruiksdatum: -

2. Behalve de onder 1. bedoelde en de overige bij de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen voorgeschreven aanduidingen en vermeldingen moeten op de verpakking voorkomen:

a. letterlijk en zonder enige aanvulling:

hetgeen in bijlage I dezes onder A. is vermeld.

b. hetzij letterlijk, hetzij naar zakelijke inhoud:

de in bijlage I dezes onder B. opgenomen tekst, met dien verstande, dat niet alle daarin aangegeven toepassingen behoeven te worden vermeld en de inhoud dier tekst slechts mag worden aangevuld met technische aanwijzingen voor een goede bestrijding, mits deze niet met die tekst in strijd zijn.

c. letterlijk en zonder enige aanvulling:

- Bijzondere gevaren:

- Veiligheidsaanbevelingen:

Buiten bereik van kinderen bewaren.

Verwijderd houden van eet- en drinkwaren en van diervoeder.

Niet eten, drinken of roken tijdens gebruik.

Spuitnevel niet inademen.

Aanraking met de ogen en de huid vermijden.

d. Overeenkomstig artikel 15 van de Regeling samenstelling, indeling,

verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen moet op de verpakking als gevaarsymbool worden aangebracht:

met als onderschrift:

e. W-codering

bij het toelatingsnummer een cirkel met daarin de aanduiding W.1.

f. Ingevolge artikel 8a van de Regeling samenstelling, indeling,

verpakking en etikettering moet uitsluitend op die verpakkingen van bestrijdingsmiddelen die (mede) voor huishoudelijk gebruik zijn bestemd het logo voor klein chemisch afval (kca-logo) worden aangebracht, bestaand uit een afvalbak met een kruis erdoor zoals aangegeven in bijlage III bij deze regeling.

Dit besluit treedt in werking met terugwerkende kracht tot 1 januari 2002.

Degene wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken kan gelet op artikel 8 van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 en artikel 7:1, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht, binnen zes weken na de dag waarop dit besluit bekend is gemaakt een bezwaarschrift indienen bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen. Een dergelijk bezwaarschrift dient te worden geadresseerd aan: Het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen, Postbus 217, 6700 AE WAGENINGEN.

Wageningen, 15 maart 2002

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN,





(voorzitter)

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN

BIJLAGE I bij het besluit tot verlenging en wijziging van de toelating van het middel Roundup Ready to Use, toelatingsnummer 10867 N

A.

WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT

Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel

1. in beplantingen

2. uitsluitend pleksgewijs toepassen op bestratingen, terrassen en paden (verhardingen)

3. onder hekwerk, afrastering en hagen.

Het middel is uitsluitend bestemd voor particulier gebruik.

B.

GEBRUIKSAANWIJZING

Het middel is een onkruidbestrijdingsmiddel dat klaar is voor gebruik. Het middel is bedoeld voor het uitsluitend pleksgewijs toepassen op bestratingen, terrassen en paden (verhardingen) en het toepassen in beplantingen en onder hekwerk, afrastering en hagen rondom woningen. Het middel bestrijdt de meeste éénjarige en overblijvende onkruiden (bijv. kweekgras en zevenblad). Mossen en paardestaart worden niet bestreden. Het middel wordt door de bladeren opgenomen en naar de ondergrondse delen getransporteerd. Het wordt na contact met de grond snel geïnactiveerd en afgebroken. 24 Uur na toepassing zijn de eerste effecten waarneembaar.
Spuit bij groeizaam en droog weer. Regen binnen 6 uur na de bespuiting kan de werking nadeling beïnvloeden.

Toepassing
Met de inhoud van deze fles (750 ml) kan een oppervlakte van ca. 33 m² worden behandeld.
De onkruiden licht bevochtigen; afdruipen moet worden voorkomen.
Planten, struiken, bomen enz. die rechtstreeks of na overwaaien met het middel in contact komen, worden gedood of beschadigd. Werk dus nauwkeurig, spuit alleen op de bladeren van de te bestrijden onkruiden. Spuit bij windstil weer, voorkom overwaaien.

Wageningen, 15 maart 2002

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN,





(voorzitter)

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN

BIJLAGE II bij het besluit tot verlenging en wijziging van de toelating van het middel Roundup Ready to Use, toelatingsnummer 10867 N

Op grond van artikel 5, vijfde lid, van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962, kan een toelating worden gewijzigd als bij de beoordeling omtrent de verdere toelaatbaarheid blijkt, dat een van de in het Besluit wijziging toelatingsvoorschriften bestrijdingsmiddelen (Staatsblad 1995, 102) genoemde omstandigheden zich voordoet.

Betreft de verlenging en wijziging van de toelating van het middel Roundup Ready to Use
(97-573 TV, 20010035 WS) een middel op basis van de werkzame stof glyfosaat na
1 januari 2002.

Het betreft de afronding van de hoorprocedure n.a.v. het voornemen van het College uit vergadering C-113.3.3, op 12 september 2001, om alle toepassingen, met uitzondering van die op verhardingen, van de middelen Roundup Ready to Use (10867 N) en Roundup Dry
(11229 N), op basis van de werkzame stof glyfosaat te beëindigen in verband met de overschrijding van de norm voor niet-doelwit-arthropoden. De betrokken belanghebbenden zijn in de gelegenheid gesteld hun zienswijze kenbaar te maken (= hoorprocedure).

De einddatum van glyfosaat is in C-111.3.1. vastgesteld op 1 juli 2002.

Eerdere besluitvorming door het College

De stof glyfosaat is door het College besproken in C-97.3.12 en C-88.3.5. De middelen zijn toen verlengd, tot 1april 2003, onder het stellen van de volgende aanvullende vragen:

Residugegevens:

* residuproeven uien*

* residuproeven bieten*

* residuproeven witlof*

* residuproeven asperges*.

*: mogelijk is een geschikte metabolismestudie voldoende, ter onderbouwing van de aanname dat na een behandeling vòòr opkomst geen aantoonbare hoeveelheden residu zullen worden aangetroffen, omdat glyfosaat wordt opgenomen via de bovengrondse delen van de plant.

Blootstellingsgegevens toepassers:

* gegevens over de blootstelling aan glyfosaat middels veldonderzoek, met name voor de handmatige toepassingen van de middelen;

* gegevens over de effectiviteit van beschermende maatregelen bij de toepassing van glyfosaat bevattende bestrijdingsmiddelen

* gegevens over de blootstellingsfrequentie bij toepassing van glyfosaat bevattende bestrijdingsmiddelen.

Milieu:

1. Toxiciteitsgegevens van de in Nederland toegelaten formuleringen voor vis, Daphnia en algen;

2. De metaboliet mI (AMPA) voldoet vooralsnog niet aan de norm voor persistentie zoals opgenomen in het Bmb. Er zijn aanwijzingen dat de DT₅₀ van deze metaboliet onder veldomstandigheden > 90 dagen is. Uitvoering van een veldstudie naar de verdwijning van mI uit de bodem wordt noodzakelijk geacht.

3. Voor alle overblijvende toepassingen, waarvoor in deze risicobeoordeling niet expliciet is vastgesteld dat zij voldoen aan de norm voor waterorganismen, dient een adequate risicobeoordeling te worden uitgevoerd die aantoont dat er geen onaanvaardbare directe of indirecte effecten zijn voor waterorganismen en organismen die afhankelijk zijn van waterecosystemen:

4. De volgende toepassingen op basis van de werkzame stof glyfosaat voldoen niet aan de norm voor vogels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB):

• Voor de middelen Roundup, Roundup Ultra, LUXAN GLYFOSAAT VLOEIBAAR,
Agrichem Glyfosaat B, AGRICHEM GLYFOSAAT 2, GLYPHOGAN en GLYFOS:

- land- en tuinbouwgewassen: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds);

- weg en plantsoenbeplanting: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds).

• Voor het middel Roundup ECON 400:

- grasland: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds);

- weg- en plantsoenbeplanting: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds);

- land- en tuinbouwgewassen: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds).

Voor de overschrijdende toepassingen dient door middel van een adequate risico-evaluatie duidelijk te worden aangetoond dat zich onder veldomstandigheden geen onaanvaardbare effecten voordoen op vogels na toepassing van het gewasbeschermingsmiddel volgens de voorgestelde Gebruiksaanwijzing.

5. De volgende toepassingen op basis van de werkzame stof glyfosaat voldoen niet aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB:

• Voor de middelen Roundup, Roundup Ultra, LUXAN GLYFOSAAT VLOEIBAAR, Agrichem Glyfosaat B, AGRICHEM GLYFOSAAT 2, GLYPHOGAN en GLYFOS:

- land- en tuinbouwgewassen: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds);

- weg en plantsoenbeplanting: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds).

• Voor het middel Roundup ECON 400:

- grasland: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds);

- weg- en plantsoenbeplanting: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds);

- land- en tuinbouwgewassen: onkruid dat 10% boven het gewas uitsteekt (onkruidstrijkers, volvelds).

Voor de overschrijdende toepassingen dient door middel van een adequate risico-evaluatie duidelijk te worden aangetoond dat zich onder veldomstandigheden geen onaanvaardbare effecten voordoen op zoogdieren na toepassing van het gewasbeschermingsmiddel volgens de voorgestelde Gebruiksaanwijzing.

6. Geen van de toepassingen op basis van de werkzame stof glyfosaat voldoen aan de norm voor niet-doelwit arthropoden zoals opgenomen in de UB. Er dienen voor alle middelen aanvullende (semi-)veldexperimenten te worden uitgevoerd met die niet-doelwit arthropoden waarvoor in laboratoriumtoetsen > 30% effect werd gevonden.

7. Teneinde het risico voor terrestrische hogere niet-doelwit planten te kunnen beoordelen is onderzoek nodig aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

Naar aanleiding van een advies van de bezwaarschriftencommissie heeft het College, bij besluit van 13 juli 2000 de einddatum van glyfosaat gesteld op 1 oktober 2001. Aanleiding voor de beperking van de verlengingstermijn was de inschatting van het CTB dat met het leveren van de gevraagde aanvullende gegevens nog slechts een termijn van 3 maanden gemoeid zou zijn (12 maanden gerekend vanaf 8 oktober 1999).

In C-111.3.1, op 11 juli 2001 besloot het College voor de middelen op basis van glyfosaat waarvan de aanvragen onvolledig waren op het aspect niet-doelwit-arthropoden[MMa1] :
Onder het voorbehoud dat de conclusies van de in 2001 uit te voeren beoordeling van de werkzame stof glyfosaat, ten aanzien van alle andere aspecten dan het risico voor niet-doelwit-arthropoden, niet leiden tot een voornemen tot beëindiging van de toelatingen of van enkele toepassingen van de toelatingen op grond van art. 3, eerste lid, Bestrijdingsmiddelenwet 1962, besluit het College om de toelating van de bestrijdingsmiddelen Roundup, 97-491 TV, Roundup Evolution, 97-494 TV, Roundup TX, 97-574 TV, Roundup ECON 400, 97-666 TV, en GLYPHOGAN, 97-711 TV te verlengen op grond van art. 5, eerste lid Bestrijdingsmiddelenwet 1962, jo. artikel 7, vijfde lid Regeling toelating bestrijdingsmiddelen 1995 ter afronding van de besluitvorming.

· Als (nieuwe) einddatum voor glyfosaat wordt 1 juli 2002 vastgesteld.

· Als expiratiedatum wordt 1 juli 2002 vastgesteld (= einddatum glyfosaat).

· In de verleende verlengingstermijn dient het volgende te geschieden:

* Leveren, door de aanvrager, van aanvullende gegevens m.b.t. (semi-)veldexperimenten met die niet-doelwit arthropoden waarvoor in laboratoriumtoetsen > 30% effect werd gevonden;

* Opstellen van aanvullingen op de samenvattingen van de residugegevens en milieueigenschappen en op de risicobeoordelingen voor de toepasser, de volksgezondheid en het milieu door het CTB.

Het College besloot in C-113.3.3:

· aan betrokken belanghebbenden kenbaar te maken dat het College het voornemen heeft alle toepassingen, met uitzondering van die op verhardingen, van de middelen Roundup Dry (11229 N) en Roundup Ready to Use (10867 N), op basis van de werkzame stof glyfosaat te beëindigen in verband met de overschrijding van de norm voor niet-doelwit-arthropoden. De betrokken belanghebbenden worden in de gelegenheid gesteld hun zienswijze kenbaar te maken (= hoorprocedure).

· Het College zal op basis van deze zienswijze vaststellen of het standpunt van het College heroverweging behoeft.

· op basis van de uitkomsten van de hiervoor omschreven stappen op zo kort mogelijke termijn, doch uiterlijk 1 januari 2002, over te gaan tot een daadwerkelijke beëindiging van de in het geding zijnde toelatingen voorzover deze uitkomsten niet tot een ander besluit leiden.

· Teneinde de aanvrager/ toelatinghouder de gelegenheid te geven op het voornemen te reageren (hoorprocedure) zullen de toelatingen worden verlengd tot 1 januari 2002 op grond van art. 5, eerste lid Bestrijdingsmiddelenwet 1962, jo. Art. 7, vijfde lid Regeling toelating bestrijdingsmiddelen 1995, ter afronding van de besluitvorming door het College.

· Als expiratiedatum voor glyfosaat wordt 1 juli 2002 vastgesteld, op grond van hetgeen besloten is in C-111.3.1.

· In de verleende verlengingstermijn dient het College:

* de aanvrager te horen m.b.t. het voornemen;

· Voor de toepassing van Roundup Dry op verhardingen dient de volgende zin op het etiket te worden opgenomen:
“Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren (bv. een Selectspray of een Weed IT spuitmachine).”

· De etikettering van Roundup Ready to Use dient te worden aangepast zoals aangegeven onder “etikettering” (wijziging S-zin).

Te leveren als voorwaarde toekomstige beoordeling

1. In verband met de verwachte effecten van de werkzame stof glyfosaat op terrestrische planten dient onderzoek te worden geleverd aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

2. Aanvullende gegevens met betrekking tot de effecten van de werkzame stof glyfosaat op biologische methoden voor afvalwaterzuivering worden noodzakelijk geacht.

3. Studie inzake de toxiciteit van de werkzame stof glyfosaat voor Lemna waarbij de wijze van blootstelling geschiedt middels contact-blootstelling.

Aan het besluit lag een integrale stofbeoordeling ten grondslag.

Voor de middelen Roundup Dry (11229 N) en Roundup Ready to Use (10867 N) waren de aanvragen tijdig volledig. Derhalve kon een volledige beoordeling van deze middelen alsmede een integrale stofbeoordeling van glyfosaat, in dat kader worden uitgevoerd.

Werkzaamheid

Op grond van voorafgaande onderzoekingen -geleverd bij de aanvraag tot toelating-, gevoegd bij de praktijkervaringen mag worden aangenomen dat de toegelaten middelen op basis van glyfosaat werkzaam zijn voor het doel waarvoor zij zijn bestemd.

Een GAP is opgesteld door de Plantenziektenkundige Dienst .

Metaboliet AMPA

Relevantie van de metaboliet

Glyfosaat wordt in de bodem afgebroken. Een van de metabolieten is AMPA. Aangezien meer dan 10% van het uitgangsmateriaal omgezet wordt in deze metaboliet dient onderzocht te worden of deze metaboliet relevant is.

Een studie waarin de herbicidale activiteit van AMPA in de bodem is onderzocht, is overgelegd. Voor een dertiental plantensoorten is de herbicidale werking beoordeeld. Slechts bij één soort was enige mate van herbicide activiteit waar te nemen bij zeer hoge dosering. Deze dosering was zo hoog dat deze normaliter in de praktijk niet voor kan komen; zelfs niet in geval van overdosering. Gezien het feit dat in twaalf soorten géén herbicide activiteit is waargenomen en slechts in een geval bij extreem hoge dosering sprake is van herbicide activiteit kan geconcludeerd worden dat onder praktijkomstandigheden de metaboliet AMPA werkzaamheidstechnisch niet relevant is en tevens geen effecten heeft op niet-doelwitplanten.

Fysische en chemische eigenschappen

De fysische en chemische eigenschappen van glyfosaat zijn gegeven in The Pesticide Manual.

Gegevens omtrent de concentraties van de werkzame stof in de toegelaten middelen zijn te vinden in tabel M.1.

Profiel humane toxicologie

In Europa wordt glyfosaat binnenkort geplaatst op Annex I. Vanwege de wederzijdse erkennig van op Annex I geplaatste stoffen in Europa, wordt voor het human toxicologie-profiel uitgegaan van de eindpuntenlijst (‘critical endpoint list’) zoals opgesteld naar aanleiding van de ECCO-meeting over glyfosaat (ECCO rapport 78, d.d. 15 juni 1999). 

De aanvrager heeft bovendien enkele extra studies geleverd; deze worden behandeld, volgend op de eindpuntenlijst. Deze tekst is gebaseerd op TNO rapport 01-48-A-262/1
d.d. 28 augustus 2001.

CRITICAL ENDPOINT LIST

Impact on Human and Animal Health

Absorption, distribution, excretion and metabolism in mammals (Annex IIA, point 5.1)
Rate and extent of absorption:	Limited absorption of approx. 30% within 48 h
Distribution:	Widely distributed, low residue levels (highest residue in bone)
Potential for accumulation:	No evidence of accumulation (< 1% after 7 days)
Rate and extent of excretion:	Rapid and nearly complete excretion of the absorbed dose via urine
Metabolism in animals	Very limited (< 0.5%)
Toxicologically significant compounds (animals, plants and environment)	Parent compound; the main plant metabolite (AMPA) is not of toxicological significance

Acute toxicity (Annex IIA, point 5.2)
Rat LD50 oral	> 2000 mg/kg bw
Rat LD50 dermal	> 2000 mg/kg bw
Rat LC50 inhalation	> 5 mg/l air (4-hour exposure)
Skin irritation	Not irritating
Eye irritation	Acid: irritating, R 41 Salts: not irritating
Skin sensitisation (test method used and result)	Not sensitising (M&K test, Buehler)

Short term toxicity (Annex IIA, point 5.3)
Target / critical effect	Liver, gastrointestinal mucosa, salivary glands
Lowest relevant oral NOAEL / NOEL	6 and 12 month dog & 90d rat: 300 mg/kg bw/d
Lowest relevant dermal NOAEL / NOEL	21 days, rat: > 1000 mg/kg bw/d
Lowest relevant inhalation NOAEL / NOEL	Not required

Genotoxicity (Annex IIA, point 5.4)

Not genotoxic

Long term toxicity and carcinogenicity (Annex IIA, point 5.5)
Target/critical effect	Liver; salivary glands; stomach mucosa and urinary bladder epithelium; eyes
Lowest relevant NOAEL / NOEL	2 year, rat: 31 mg/kg bw/d (dietary levels adjusted)
Carcinogenicity	No evidence of carcinogenicity

Reproductive toxicity (Annex IIA, point 5.6)
Reproduction target / critical effect	Reduced pup weight at parentally toxic doses
Lowest relevant reproductive NOAEL / NOEL	10000 ppm (800 mg/.kg bw/d)
Developmental target / critical effect	Lower number of viable fetuses and reduced fetal weight; retarded ossification, higher incidence of skeletal and/or visceral anomalities at maternally toxic doses
Lowest relevant developmental NOAEL / NOEL	Rabbit: 150 mg/kg bw/d
Lowest relevant maternal NOAEL / NOEL	Rabbit: 75 mg/kg bw/d

Neurotoxicity / Delayed neurotoxicity (Annex IIA, point 5.7)
	No relevant effects

Other toxicological studies (Annex IIA, point 5.8)
	Toxicological studies on AMPA: metabolite less toxic than the parent compound, no evidence of mutagenicity and teratogenicity; Toxicity studies in farm animals: no risk to be expected; Mechanistic study on salivary gland: no mechanism identified.

Medical data (Annex IIA, point 5.9)
	Comprehensive database, mainly related to accidental or intentional oral intake of glyphosate products

Summary (Annex IIA, point 5.10)	Value	Study	Safety factor
ADI	0.3 mg/kg bw/d	Long-term studies in rats	100
AOEL	0.2 mg/kg bw/d	Rabbit teratogenicity study, NOEL for maternal toxicity (30% oral absorption)	100
ARfD (acute reference dose)	Not allocated (not necessary)

Dermal absorption (Annex IIIA, point 7.3)
	3% (monkey in vivo)

Classification and proposed labelling (Annex IIA, point 10)

with regard to toxicological data

Xi, R 41 (Risk of serious damage to eyes)

Voor de huidige aanvraag nageleverde gegevens

Toxicokinetiek

Dermale absorptie

Er werden drie aanvullende studies geleverd over de dermale absorptie van glyfosaat in de formulering Roundup. Geen van de studies voldeed volledig aan de huidige richtlijnen voor dermale absorptiestudies. Bovendien was de recovery in de in vivo studies laag. In de ene studie was de recovery 16%; mede hierdoor wordt deze studie ongeschikt geacht voor een kwantitatieve bepaling van de dermale absorptie. De recovery in de andere in vivo studie was circa 80%. Na correctie voor de beperkte recovery in deze studie bedroeg de dermale absorptie bij de aap minstens 5,4%. Dat betekent dat onder (semi)occlusieve omstandigheden de absorptie waarschijnlijk hoger is.

In de in vitro studie met humane huid werd bij relevante doseringen een (potentiële) absorptie van £ 4,2% vastgesteld.

Geconcludeerd wordt dat er op grond van de aangeleverde gegevens geen argumenten zijn om af te wijken van het in de eindpuntenlijst aangenomen dermale absorptie percentage van 3%.

Toxicodynamiek

Oogirritatie

Een regionaal vergiftigingscentrum deelde mee dat er gedurende een 5-jaars periode geen ernstige oogeffecten als gevolg van blootstelling aan Roundup herbiciden waren gemeld. De relevantie van dit gegeven voor de onderhavige aanvragen is niet geheel duidelijk.

Subacute toxiciteit

In een 28-dagen inhalatie studie bij de rat werd irritatie van de neus en longen gevonden in de hoogst gedoseerde vrouwtjes (0,120 mg Roundup concentraat/L). Deze effecten zijn niet onderzocht in de middelste en laagste dosering, zodat formeel geen NOAEL kan worden afgeleid. Echter, ondanks dat er een verhoogde incidentie van de irritatie werd gezien in de hoogst gedoseerde vrouwtjes, was daar geen toename in de ernst aan gekoppeld ten opzichte van de controle vrouwtjes. Daarom wordt aangenomen dat de NOAEL ongeveer bij de middelste dosering ligt (0,053 mg Roundup concentraat/L).

De speekselklieren, een doelorgaan in verschillende andere studies, is niet histopathologisch onderzocht. Er werden geen andere systemische effecten gezien.

Toelichting op speekselklier effecten

Glyfosaat induceert hypertrofie van de acinaire cellen in de submandibulaire speekselklier en de parotis bij muizen en ratten. Een dergelijke hypertrofie is een bekend effect van verschillende adrenerge stoffen. Hypertrofie door glyfosaat werd gedeeltelijk tegengegaan door de b-adrenerge antagonist propranol wat suggereert dat glyfosaat deels werkt als een adrenerge agonist. Glyfosaat induceert echter geen andere effecten die doorgaans worden geassocieerd met adrenerge activiteit. Daarom heeft het hooguit een zwakke adrenerge activiteit.

De morfologische veranderingen in de speekselklieren kunnen ook veroorzaakt worden door de zuurgraad van glyfosaat. Hierover zijn geen gegevens aangeleverd. Het werkingsmechanisme blijft derhalve onduidelijk.

Blootstellingsgegevens toepasser/werker

In een eerste aangeleverde blootstellingsstudie worden de experimenten in onvoldoende detail beschreven, en kunnen de gebruikte methoden niet voldoende worden geëvalueerd. De resultaten wijzen mogelijk op een laag niveau van blootstelling, maar deze gegevens kunnen niet worden gekwantificeerd voor registratie doeleinden.

Een tweede blootstellingstudie is geëvalueerd, waarbij de meeste van de beschreven blootstellingsscenario’s worden beschouwd als niet relevant voor de Nederlandse situatie. Waarschijnlijk zouden alleen de rugzak-methode data relevant kunnen zijn voor de Nederlandse situatie. Er zijn echter enkele onduidelijkheden in de studie.

Op basis van de evaluatie van deze twee blootstellingsstudies bij werkers is er geen reden voor aanpassing van de risicoevaluatie voor glyfosaat.

Conclusie nageleverde gegevens

De hierboven beschreven studies geven geen aanleiding tot wijziging van het toxicologisch profiel of de risico-evaluatie van glyfosaat en formuleringen op basis van glyfosaat.

Beoordeling van het risico voor de toepasser (beroepsmatig/particulier/

re-entry)

De hieronder volgende tekst is deels gebaseerd op TNO rapport 99-063-C-262 d.d.
28 juni 1999 en op de vervanging daarvan, rapport 99-063-C-262/2 d.d. 30 augustus 2001. In Europa wordt glyfosaat binnenkort geplaatst op Annex I. Vanwege de wederzijdse erkennig van op Annex I geplaatste stoffen in Europa, wordt in deze herziene versie van de risicobeoordeling uitgegaan van de data uit de eindpuntenlijst.

In dit advies wordt het gezondheidsrisico geschat als gevolg van blootstelling aan glyfosaat op de werkplek.

Overzicht toepassingen

De formulering Roundup Ready to Use is bedoeld voor particuliere toepassing in de bestrijding van onkruid op kleine oppervlakken rondom woningen. Gezien het verwachte beperkte aantal blootstellingen per jaar met ruime intervallen tussen gebruiksmomenten, wordt een AEL voor semichronische blootstelling vastgesteld.

De formulering Roundup Dry dient beroepsmatig te worden toegepast. Gezien de algemene toepasbaarheid van dit middel en de wijze van gebruik kan voor een beroepsmatige toepasser niet worden uitgesloten dat deze gedurende een aanzienlijk deel van het jaar frequent wordt blootgesteld. Voor deze formulering wordt derhalve een AOEL voor chronische blootstelling vastgesteld. Indien aanvullende gegevens hiertoe aanleiding geven kan mogelijk een AOEL voor semichronische blootstelling worden afgeleid/gebruikt.

Uitgangspunten voor de risicobeoordeling

Er is nog geen definitieve overeenstemming over het vaststellen van de AOEL op Europees niveau. In de onderhavige beoordeling zijn de assessmentfactoren toegepast zoals deze in normaliter in Nederland worden gehanteerd.

De AOEL uit de eindpuntenlijst heeft betrekking op kortdurende blootstelling. Voor de Nederlandse beoordeling wordt er over het algemeen van uitgegaan dat de professionele toepasser langdurig wordt blootgesteld. Daarom is in de onderhavige beoordeling een AOEL voor chronische blootstellingsduur afgeleid.

In de eindpuntenlijst wordt geen AEL voor de particuliere toepasser opgevoerd. Voor de onderhavige beoordeling is derhalve een AEL afgeleid. De AEL voor kortdurende blootstelling is op dezelfde studie gebaseerd als de AOEL voor kortdurende blootstelling in de eindpuntenlijst.

De blootstelling van een beroepsmatige en particuliere toepasser aan aminomethyl-fosfonzuur (AMPA), het primaire degradatieproduct van glyfosaat in planten, grond en water, is verwaarloosbaar geacht.

De inhalatoire en dermale blootstelling voor handmatige toepassingen buiten (spuit-, strijk- en stobbenbehandeling) zijn gebaseerd op het model afgeleid van de Nederlandse veldstudie in bloemisterijgewassen in kassen tijdens het toepassen inclusief mengen en laden. Dit model geeft naar verwachting een overschatting van de blootstelling aangezien het model betrekking heeft op op- en neerwaarts spuiten onder glas.

De blootstelling is geschat met behulp van modellen die niet in alle gevallen optimaal zijn (bijvoorbeeld in geval van volvelds strijken). Blootstellingsschattingen op basis van goed uitgevoerde veldstudies zouden een meer betrouwbaar beeld geven.

Afleiden A(O)EL’s

Er wordt een AEL berekend voor particuliere toepassing en een AOEL voor beroepsmatige toepassing.

Voor de berekening van de AEL-dermaal en -inhalatoir voor systemische effecten wordt de NOAEL van 75 mg/kg lg/d uit de teratogeniteitsstudie bij het konijn gebruikt.

Voor de berekening van de AOEL-dermaal en –inhalatoir voor systemische effecten wordt de NOAEL van 31 mg/kg lg/d uit de 2-jaars studie bij ratten gebruikt.

Gebruikte assessmentfactoren zijn:

· extrapolatie rat => mens o.b.v. calorische behoefte: 4

· extrapolatie konijn => mens o.b.v. calorische behoefte: 2,4

· overige interspecies verschillen: 3

· intraspecies verschillen (voor AEL) 10

· intraspecies verschillen (voor AOEL) 3

· biologische beschikbaarheid via orale route:

volgens eindpunten lijst 30%

· biologische beschikbaarheid via dermale route:

volgens eindpunten lijst 3%

· biologische beschikbaarheid via inhalatoire route:

worst case 100%

· gewicht particulier (voor AEL): 60 kg

· gewicht werker (voor AOEL): 70 kg

AELsystemisch	75 x 0,30 x 60 / (2,4 x 3 x 10)	= 19 mg/dag
AELdermaal	3% opname	= 625 mg/dag
AELinhalatoir	100% opname (worst case)	= 19 mg/dag
AOELsystemisch	31 x 0,30 x 70 / (4 x 3 x 3)	= 18 mg/dag
AOELdermaal	3% opname	= 603 mg/dag
AOELinhalatoir	100% opname (worst case)	= 18 mg/dag

Schatting van de blootstelling/berekening Risico indices

De blootstelling aan glyfosaat tijdens mengen/laden en toepassen is geschat met behulp van modellen. Bij de blootstellingsschattingen is uitgegaan van een onbeschermde werker of onbeschermde particuliere toepasser. Voor de totale dag blootstelling dienen de afzonderlijke handelingen (mengen/laden en toepassen) te worden opgeteld.

In tabel T.1 wordt aangegeven hoe de geschatte dermale en inhalatoire blootstelling aan glyfosaat bij beroepsmatig gebruik van de formulering Roundup Dry zich verhoudt tot de AOEL voor respectievelijk systemische effecten.

In tabel T.2 wordt aangegeven hoe de geschatte dermale en inhalatoire blootstelling aan glyfosaat bij particulier gebruik van de formulering Roundup Ready to Use zich verhoudt tot de AOEL voor respectievelijk systemische effecten.

Tabel T.1 Risicobeoordeling voor systemische effecten na dermale en inhalatoire blootstelling aan glyfosaat bij beroepsmatig gebruik van Roundup Dry

Activiteit	Route	Blootstelling (mg/dag)	AOEL (mg/dag)	Risico-index
In de teelt van uien, witlof, asperges, droog te oogsten bonen en erwten, consumptie- en fabrieksaardappelen, granen, bieten, stuifgevoelige akkerbouwgrond, grasland, bloembollen, narcis (2 jarige teelt), stuifgevoelige grond van bloembollen, akkerranden, braakland, erosie-gevoelige grond, droge slootbodems, onder vangrails, rondom verkeersborden, bermpalen en andere wegbebakeningen, permanent onbeteelde terreinen, tijdelijk onbeteeld land, stoppel, braakliggend bloembollenland, terreinen voor beplantingen en de ploegvoor
Handmatige toepassing
Handmatig neerwaarts spuiten, inclusief mengen en laden	dermaal	140 -580	603	0,23 - 0,96
	inhalatoir	0,7 - 2,9	18	0,04 - 0,16
Machinale toepassing
Machinaal mengen en laden granulaat	dermaal	4,2 - 8,4	603	< 0,01 - 0,01
	inhalatoir	0,03 - 0,06	18	< 0,01
Machinaal neerwaarts spuiten	dermaal	4,2 - 87	603	< 0,01 - 0,14
	inhalatoir	0,01 - 0,23	18	< 0,01- 0,01
Pleksgewijze behandeling in de teelt van land- en tuinbouwgewassen, openbaar groen, grasland, braakliggende terreinen en tijdelijk onbeteelde terreinen en diverse gewassen
Machinale toepassing
Mengen en laden granulaat	dermaal	4,2 - 8,4	603	< 0,01 - 0,01
	inhalatoir	0,03 - 0,06	18	< 0,01
Machinaal neerwaarts spuiten	dermaal	2,4 - 20	603	< 0,01 - 0,03
	inhalatoir	<0,01 - 0,05	18	< 0,01
Pleksgewijze behandeling van zwartstroken in de teelt van appels en peren
Machinale toepassing
Mengen en laden granulaat	dermaal	4,2 - 8,4	603	< 0,01 - 0,01
	inhalatoir	0,03 - 0,06	18	< 0,01
Machinaal neerwaarts spuiten	dermaal	9,6 - 61	603	0,02 - 0,1
	inhalatoir	0,03 - 0,2	18	< 0,01 - 0,01
Stobbenbehandeling, volveldse toepassing in de bosbouw
Machinale toepassing
Mengen en laden granulaat	dermaal	4,2 - 8,4	603	< 0,01 - 0,01
	inhalatoir	0,03- 0,06	18	< 0,01
Machinaal neerwaarts spuiten	dermaal	13 -101	603	0,02 – 0,17
	inhalatoir	0,03- 0,27	18	< 0,01 – 0,02
Stobbenbehandeling, pleksgewijze toepassing in de bosbouw
Handmatige toepassing
Handmatig neerwaarts spuiten inclusief mengen en laden	dermaal	16 - 34	603	0,03 - 0,06
	inhalatoir	0,08 - 0,17	18	< 0,01

Tabel T.2 Risicobeoordeling voor systemische effecten na dermale en inhalatoire blootstelling aan glyfosaat bij particulier gebruik van Roundup Ready

to Use

Activiteit	Route	Blootstelling^*	AOEL*	Risico-index
In beplantingen en bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrasteringen en hagen
Handmatige toepassing
Handmatig neerwaarts spuiten, inclusief laden	dermaal	0,7 - 3,3	625	< 0,01
	inhalatoir	<0,01 - 0,02	19	< 0,01

Conclusie m.b.t. het risico voor de toepasser

Systemische effecten bij beroepsmatige toepassing

Op basis van deze risicobeoordeling zijn geen nadelige systemische effecten op de gezondheid te verwachten als gevolg van dermale en inhalatoire blootstelling bij beroepsmatige toepassing van Roundup Dry (11229 N).

Systemische effecten bij particuliere toepassing

Op grond van deze risicobeoordeling zijn als gevolg van zowel dermale als inhalatoire blootstelling bij particulier gebruik van Roundup Ready to Use (10867 N) geen nadelige systemische gezondheidseffecten te verwachten.

Ontbrekende gegevens

--

Beoordeling van het risico voor de volksgezondheid

Er werden voor de huidige beoordeling geen nieuwe gegevens geleverd; de eerder gehanteerde data zijn op EU niveau gehandhaafd, of in discussie maar nog niet gewijzigd.

Derhalve wordt voor de risicobeoordeling voor de volksgezondheid verwezen naar C-88.3.5

(12 juli 1999) en C-89.3.26 (1 september 1999).

Etikettering

Voorstel voor classificatie werkzame stof (symbolen en R- en S-zinnen)
(EU classificatie)

Volgens de EG-monografie dienen de verschillende vormen van glyfosaat als volgt te worden geëtiketteerd:

glyfosaat, zuur	symbool	Xi
	R-zinnen:	41, 50/53
glyfosaat, isopropylaminezout	symbool	--
	R-zinnen	--
glyfosaat, natriumzout	symbool	--
	R-zinnen	--
glyfosaat, ammoniumzout	symbool	--
	R-zinnen	--

Voorstel voor classificatie formulering(en) (symbolen en R- en S-zinnen)

Formuleringstoxicologie

Uit de EG-monografie blijkt het volgende:

- van alle formuleringen is de orale LD₅₀ = 2000 mg/kg lg of hoger

- van alle formuleringen is de dermale LD₅₀ = 2000 mg/kg lg of hoger

- oogirritatie: licht tot echt irriterend

- huidirritatie: niet tot licht irriterend

- sensibilisatie: alle hier relevante formuleringen zijn niet sensibiliserend

Roundup Dry (synoniem: MON 44068).

Dit middel is behandeld in de EG-monografie.

Bevat 50,28% natriumzout van glyfosaat

symbool	--
R-zinnen:	--
S-zinnen	2, 13, 20/21, 22, 26, 37/39

Roundup Ready to Use (synoniem: MON 65006).

Dit middel is niet behandeld in de EG-monografie.

Bevat 9,7 g/l isopropylaminezout van glyfosaat

symbool	--
R-zinnen:	--
S-zinnen	2, 13, 20/21, 23 (spuitnevel), 24/25

Profiel milieuchemie en –toxicologie

Achtergrond

Tabel M.1 Formuleringen die worden beoordeeld

Formulering	Soort formulering	Werkzame stof	Gehalte werkzame stof [%]
Roundup Dry	wateroplosbaar granulaat	glyfosaat	42
Roundup Ready To Use	waterige oplossing	glyfosaat	0,72

Roundup Dry en Roundup Ready to Use zijn niet-selectief bodemherbiciden met systemische werking tegen éénjarige en overblijvende grasachtige en tweezaadlobbige onkruiden.

Het toepassingsoverzicht van de middelen is weergegeven in de tabel M.2.

Tabel M.2 Toepassingsoverzicht Roundup Dry en Roundup Ready To Use

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Ter bestrijding van	Dosering max. [kg w.s./ha]	Tijdstip toepassing
Roundup Dry
1	4	appel, peer	onkruiden	1,68	mei - juni
2	9	uien	eenjarige onkruiden	1,47	februari - april
3	13	uien	overblijvende grassen	1,47	februari - april
4	16	uien	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	februari - april
5	19	witlof	eenjarige onkruiden	1,47	april - mei
6	21	witlof	overblijvende grassen	1,47	april - mei
7	23	witlof	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	april - mei
8	27	asperge	eenjarige onkruiden	1,47	april - juni
9	30	asperge	overblijvende grassen	1,47	april - juni
10	33	asperge	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	april - juni
11	39	droog te oogsten erwten en bonen	eenjarige onkruiden	1,47	juli - oktober
12	42	droog te oogsten erwten en bonen	overblijvende grassen	1,47	juli - oktober
13	44	droog te oogsten erwten en bonen	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	juli - oktober
14	48	aardappel/fabr, cons	eenjarige onkruiden	1,47	augustus - oktober
15	52	aardappel/fabr, cons	overblijvende grassen	1,47	augustus - oktober
16	55	aardappel/fabr, cons	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	augustus - oktober
17	59	aardappelen	eenjarige onkruiden	1,47	februari - april
18	64	aardappelen	overblijvende grassen	1,47	februari - april
19	67	aardappelen	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	februari - april
20	71	granen	eenjarige onkruiden	1,47	juli - oktober
21	75	granen	overblijvende grassen	1,47	juli - oktober
22	78	granen	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	juli - oktober
23	87	bieten	eenjarige onkruiden	1,47	februari - april
24	91	bieten	overblijvende grassen	1,47	februari - april
25	95	bieten	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	februari - april
26	96	stuifgevoelige akkerbouwgrond	stuifdek rogge, gerst of gras	1,47	januari - maart
27	102	grasland	kweekgras e.a. ongewenste vegetaties	1,47	juli - september
28	108	grasland	overblijvende tweezaadlobbigen, kweekgras	0,336	mei - juli
29	112	bloembollen	eenjarige onkruiden	1,47	februari - april
30	115	bloembollen	overblijvende grassen	1,47	februari - april
31	118	bloembollen	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	februari - april
32	122	narcis, 2 jarige teelt	eenjarige onkruiden	1,47	augustus - september
33	125	narcis, 2 jarige teelt	overblijvende grassen	1,47	augustus - september
34	128	narcis, 2 jarige teelt	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	augustus - september
35	129	stuifgevoelige bloembollengrond	stuifdek rogge, gerst of gras	1,47	januari - maart
36	146	openbaar groen	overblijvende tweezaadlobbigen, kweekgras	0,336	mei - juli
37	169	bosbouw	afgezette bomen en struiken	0,84	maart - mei of augustus - oktober
38	172	bosbouw	amerikaanse vogelkers	0,168	augustus - september
39	177	akkerrand	eenjarige onkruiden	1,47	maart - oktober
40	181	akkerrand	overblijvende grassen	1,47	maart - oktober
41	184	akkerrand	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	maart - oktober
42	191	braakland	groenbemester geteelde gewassen	1,47	maart - april
43	200	braakland	dekvruchten	2,1	januari - maart
44	205	droge slootbodem	eenjarige onkruiden	1,47	juli - september
45	209	droge slootbodem	overblijvende grassen	1,47	juli - september
46	212	droge slootbodem	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	juli - september
47	232	onder vangrails etc.	eenjarige onkruiden	1,47	maart - april of september -oktober
48	236	onder vangrails etc.	overblijvende grassen	1,47	maart - april of september -oktober
49	239	onder vangrails etc.	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	maart - april of september -oktober
50	256	permanent onbeteelde terreinen: verhardingen	eenjarige onkruiden	1,47	maart - april of september -oktober
51	261	permanent onbeteelde terreinen: verhardingen	overblijvende grassen	1,47	maart - april of september -oktober
52	270	permanent onbeteelde terreinen: verhardingen	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	maart - april of september -oktober
53	290	tijdelijk onbeteeld land etc.	eenjarige onkruiden	1,47	maart - oktober
55	292	tijdelijk onbeteeld land etc.	overblijvende grassen	1,47	maart - oktober
56	295	tijdelijk onbeteeld land etc.	overblijvende tweezaadlobbigen	2,1	maart - oktober
54	298	tijdelijk onbeteeld land etc.	onkruiden	0,336	maart - oktober
57	301	diverse gewassen	diverse gewassen	2,94	gehele groeiseizoen
58	302	diverse gewassen	diverse gewassen	0,336	gehele groeiseizoen
59	317	land- en tuinbouwgewassen	overblijvende tweezaadlobbigen, kweekgras	0,336	mei - juli
Roundup Ready To Use
1	137	beplantingen	eenjarige en overblijvende onkruiden	1,63	mei-juli
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	eenjarige en overblijvende onkruiden	1,63	maart-april of sept-okt

Voor de berekening van de belasting van het oppervlaktewater wordt uitgegaan van de laatste driftpercentage cijfers, die zijn opgenomen in het Overzicht te hanteren driftpercentages (standaardsituaties) n.a.v. C-91.6.a (22 oktober 1999).

Voor de risicobeoordeling van milieu-aspecten is gebruik gemaakt van een RIVM-milieubeoordeling van 13 augustus 2001.

Naast de gegevens die de aanvrager heeft aangeleverd is tevens gebruik gemaakt van de

EU-monograph glyfosaat.

Gedrag in grond

Omzettingssnelheid en omzettingsroute in grond

Omzettingssnelheid

De omzettingssnelheid van glyfosaat is bepaald in diverse grondsoorten. Een overzicht van de DT₅₀'s staat in tabel M.3. De gemiddelde DT₅₀ is 18,1 dagen bij 20 °C (SD 17,4 dagen).

Tabel M.3 Overzicht van halfwaardetijden voor omzetting van glyfosaat in grond (laboratoriumstudies)

Teststof	Grondsoort	Conditie	Dosering [mg w.s./kg]	T [°C]	o.s. [%]	pH	pF	DT50 [d]	DT50 (20°C) [d]
glyfosaat	sandy loam	aëroob	4	25	2,8	7,3	2,2	3	4,5
glyfosaat	silty loam A	aëroob	4	25	1	7,5	3,5	2,8	4,2
glyfosaat	loamy sand	aëroob	4,8	20	2,3	6,9	2,5	7	7
glyfosaat	sand A	aëroob	4,8	20	1,2	6,1	1,5	18	18
glyfosaat	sand B	aëroob	4,8	20	3,9	6	1,5	49	49
glyfosaat	silty loam B	aëroob	2,4	20	2,4	6,1	3,5	26	26

Metabolieten

Metaboliet aminomethylfosfonzuur (AMPA) werd aangetroffen in maximum hoeveelheden van 25,1% in sandy loam, 28,1 in silty loam A, en 29,3% in silty loam B.

Mineralisatie en grondgebonden residu

De maximum hoeveelheid grondgebonden residu en CO₂ (mineralisatie) in laboratorium omzettingsstudies zijn weergegeven in tabel M.4.

Tabel M.4 Grondgebonden residu en mineralisatie (CO₂)

Grondsoort	Conditie	Max. grond- gebonden residu [%]	Gemeten na … d	Max. Mineralisatie [%]	Gemeten na … d
sandy loam	aëroob	8,8	0-164	68,1	91
silty loam A	aëroob	7,3	0-164	71,9	92
loamy sand	aëroob	8,6	0-105	61,4	105
sand A	aëroob	2,5	0-105	26,1	105
sand B	aëroob	8,6	0-105	23,5	105
silty loam B	aëroob	19,9	364	41,6	364

Fotochemische omzetting in grond

De omzetting van glyfosaat onder invloed van zonlicht is verwaarloosbaar. Er bleek na
31 dagen geen significant verschil te zijn tussen monsters die aan licht waren blootgesteld en controle monsters die in het donker waren geïncubeerd.

Omzetting onder veldomstandigheden

Omzettingssnelheid

Er is een 553-daagse veldstudie uitgevoerd op acht verschillende locaties in de Verenigde Staten waarbij Roundup werd toegepast in een dosering van 8,9 kg w.s./ha als zuur equivalenten. De DT₅₀'s staan in tabel M.5. De gemiddelde veld-DT₅₀ is 41,0 dagen
(SD 54,7 dagen).

Tabel M.5 Overzicht van halfwaardetijden voor omzettingvan glyfosaat in grond (veldstudies)

Teststof	Grondsoort	Locatie	Dosering als zuur [kg w.s./ha]	Dosering^1 [mg w.s./kg]	o.s. [%]	pH	DT50 veld [d]
Roundup	clay loam	Arizona,USA	8,9	11,9	0,9	8	17
Roundup	silty clay loam	Iowa, USA	8,9	11,9	2,4	6	142
Roundup	sandy clay loam	New York, USA	8,9	11,9	2,1	5,8	114
Roundup	loam	Ohio, USA	8,9	11,9	1,3	7,8	7
Roundup	loam	Minnesota, USA	8,9	11,9	5,3	6,5	25
Roundup	silty loam	Texas, USA	8,9	11,9	0,9	8,2	2
Roundup	loamy sand	California, USA	8,9	11,9	0,2	6,3	13
Roundup	sand	Georgia, USA	8,9	11,9	1,1	6,8	8

1: berekend uitgaande van een laagdikte van 5 cm en een bulkdichtheid van 1500 kg/m³

De DT₅₀'s uit deze studie zijn ook opgenomen in de eindpuntenlijst van de monograph. Verder worden daar ook veldstudies in Duitsland en Zwitserland vermeld. Uit deze laatste studies zijn DT₅₀'s afgeleid van 5, 12, 7 en 21 dagen. De gemiddelde veld-DT₅₀ in de monograph is 30 dagen.

Metabolieten

Metaboliet AMPA werd aangetoond in de bovenste 15 cm. Direct na toepassing was de gemiddelde concentratie 0,05 tot 0,34 mg/kg (gemiddelde 0,13 mg/kg). De maximum concentraties lagen tussen 0,27 en 0,58 mg/kg na 7 tot 458 dagen.

Omzettingssnelheid van (potentieel relevante) metabolieten

Uit een laboratorium bodemdegradatiestudie met glyfosaat in twee grondsoorten zijn DT₅₀'s voor AMPA afgeleid. De gemiddelde DT₅₀ bedraagt 75,4 dagen (zie tabel M.6).

Tabel M.6 Overzicht van halfwaardetijden voor omzetting van AMPA in grond (laboratoriumstudies)

Teststof	Grondsoort	Conditie	Dosering [mg w.s./kg]	T [°C]	o.s. [%]	pH	pF	DT50 [d]	DT50 (20°C) [d]
glyfosaat	sandy loam	aërobic	4	25	2,8	7,3	2,2	50	74,6
glyfosaat	silty loam	aërobic	4	25	1	7,5	3,5	51	76,1

Uit bovengenoemde veldstudie met de formulering Roundup konden DT₅₀'s voor AMPA worden afgeleid voor drie locaties (zie tabel M.7).

Tabel M.7 Overzicht van halfwaardetijden voor omzetting van AMPA in grond (veldstudies)

Teststof	Grondsoort	Locatie	Dosering als zuur [kg w.s./ha]	Dosering^1 [mg w.s./kg]	o.s. [%]	pH	DT50 veld [d]
Roundup	silty loam	Arizona, USA	8,9	11,9	0,9	8,2	51
Roundup	clay loam	Ohio, USA	8,9	11,9	0,9	8	142
Roundup	loam	Texas, USA	8,9	11,9	1,3	7,8	182

1: berekend uitgaande van een laagdikte van 5 cm en een bulkdichtheid van 1500 kg/m³

De gemiddelde veld-DT₅₀ voor AMPA is 125 dagen (SD 67 dagen).

In de eindpuntenlijst van de monograph worden uit deze studie DT₅₀'s afgeleid voor alle locaties. Dit levert de volgende waarden: 76, 93, 103, 145, 170, 174 en 240 dagen. Uit veldstudies in Duitsland en Zwitserland zijn DT₅₀'s van 218, 135 en 139 dagen afgeleid. Het gemiddelde van de gegevens uit de monograph is 149 dagen (SD 53 dagen).

Mobiliteit in grond

Adsorptiestudies

Er zijn schudproeven beschikbaar met glyfosaat en glyfosaat-sesquinatriumzout, de resultaten staan samengevat in de tabel. De sorptie van glyfosaat is niet gecorreleerd met het organische stofgehalte, daarom worden de K_s/l's in tabel M.8 gegeven.

Tabel M.8 Overzicht van resultaten van schudproeven

Teststof	Grondsoort	Organische stof [%]	pH	Klei [%]	KS/L [L/kg]	KF [L/kg]	1/n
glyfosaat	sandy clay loam	2,4	7,1		50
glyfosaat	loam	5,1	6		510
glyfosaat	sandy loam	2,7	6,1		811
glyfosaat	silty loam	2,4	5,3		48
glyfosaat	loamy sand	1	7,6		5,3
glyfosaat	sand	1,4	4,7		263
glyfosaat	silty clay loam	3,4	6,2			62	0,95
glyfosaat	sandy loam	0,7	6,5			22	0,78
glyfosaat	sandy loam	2,4	4,7			70	0,94
glyfosaat	silty loam	1,2	8,1			90	0,90
glyfosaat-sesquinatriumzout	silty clay loam	3,4	6,2			68	0,97
glyfosaat-sesquinatriumzout	sandy loam	0,7	6,5			30	0,84
glyfosaat-sesquinatriumzout	sandy loam	2,4	4,7			80	0,98
glyfosaat-sesquinatriumzout	silty loam	1,2	8,1			115	1,05

Kolomstudies

Er is een kolomstudie beschikbaar met de formulering Glyfosaat 360, deze is samengevat in tabel M.9.

Tabel M.9 Overzicht van resultaten van kolomstudies

Teststof	Grondsoort	Verouderd residu [d]	Organische stof [%]	pH	Klei [%]	Uitspoeling [%]
Glyfosaat 360	sand		0,8	6		1,45
Glyfosaat 360	loamy sand		4,3	6		0,12
Glyfosaat 360	sandy loam		1,3	6,6		0,63

Mobiliteit van (potentieel relevante) metabolieten in grond

De adsorptie van AMPA is bepaald in schudproeven (zie tabel M.10).

Tabel M.10 Overzicht van resultaten van schudproeven met AMPA

Teststof	Grondsoort	Organische stof [%]	pH	Klei [%]	KF [L/kg]	1/n
AMPA	clay loam	1,6	7,6	28,7	532	0,79
AMPA	clay loam	3,6	7,7	34,7	77,1	0,79
AMPA	loamy sand	2,7	6,3	4,7	110	0,77
AMPA	sand	0,5	4,6	0,7	73	0,79
AMPA	sand	2,3	7,4	2,7	15,7	0,75
AMPA	sand	32,2	4,7	0,7	1570	0,9

Gedrag in water

Hydrolyse

Glyfosaat is slecht hydrolyserend. Er werd bij pH 4, 7 en 9 minder dan 10% omgezet in 5 dagen (50 °C). Bij pH 4, 7 en 9 bedraagt de DT₅₀-waarde > 1 jaar.

Fotolyse

Glyfosaat is weinig afbreekbaar onder invloed van licht. Voor de fotodegradatie van glyfosaat zijn de volgende gegevens beschikbaar (zie tabel M.11).

Tabel M.11 Overzicht van halfwaardetijden voor fotolyse in water

Teststof	Type water of medium	T [°C]	pH	Lichtsoort	Golflengte [nm]	DT50 fotolyse [d]
glyfosaat	acetaat buffer	25	5	natuurlijk zonlicht	-	>>29
glyfosaat	fosfaat buffer	25	7	natuurlijk zonlicht	-	>>31
glyfosaat	boraat buffer	25	9	natuurlijk zonlicht	-	>>29
glyfosaat	buffer	25	5,1	Xenon	-	33
glyfosaat	buffer	25	7,3	Xenon	-	69
glyfosaat	buffer	25	9,2	Xenon	-	77

Bioafbreekbaarheid

De bioafbreekbaarheid van glyfosaat is bepaald in aanwezigheid van geadapteerde en niet-geadapteerde micro-organismen. In beide gevallen werd geen omzetting gevonden. Glyfosaat wordt geclassificeerd als 'not biodegradable'

Het CZV (Chemisch Zuurstof Verbruik) van glyfosaat is 530 mg/g, het BZV (Biologisch Zuurstof verbruik) van glyfosaat is <2 mg/g.

Omzetting in water-sedimentsystemen

Voor de omzetting van glyfosaat in water-sedimentsystemen zijn de volgende gegevens beschikbaar (zie tabel M.12).

Tabel M.12 Overzicht van halfwaardetijden voor omzetting in water-sedimentsystemen

Teststof	Grondsoort	Sediment [%]	T [°C]	pH	o.s. [%]	DT50 water [d]	DT50 sediment [d]	DT50 systeem [d]
glyfosaat	sandy loam	15	20	8	2,5	3,4	56	31
glyfosaat	sand	10	20	8,7	1,2	3,7	-	15
glyfosaat	loam	10	20	8,5	7,2	3,8	-	23

In een studie met 15% clay loam sediment werd 47% omzetting gevonden na 13 weken, de omzetting verliep niet volgens 1^e orde kinetiek.

In de waterfase van het sand systeem werd de metaboliet aminomethylfosfonzuur (AMPA) aangetroffen in een maximum hoeveelheid van 15,7% na 14 dagen, in het loam systeem was het maximum 5,8% na 14 dagen.

In het sandy-loam systeem nam de hoeveelheid CO₂ toe tot een maximum van 25,6% na
13 weken, in het sand systeem was dit 23,5% na 100 dagen en in het loam systeem 17,8% na 100 dagen.

De hoeveelheid gebonden residu nam in het sandy-loam systeem toe tot 30,5% na
13 weken, in het sand systeem was het maximum 22% na 100 dagen en in het loam systeem 13,6% na 100 dagen.

Omzetting in veldstudies

In een veldstudie, waar glyfosaat aan een meertje werd toegediend als Roundup

(0,66 kg w.s./ha als zuur equivalenten), werden voor de afbraak van glyfosaat DT₅₀’s gevonden van 1,5 tot 3,5 dagen voor het systeem. In mesocosms zonder sediment was de DT_50,systeem >30 dagen, in mesocosms met 25% sediment was de DT_50,systeem ca. 6 dagen. De maximale concentratie van AMPA in het water van het meertje was 2,2 µg/L, in de mesocosms was dit 20 µg/L.

In een studie in Canada werd Roundup met een helikopter over het stroomgebied van een rivier gespoten in een dosering van 2 kg w.s./ha als zuur equivalenten. De concentratie in het water daalde binnen 4 dagen van 162 mg/L tot beneden de detectielimiet van 0,1 mg/L. De hoogst gemeten concentratie in het sediment was 6,8 mg/kg na 78 dagen, dit daalde tot

<0,2 mg/kg na 1 jaar.

Omzetting van (potentieel relevante) metabolieten in water

Recent is een studie geleverd naar de omzetting van metaboliet AMPA in twee water/sediment systemen. Deze studie is uitgevoerd volgens GLP en is als volledig beoordeeld. Uit deze studie bleek dat de DT_50water varieert tussen 2 en 5 dagen en de DT_50,systeem tussen 19 en
45 dagen.

De invloed van waterzuiveringsmethoden (actief slib)

Glyfosaat wordt door uit actief slib geïsoleerde Pseudomonas spp. in 70 uur volledig omgezet in AMPA (ca. 95%) en mF glyoxylaat (ca. 3-4%). De afbraak wordt geremd door anorganisch fosfaat.

Bioconcentratie

De BCF van glyfosaat voor Lepomis macrochirus, bepaald in een 56-daagse studie in een doorstroom-systeem, is 1,1 L/kg (voor het hele dier, op basis van het natgewicht).

De BCF voor de rivierkreeft Procambarus sp. is 10 L/kg (natgewicht, hele dier).

Voor de mariene mollusc Rangia cuneata werd in een water/sediment systeem een BCF van 1,3 L/kg natgewicht bepaald voor de eetbare delen.

Gedrag in lucht

Omzettingssnelheid en omzettingsroute in lucht

Gegevens over vervluchtiging en omzetting van de werkzame stof in de atmosfeer zijn niet beschikbaar.

Ecotoxicologie

Toxiciteit voor aquatische organismen

Algen

De toxiciteit van glyfosaat voor algen is bepaald in studies met de werkzame stof en verschillende formuleringen. Er is ook een studie met de metaboliet AMPA beschikbaar. De gegevens zijn in tabel M.13 en tabel M.14 samengevat.

Tabel M.13 Overzicht van de toxiciteit voor algen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds- duur [h]	Eind-punt	Waarde [mg/L]	Waarde als zuur [mg w.s./L]	Opmer-kingen
glyfosaat	Selenastrum capricornutum	statisch	96	EbC50		26,3	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	96	EbC50		7,8	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	96	EbC50		48	nominaal^1
	Selenastrum capricornutum	statisch	96	ErC50		54	nominaal^1
	Selenastrum capricornutum	statisch	96	NOEbC		10	nominaal^1
	Selenastrum capricornutum	statisch	96	NOErC		32	nominaal^1
	Skeletonema costatum	statisch	96	EbC50		1,3	nominaal
Roundup	Selenastrum capricornutum	statisch	72	EbC50	2,13	0,66	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	ErC50	7,99	2,5	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	NOEC	0,73	0,23	nominaal
	Chlorella pyrenoidosa	statisch	50	EbC50	>244	> 75,6	nominaal
Roundup Dry	Selenastrum capricornutum	statisch	72	EbC50	355	149	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	NOEC	320	134	nominaal
Roundup Ultra, Roundup Huis en Tuin, Roundup Pro	Selenastrum capricornutum	statisch	72	EbC50	178	55	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	ErC50	284	88	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	NOEC	90	28	nominaal
Roundup TX	Selenastrum capricornutum	statisch	72	EbC50	0,034	0,012	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	EbC50	0,007	0,002	actueel
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	ErC50	0,097	0,033	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	ErC50	0,035	0,024	actueel
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	NOEC	0,012	0,004	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	NOEbC	0,0024	0,0008	nominaal
	Selenastrum capricornutum	statisch	72	NOErC	0,0033	0,001	nominaal

1: actuele concentraties 106-113% van nominaal

Tabel M.14 Overzicht van de toxiciteit van AMPA voor algen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds- duur [h]	Eindpunt	Waarde [mg/L]	Opmerkingen
AMPA	Scenedesmus subspicatus	statisch	72	EbC50	79,7	nominaal

Kreeftachtigen

De acute en chronische toxiciteit van glyfosaat voor kreeftachtigen is bepaald in studies met de werkzame stof en verschillende formuleringen. Er is ook een acute studie uitgevoerd met metaboliet AMPA. De gegevens zijn in tabellen M.15, M.16 en M.17 samengevat.

Tabel M.15 Overzicht van de acute toxiciteit van glyfosaat voor kreeftachtigen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds- duur [h]	EC50 [mg/L]	EC50 als zuur [mg w.s./L]	Opmerkingen
glyfosaat	Daphnia magna	statisch	48		780	nominaal
	Daphnia magna	statisch	48		>100	nominaal
	Daphnia magna	statisch	48		748	nominaal
Roundup	Daphnia magna	statisch	48	5,3	1,6	nominaal
	Daphnia pulex	statisch	48	25,5	7,9	nominaal; EC50 surfactant 2 mg/L
	Daphnia pulex	statisch	48	16,5	5,1	nominaal
	Daphnia pulex	statisch	48	6,7	2,1	nominaal; test met sediment
	Daphnia pulex	statisch	48	193^1	59,4	nominaal
Roundup Dry	Daphnia magna	doorstroom	48	>970	>405	actueel
Roundup Ultra	Daphnia magna	doorstroom	48	672	208	actueel
Roundup TX	Daphnia magna	statisch	48	4,65	1,6	nominaal
Glyfosaat 360	Daphnia magna	statisch	48	19,2	6,9	nominaal

1: berekend op basis van EC₅₀ 165 mL/L en dichtheid 1171 g/L

Tabel M.16 Overzicht van de chronische toxiciteit van glyfosaat voor kreeftachtigen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds- duur [d]	NOEC [mg/L]	NOEC als zuur [mg w.s./L]	Opmerkingen
glyfosaat	Daphnia magna	semi-statisch	21		9,4	nominaal
	Daphnia magna	doorstroom	21		50	nominaal
	Daphnia magna	semi-statisch	21		56	nominaal
	Daphnia magna	semi-statisch	21		100	actueel
Roundup	Daphnia magna	semi-statisch	21	3,2	0,99	actueel
Roundup TX	Daphnia magna	semi-statisch	21	0,48	0,17	actueel

Tabel M.17 Overzicht van de acute toxiciteit van AMPA voor kreeftachtigen

Teststof	Organisme	Methode	Tijdsduur [h]	EC50 [mg/L]	Opmerkingen
AMPA	Daphnia magna	statisch	48	691	nominaal^1

1: actuele concentraties 96-102% van nominaal

Vissen

De acute en chronische toxiciteit van glyfosaat voor vissen is bepaald in studies met de werkzame stof en verschillende formuleringen. Er is ook een acute studie met AMPA beschikbaar. De gegevens zijn in de tabellen M.18, M.19,M.20 en M.21 samengevat.

Tabel M.18 Overzicht van de acute toxiciteit voor vissen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds- duur [h]	LC50 [mg/L]	LC50 als zuur [mg w.s./L]	Opmer-kingen
glyfosaat	Oncorhynchus mykiss	statisch	96		86	nominaal
	Cyprinus carpio	statisch	96		115	nominaal
	Lepomis macrochirus	statisch	96		119	nominaal
	Rasbora heteromorpha	statisch	96		168	nominaal
	Cyprinodon variegatus	statisch	96		>1000
Roundup	Lepomis macrochirus	statisch	96	14	4,3	nominaal
	Oncorhynchus mykiss	statisch	96	11	3,4	nominaal
Roundup Dry	Cyprinus carpio	doorstroom	96	>957	> 393	actueel
Roundup Ultra	Oncorhynchus mykiss	doorstroom	96	>989	> 306	nominaal
Roundup TX	Oncorhynchus mykiss	statisch	96	2,0	0,70	nominaal
Glyfosaat 360	Lepomis macrochirus	statisch	96	10,3	3,71	actueel
	Oncorhynchus mykiss	statisch	96	15,8	5,67	actueel
Sting 306	Lepomis macrochirus	statisch	96	4,5	0,81	nominaal
	Oncorhynchus mykiss	statisch	96	7,5	1,35	nominaal

Tabel M.19 Overzicht van de chronische toxiciteit voor vissen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds-duur [d]	NOEC [mg/L]	NOEC als zuur [mg w.s./L]	Opmer-kingen
glyfosaat	Oncorhynchus mykiss	doorstroom	21		52	actueel
Roundup	Oncorhynchus mykiss	doorstroom	21	2,4	0,74	actueel
Roundup TX	Oncorhynchus mykiss	doorstroom	21	0,38	0,13	nominaal
Glyfosaat 360	Oncorhynchus mykiss	doorstroom	21	0,81	0,29	actueel
	Oncorhynchus mykiss	doorstroom	21	0,43	0,15	actueel

Tabel M.20 Overzicht van de 'early life stage' (ELS) toxiciteit voor vissen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds-duur [h]	NOEC [mg/L]	NOEC [mg w.s./L]	Opmerkingen
glyfosaat	Pimephales promelas	doorstroom	255		>25,7	actueel

Tabel M.21 Overzicht van de acute toxiciteit van AMPA voor vissen

Teststof	Organisme	Methode	Tijds- duur [h]	EC50 [mg/L]	Opmerkingen
AMPA	Oncorhynchus mykiss	statisch	96	520	nominaal^1

1: actuele concentraties 100-105% van nominaal

Sedimentorganismen

Er zijn geen betrouwbare gegevens over de toxiciteit van glyfosaat of Roundup Dry voor sedimentorganismen. Gezien het feit dat de glyfosaat chronisch weinig toxisch is voor kreeftachtigen (21-dagen NOEC > 0,1 mg/L voor Daphnia magna) zijn deze gegevens niet noodzakelijk.

Waterplanten

De toxiciteit van de formulering Roundup voor waterplanten is bepaald in toetsen met Lemna minor. In tabel M.22 zijn de resultaten vermeld.

Tabel M.22 Overzicht van de toxiciteit voor waterplanten

Teststof	Organisme	Methode	Tijds-duur [d]	Eind-punt	Waarde [mg/L]	Waarde als zuur [mg w.s./L]	Opmerkingen
Roundup	Lemna minor	statisch	14	EC50		2	nominaal
	Lemna minor	statisch	14	EC50		>10	nominaal, test met sediment
	Lemna minor	statisch	14	NOEC	76	23,4
	Lemna minor	statisch, spray	14	NOEC	<1,66 kg/ha	< 0,51 kg/ha

Aquatische veldstudies

In veldexperimenten met Roundup werd voor Oncorhynchus mykiss een acute nominale

96-uurs LC₅₀ van 52,1 mg/L gevonden (17,9 mg w.s./L als zuur equivalenten). Na bespuiting van een bosgebied met Roundup in een dosering van 220 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) werden geen effecten gevonden op forellen die leefden in riviertjes die het bespoten gebied verlieten. Een toediening van Roundup (2,2 kg w.s./ha als zuur equivalenten) direct op wateroppervlak van riviertjes had geen invloed op forellen. Er werd een “avoidance” concentratie gevonden van 40 mg Roundup/L (13,8 mg w.s./L als zuur equivalenten).

In een veldexperiment werd een toename van populaties diatomeeën gevonden na bespuiting van een vijver met Roundup in een dosering van 2,2 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) met behulp van een helikopter. Handmatige bespuiting van riviertjes met 2,2 of 22 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) had geen effect op de populatiegrootte van diatomeeën.

Bespuiting van een bosgebied met Roundup in een dosering van 2 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) met behulp van een helikopter had geen invloed op de drift van aquatische evertebraten (Paraleptophlebia spp. en Gammarus spp.).

Bespuiting van een vijver met Roundup in een dosering van 222 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) had geen invloed op Daphnia magna.

Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau (MTR)

Er is geen MTR beschikbaar voor glyfosaat.

Toxiciteit voor terrestrische organismen

Vogels

Acuut orale toxiciteit

De gegevens over de acute toxiciteit van glyfosaat en metaboliet AMPA voor vogels zijn samengevat in tabellen M.23 en M.24.

Tabel M.23 Overzicht van de acuut orale toxiciteit van glyfosaat voor vogels

Teststof	Organisme	LD50 [mg/kg lg]
glyfosaat	Colinus virginianus	>3200
glyfosaat	Colinus virginianus	>2000

Tabel M.24 Overzicht van de acuut orale toxiciteit van AMPA voor vogels

Teststof	Organisme	LD50 [mg/kg lg]
AMPA	Colinus virginianus	>2250

Kortdurende toxiciteit

De sub-acute toxiciteit voor vogels is bepaald voor de werkzame stof, verschillende formuleringen en metaboliet AMPA. De resultaten van de studies zijn vermeld in tabellen M.25 en M.26.

Tabel M.25 Overzicht van de sub-acuut orale toxiciteit van glyfosaat voor vogels

Teststof	Organisme	LC50 [mg/kg voer]	LC50 als zuur [mg w.s./kg voer]
glyfosaat	Anas platyrhynchos		>4640
glyfosaat	Colinus virginianus		>4640
Roundup Dry	Anas platyrhynchos	>6700	>2814
Roundup Dry	Colinus virginianus	>6700	>2814
Roundup II	Anas platyrhynchos	>5620	>1742
Roundup II	Colinus virginianus	>5620	>1742

Tabel M.26 Overzicht van de sub-acuut orale toxiciteit van AMPA voor vogels

Teststof	Organisme	LC50 [mg/kg voer]
AMPA	Colinus virginianus	>5092
AMPA	Anas platyrhynchos	>5092

Semi-chronische toxiciteit
De effecten van glyfosaat en een mengsel van glyfosaat en AMPA op de reproductie van vogels zijn onderzocht voor 3 soorten (zie tabel M.27). In geen van de studies werden effecten gevonden.

Tabel M.27 Overzicht van de semi-chronische orale toxiciteit van glyfosaat voor vogels

Teststof	Organisme	NOEC [mg/kg voer]	NOEC als zuur [mg w.s./kg voer]
glyfosaat	Colinus virginianus		>1000
glyfosaat	Anas platyrhynchos		>1000
mengsel van glyfosaat en AMPA (3:1)	Gallus gallus	>100	> 75

Onderdompelen van eendeneieren in een oplossing van Roundup had sterfte van embryo's tot gevolg. De LC₅₀ was 147 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) wanneer een waterige emulsie werd gebruikt en >27 kg w.s./ha bij een olie-emulsie.

Overige studies met vogels

Bespuiting van percelen met jonge aanplant met Roundup in een dosering van 1,7 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) veroorzaakte tot 3 jaar na toediening een afname van 36% in de dichtheid van vogels.

Bespuiting van percelen met jonge aanplant met Roundup in een dosering van 0,8 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) had een mogelijk effect op de dichtheid en soortsdiversiteit van vogels.

Zoogdieren

Uit toxiciteitstesten met de rat kwam een acuut orale LD₅₀-waarde > 2000 mg/kg lg. De NOAEL voor reproductie bedraagt 10000 mg/kg voedsel (volgens eindpuntenlijst monograph).

Bespuiting van bospercelen met jonge aanplant met Roundup in een dosering van 6,2 kg/ha

(1,9 kg w.s./ha als zuur equivalenten) had mogelijk geen direct effect op de populatiedynamiek van muizen. Op basis van een vergelijkbare studie met een dosering van 2,2 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) kon niet worden uitgesloten dat in het tweede jaar na toediening effecten op muizen optreden.

Bespuiting van bospercelen met jonge aanplant met Roundup in een dosering van
1,7 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) veroorzaakte een afname van insectivore zoogdieren tot 3 jaar na toediening. Effecten op herbivore zoogdieren waren waarneembaar tot 2 jaar na toediening.

Bespuiting van bospercelen met jonge aanplant met Roundup in een dosering van 2,25 kg/ha (0,7 kg w.s./ha als zuur equivalenten) had een significant effect op woelmuizen. Andere muizensoorten werden niet beïnvloed. In een vergelijkbare studie met een dosering van

0,8 kg w.s./ha (als zuur equivalenten) werd binnen 2 jaar na toediening herstel van de populaties kleine zoogdieren waargenomen.

Uit deze studies kan worden opgemaakt dat de effecten op kleine zoogdieren voornamelijk optreden als gevolg van een verstoring van de natuurlijke habitat en het wegvallen van belangrijke voedselbronnen (secundaire effecten).

Bijen en hommels

De toxiciteit van glyfosaat voor bijen is bepaald in studies met de werkzame stof en verschillende formuleringen. De studies zijn samengevat in tabel M.28.

Tabel M.28 Overzicht van de acuut orale en acuut contact toxiciteit voor bijen en hommels

Teststof	Organisme	Methode	LD50 [µg/bij]	LD50 als zuur [µg w.s./bij]	Opmerkingen
glyfosaat	Apis mellifera	contact		>100
glyfosaat	Apis mellifera	oraal		>100
glyfosaat	Apis mellifera	contact		>100
glyfosaat	Apis mellifera	oraal		>100
Roundup	Apis mellifera	contact	> 100	> 31
		oraal	> 100	> 31
Roundup Dry	Apis mellifera	contact	> 25	> 10,5
	Apis mellifera	oraal	>1000 mg/L	>420 mg/L
Roundup Ultra, Roundup Huis en Tuin, Roundup Pro	Apis mellifera	contact	> 25	> 7,75
	Apis mellifera	oraal	>1000 mg/L	>310 mg/L
Sting 306	Apis mellifera	oraal	> 100	> 18
Glyfos	Apis mellifera	contact	> 20	> 5,6

Er zijn twee tunnelexperimenten uitgevoerd met Apis mellifera. In het eerste experiment werd geen effect waargenomen na bespuiting met Roundup in een dosering van 10 L/ha

(3,6 kg w.s./ha als zuur equivalenten). In een tweede experiment, waar dezelfde dosering werd toegepast terwijl de activiteit van de bijen hoger was, werd een viervoudige toename van de sterfte ten opzichte van de controle gevonden.

Andere niet-doelwit arthropoden

In de tabellen M.29, M.30, M.31en M.32 wordt een overzicht gegeven van de studies naar de effecten van formuleringen met glyfosaat op niet-doelwitarthropoden. De doseringen zijn gegeven in kg w.s./ha, uitgedrukt als zuur equivalenten. Alle hieronder genoemde effectpercentages zijn gecorrigeerd voor letale en sub-letale effecten in de controle.

Parasitoïden

M.29 Overzicht van de effecten van formuleringen met glyfosaat op parasitoïden

Teststof	Organisme	Methode, blootstellings-duur	Dosering [L/ha]	Dosering als zuur [kg w.s./ha]	Parameter	Max. effect [%]
360 g/L product	Aphidius rhopalosiphi	residu op glas, 24 uur	8	2,88	overleving	-62,2^1
MON 77737	Aphidius rhopalosiphi	residu op glas, 24 uur	333	2,4	overleving	-100^2
Roundup Ultra	Aphidius rhopalosiphi	residu op glas, 48 uur	10	3,6	overleving	-100^3
MON 77737	Aphidius rhopalosiphi	residu op planten, 48 uur	333	2,4	overleving	0
					parasitatie	0
Roundup Ultra, Roundup Huis en Tuin, Roundup Pro	Aphidius rhopalosiphi	residu op planten, 48 uur	3	1,1	overleving	- 15
					parasitatie	- 4
					overall	- 18,7
			6	2,2	overleving	- 15
					parasitatie	+ 1
					overall	- 14,3
			12	4,3	overleving	- 25
					parasitatie	- 6
					overall	- 29,5
Roundup Dry	Aphidius rhopalosiphi	residu op planten, 48 uur	0,515	0,22	overleving	0
					parasitatie	+ 6
					overall	+ 6
			10,3	4,3	overleving	0
					parasitatie	- 14
					overall	- 14
360 g/L product	Trichogramma cacoeciae (adulten)	residu op glas, 48 uur	8	2,88	parasitatie	- 95,8
360 g/L product	Trichogramma cacoeciae (in gastheer eieren)	onderdompeling, 5 s	40 ml/L	14,4 g/L	overleving	- 36,2

1: 60% sterfte tijdens parasitatie fase

2: volledige sterfte na 2 uur

3: volledige sterfte na 24 uur

Bodembewonende predatoren

M.30 Overzicht van de effecten van formuleringen met glyfosaat op bodembewonende predatoren

Teststof	Organisme	Methode, blootstellings-duur	Dosering [L/ha]	Dosering als zuur [kg w.s./ha]	Parameter	Max. effect [%]
360 g/L product	Trechus quadristriatus	directe spray op zand, 5 d	10	3,6	overleving	-14
360 g/L product	Poecilus cupreus	directe spray op zand, 14 d	8	2,88	overleving	0
					consumptie	+ 2
MON 77737	Poecilus cupreus	directe spray op zand, 14 d	333	2,4	overleving	- 3,3
					consumptie	-22
					overall	-25
Roundup Dry	Poecilus cupreus	directe spray op zand, 14 d	10,3	4,32	overleving	0
					consumptie	+ 1
Roundup Ultra	Poecilus cupreus	directe spray op zand, 14 d	10	3,6	overleving	0
					consumptie	0
Roundup	Bembidion lampros	veld, directe spray, 2 d	10	3,6	overleving	n.s.
PMG 360	Meionata	residu op glas, 2 d	10	3,6	overleving	-86
360 g/L product	Pardosa amantata	directe spray op zand, 14 d		3,6	overleving	0
360 g/L product	Pardosa palustris	directe spray op zand, 14 d		3,6	overleving	0
Roundup Ultra	Pardosa spp.	directe spray op zand	10	3,6	overleving	0

Bladbewonende predatoren

M.31 Overzicht van de effecten van formuleringen met glyfosaat op bladbewonende predatoren

Teststof	Organisme	Methode, blootstellings-duur	Dosering [L/ha]	Dosering als zuur [kg w.s./ha]	Parameter	Max. effect [%]
Roundup Ultra, Roundup Huis en Tuin, Roundup Pro	Chrysoperla carnea	residu op glas, 11 d	0,6	0,22	overleving	- 11
					vruchtbaarheid	- 24
			6	2,2	overleving	- 21
					vruchtbaarheid	+ 17
			12	4,3	overleving	- 59
					vruchtbaarheid	- 20
Roundup Dry	Chrysoperla carnea	residu op glas, 13-19 d	0,515	0,22	overleving	+ 11,8
					vruchtbaarheid	- 32
					overall	- 24
			10,3	4,3	overleving	+ 2,9
					vruchtbaarheid	+ 46
					overall	+ 50,3
Roundup	Chrysoperla carnea	residu op glas	2	0,72	overleving	- 52
					vruchtbaarheid	+ 22
					overall	- 41
MON 77737	Coccinella septem-punctata	residu op glas, 20 d	333	2,4	overleving	-100^1

1: volledige sterfte na 2 uur

Roofmijten

M.32 Overzicht van de effecten van formuleringen met glyfosaat op roofmijten

Teststof	Organisme	Methode, blootstellings-duur	Dosering [L/ha]	Dosering als zuur [kg w.s./ha]	Parameter	Max. effect [%]
360 g/L product	Typhlodromus pyri	residu op glas, 14 d	8	2,88	overleving	-100
MON 77737	Typhlodromus pyri	residu op glas, 20 d	333	2,4	overleving	-100^1
Roundup Ultra	Typhlodromus pyri	residu op glas, 4 d	10	3,6	overleving	-100^1
Roundup Ultra, Roundup Huis en Tuin, Roundup Pro	Typhlodromus pyri	residu op blad, 18 d	3	1,1	overleving	- 36
					vruchtbaarheid	+ 13
					overall	- 32
			6	2,2	overleving	- 86
					vruchtbaarheid	- 95
					overall	- 99
			12	4,3	overleving	- 88
					vruchtbaarheid	- 100
					overall	- 100
MON 77737	Typhlodromus pyri	residu op blad, 4 d	333	2,4	overleving	- 16
					vruchtbaarheid	+ 2,9
					overall	- 14
Roundup Dry	Typhlodromus pyri	residu op blad, 7 d	0,515	0,22	overleving	- 18,1^2
					vruchtbaarheid	- 45 (n.s.)
					overall	- 51
			10,3	4,3	overleving	- 93,8^3
Roundup Ultra, Roundup Huis en Tuin, Roundup Pro	Typhlodromus pyri	residu op planten, 7 d	3	1,1	overleving	- 21
					vruchtbaarheid	+ 14,7
					overall	- 9,5
			6	2,2	overleving	- 36
					vruchtbaarheid	0
					overall	- 36
			12	4,3	overleving	- 30
					vruchtbaarheid	+ 19,5
					overall	- 16,7

1: volledige sterfte na 4 dagen

2: aan eind blootstellingsfase 7 d, sterfte 35,8% na 14 dagen

3: aan eind blootstellingsfase 7 d, sterfte 100% na 10 dagen

Regenwormen

De sub-acute effecten van glyfosaat-isopropylammonium en verschillende formuleringen van glyfosaat op regenwormen zijn samengevat in tabel M.33.

Tabel M.33 Overzicht van de acute toxiciteit van glyfosaat voor regenwormen

Teststof	Organisme	Grond-soort	Tijds-duur [d]	o.s. [%]	LC50 [mg/kg]	LC50 als zuur [mg w.s./kg]
glyfosaat isopropylammonium	Eisenia fetida	kunstgrond	14	10	>1000	> 740
glyfosaat isopropylammonium	Eisenia fetida	kunstgrond	14	10	>3115	>2305
Glyfosaat 360	Eisenia fetida	kunstgrond	14	10	>1000	> 360
Roundup II	Eisenia andrei	kunstgrond	14	10	>1250	> 389
Roundup Dry	Eisenia andrei	kunstgrond	14	10	>1250	> 512
Roundup	Eisenia fetida	kunstgrond	14	10	>5000	>1550

Er is een studie beschikbaar naar de sub-letale effecten van de formulering MON 0139

(45,9% w.s. als zuur equivalenten) en metaboliet AMPA op regenwormen. Deze zijn samengevat in de tabellen M.34 en M.35. Bij de hoogste concentraties werd geen effect op de reproductie waargenomen:

Tabel M.34 Overzicht van de sub-letale toxiciteit van glyfosaat voor regenwormen

Teststof	Organisme	Grondsoort	Tijdsduur [d]	o.s. [%]	Parameter	NOEC [mg/kg	NOEC als zuur [mg w.s./kg]
MON 0139	Eisenia fetida	kunstgrond	56	10	reproductie	>46,4	>21,3

Tabel M.35 Overzicht van de sub-letale toxiciteit van AMPA voor regenwormen

Teststof	Organisme	Grondsoort	Tijdsduur [d]	o.s. [%]	Parameter	NOEC [mg/kg
AMPA	Eisenia fetida	kunstgrond	56	10	reproductie	>28,1

Bodemmicro-organismen

Er is een groot aantal studies uitgevoerd naar het effect van glyfosaat op bodemmicro-organismen. De studies zijn in tabel M.36 samengevat.

Tabel M.36 Overzicht van de effecten op bodemmicro-organismen

Teststof	Grond-soort	Dosering als zuur [mg w.s./kg]	Tijds-duur [d]	Proces	Maximaal effect (tijdstip) [%]	Effect aan het eind
glyfosaat	sandy loam	2,88 en 14,4	3	respiratie	geen effect
glyfosaat	silty loam	2,88 en 14,4	3	respiratie	geen effect
glyfosaat	sandy loam	2,88 en 14,4	3	nitrificatie	geen effect
glyfosaat	silty loam	2,88 en 14,4	3	nitrificatie	geen effect
glyfosaat	sandy loam	5 en 25	84	koolstof mineralisatie	geen effect
glyfosaat	silty loam	5	84	koolstof mineralisatie	geen effect
glyfosaat	silty loam	25	84	koolstof mineralisatie	remming bij 25 mg/kg
glyfosaat	sandy loam	5	84	nitrificatie^1	+76 (28)	+70
glyfosaat	sandy loam	25	84	nitrificatie^1	+74 (28)	+38
glyfosaat	silty loam	5	84	nitrificatie^1	+48 (56)	+43
glyfosaat	silty loam	25	84	nitrificatie^1	+24 (28)	+13
glyfosaat	sandy loam	12,7 -635	10	respiratie	geen effect
glyfosaat	sandy loam	76,7	10	nitrificatie	geen effect
glyfosaat	sandy loam	230	10	nitrificatie	geen significant effect
glyfosaat	sandy loam	460	10	nitrificatie	significante remming(6)
glyfosaat	sandy loam	767	10	nitrificatie	significante remming(6)
glyfosaat	sandy loam	76,7 -767	10	stikstof fixatie	geen effect
Roundup	sandy loam	12,7 -635	10	respiratie	geen effect
Roundup	sandy loam	76,7	10	nitrificatie	geen effect
Roundup	sandy loam	230	10	nitrificatie	geen significant effect
Roundup	sandy loam	460	10	nitrificatie	significante remming(6)
Roundup	sandy loam	767	10	nitrificatie	significante remming(6)
Roundup	sandy loam	4,8 en 24	28	nitrificatie	geen effect
Roundup	sand	4,8 en 24	28	nitrificatie	geen effect
Roundup	sandy loam	76,7 -767	10	stikstof fixatie	geen effect
Roundup	sandy loam	4,8 en 24	28	waterstof oxidatie	geen effect
Roundup	sand	4,8 en 24	28	waterstof oxidatie	geen effect

1: gemeten als NO₃-stikstof

In een studie naar de omzetting van glyfosaat in grond werd een mogelijke invloed van het fosfaatgehalte waargenomen.

Terrestrische Planten

Er is een studie uitgevoerd naar het effect van Roundup op de kieming van zaden in bosbodems. In het laboratorium was er een significant effect bij 5000 mg Roundup/kg

(1550 mg w.s./kg als zuur equivalenten). Een helikopterbespuiting van kapplaatsen met

2,26 kg w.s./ha (als zuurequivalenten) had geen effect.

Toxiciteit voor biologische waterzuiveringsmethoden

Geen gegevens beschikbaar.

Beoordeling van het risico van het middel Roundup Dry voor het milieu

Persistentie en uitspoeling

Persistentie in de bodem

Glyfosaat

De gemiddelde DT₅₀ van glyfosaat bedraagt onder laboratoriumomstandigheden 18 dagen bij 20 °C (minimum 4, maximum 36 dagen). De gemiddelde DT₅₀ uit veldstudies is 30 dagen (op basis van de eindpuntenlijst van de monograph).

Het grondgebonden residu na 100 dagen is 2,5 tot 8,8%, de CO₂-productie na 100 dagen is 23,5 tot 71,9%%. Hiermee voldoet glyfosaat aan de eisen voor persistentie van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

Er is één metaboliet aangetroffen in hoeveelheden >10%: AMPA werd gevonden in een maximum van 29,3% na 84 dagen.

De gemiddelde DT₅₀ van AMPA is 75 dagen onder laboratoriumomstandigheden bij 20 °C. Onder veldomstandigheden verloopt de afbraak echter aanzienlijk langzamer: de gemiddelde DT₅₀ uit veldstudies is 149 dagen (op basis van de eindpuntenlijst van de monograph).

Er zijn geen gegevens over mineralisatie en grondgebonden residu na 100 dagen. Voor de toepassingen op verhardingen wordt emissie naar de bodem uitgesloten geacht. Voor de overige toepassingen voldoet AMPA niet aan de eisen voor persistentie van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen.

Relevantie van de metaboliet AMPA

Voor de metaboliet AMPA is gebruik gemaakt van de mogelijkheid om aan te tonen dat deze metaboliet toxicologisch niet relevant is. Er dient te worden aangetoond dat de metaboliet geen werkzaamheid bezit en geen humaan toxicologische en ecotoxicologische eigenschappen bezit. Voor AMPA geldt het volgende:

· Werkzaamheid: metaboliet AMPA heeft geen werkzame eigenschappen.

· Humane toxicologie: gezien de resultaten van het beschikbare toxiciteitsonderzoek wordt metaboliet AMPA als humaan toxicologisch niet relevant beschouwd (zie tevens eindpuntenlijst Humane toxicologie).

· Ecotoxicologie:
waterorganismen:

- algen: NOEC = 79,7 mg/L (voldoet aan criterium: NOEC > 1 mg/L);

- kreeftachtigen: EC₅₀ = 691 mg/L (voldoet aan criterium: L(E)C₅₀ > 100 mg/L);

- vissen: LC₅₀ = 520 mg/L (voldoet aan criterium: LC₅₀ > 100 mg/L).

regenwormen:

- Er is geen acute studie beschikbaar inzake de toxiciteit van AMPA voor regenwormen. Wel is er een 56-dagen chronische studie geleverd: NOEC > 28,1 mg/kg. Deze waarde is ongeveer 40 maal hoger dan de maximale PEC₀ van AMPA in de bodem (zie tabel M.59). Verder bleek uit de 14-dagen acute studie met glyfosaat dat de
LC₅₀ > 1000 mg/kg bedroeg. In deze studie is ook een aanzienlijke hoeveelheid AMPA gevormd (piekconcentraties worden gevormd na 14 dagen blijkt uit bodemomzettingsstudies). Derhalve wordt AMPA verondersteld toxicologisch niet relevant te zijn voor regenwormen.

bodemmicro-organismen:

- Er is geen studie beschikbaar inzake de effecten van AMPA op bodemmicro-organismen. Uit studies met de werkzame stof glyfosaat blijkt dat bij relevante praktijkconcentraties geen effecten op bodemmicro-organismen gevonden zijn. In enkele van deze studies is ook de metaboliet AMPA in piekconcentraties gevormd (piekconcentraties worden gevormd na 14 dagen blijkt uit bodemomzettingsstudies). Derhalve kan worden geconcludeerd dat de metaboliet AMPA geen effecten heeft op bodemmicro-organismen bij relevante praktijkconcentraties.

- Verder zijn nog acute en subacute vogelstudies met AMPA geleverd waaruit blijkt dat AMPA zeer weinig giftig is voor vogels.

Conclusie inzake relevantie metaboliet AMPA

Op grond van bovenstaande gegevens kan worden geconcludeerd dat de metaboliet AMPA als niet relevant kan worden beschouwd. Derhalve behoeft niet te worden getoetst aan de norm voor persistentie, uitspoeling en organismen in het milieu. Waar echter gegevens beschikbaar zijn voor AMPA is toch getoetst aan de normen, om inzichtelijk te maken hoe de verhouding tot de verschillende normen is.

Uitspoeling naar het ondiepe grondwater

De aanvrager heeft een studie aangeleverd waarin een PELMO simulatie is uitgevoerd. Er wordt geen uitspoeling berekend van glyfosaat en AMPA bij 15 jaarlijkse toedieningen van

4,32 kg w.s./ha. Berekeningen met PEARL voor het standaard scenario met een dosering van 1 kg w.s./ha waarbij de waarden voor K_oc uit de geleverde PELMO simulatie worden gehaald, voorspellen eveneens geen uitspoeling van glyfosaat en AMPA.

Omdat de sorptie van glyfosaat en AMPA niet gecorreleerd is met het organische stofgehalte, zijn er ook PEARL-simulaties uitgevoerd met een K_F van 139 L/kg voor glyfosaat en 162 L/kg voor AMPA (de waarde van 1570 L/kg voor AMPA is niet meegenomen omdat deze bepaald is bij een te hoog org. stofgehalte). Ook hier werd voor het voorjaar en najaar geen uitspoeling berekend. Hiermee voldoen glyfosaat en AMPA aan de norm voor uitspoeling van het Bmb.

Meetgegevens

In een studie (Bannink, 1999) waarbij een aantal waarnemingsputten rond een waterwinningsstation zijn bemonsterd en onderzocht worden geen residuen van glyfosaat en AMPA gemeten. De diepte van de onderzochte filters bevond zich tussen 6 en 32 m –mv.

Referenties

Bannink A. 1999. Bestrijdingsmiddelen in het grondwaterbeschermingsgebied Helmond 1999. 's-Hertogenbosch, The Netherlands: N.V. Waterleidingmaatschappij Oost-Brabant. Report no. WOB.BI.2803. 49 pp.

Risicobeoordeling voor aquatische organismen

Concentraties van de werkzame stof

De PEC's van glyfosaat in het oppervlaktewater zijn berekend met behulp van de in USES 3.0 opgenomen TOXSWA-module. Hierbij is voor de waterfase uitgegaan van de gemiddelde DT₅₀ systeem van 23 dagen bij 20 °C uit de aërobe water/sediment-studie. Er wordt geen afbraak in het sediment verondersteld.

Voor het berekenen van de sorptie aan zwevend slib moet in TOXSWA een K_om worden ingevoerd. Omdat de sorptie van glyfosaat niet is gecorreleerd met het organische stofgehalte, is een pseudo-K_om berekend door de K_s/l-waarden uit de schudproeven te delen door het standaard organische stofgehalte van zwevend slib in veldsloten (50%). De aldus berekende pseudo-K_om is 318 L/kg.

Voor de toepassing in droge slootbodems wordt als worst case aangenomen dat de gehele fractie glyfosaat in het water terecht komt (F_drift is 100%).

De initiële PEC voor de formulering Roundup Dry is berekend door de PEC₀ van glyfosaat terug te rekenen naar het gehalte werkzame stof van 42%. De berekende PEC's zijn weergegeven in tabel M.37. Alle concentraties zijn uitgedrukt in mg/L.

Tabel M.37 Overzicht van concentraties van de werkzame stof in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Dry, uitgezonderd verhardingen

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	Drift [%]	Tijdstip	PEC0^8 [mg w.s./L]	PEC21^8 [mg w.s./L]	PEC28^8 [mg w.s./L]	PEC0 formu-lering [mg/L]
1	4	appel, peer	1,68	1,0%	voorjaar	7,98	5,61	5,19	19,0
2	9	uien	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
3	13	uien	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
4	16	uien	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
5	19	witlof	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
6	21	witlof	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
7	23	witlof	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
8	27	asperge	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
9	30	asperge	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
10	33	asperge	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
11	39	erwten en bonen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
12	42	erwten en bonen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
13	44	erwten en bonen	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,37	1,03	23,8
14	48	aardappel/ cons	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
15	52	aardappel/ cons	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
16	55	aardappel/ cons	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,37	1,03	23,8
17	59	aardappelen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
18	64	aardappelen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
19	67	aardappelen	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
20	71	granen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
21	75	granen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
22	78	granen	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,37	1,03	23,8
23	87	bieten	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
24	91	bieten	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
25	95	bieten	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
27	102	grasland	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
28	108	grasland	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	1,12	1,04	3,8
29	112	bloembollen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
30	115	bloembollen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
31	118	bloembollen	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
32	122	narcis	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
33	125	narcis	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,96	0,72	16,6
34	128	narcis	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,37	1,03	23,8
35	129	stuifgev. bloemb.	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
36	146	openbaar groen	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	1,12	1,04	3,8
37	169	bosbouw	0,84	1,0%	voorjaar	3,99	2,81	2,60	9,5
38	172	bosbouw	0,17	1,0%	voorjaar	0,80	0,56	0,52	1,9
39	177	akkerrand	1,47	5,0%	voorjaar	34,9	24,6	22,7	83,0
40	181	akkerrand	1,47	5,0%	voorjaar	34,9	24,6	22,7	83,0
41	184	akkerrand	2,10	5,0%	voorjaar	49,9	35,1	32,5	119
42	191	braakland	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
43	200	braakland	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
44	205	droge slootbodem	1,47	100%	voorjaar	698	491	454	1663
45	209	droge slootbodem	1,47	100%	voorjaar	698	491	454	1663
46	212	droge slootbodem	2,10	100%	voorjaar	998	701	649	2375
47	232	onder vangrails	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
48	236	onder vangrails	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
49	239	onder vangrails	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
50	256	verhardingen	1,47	zie tabel M.38
51	261	verhardingen	1,47	zie tabel M.38 zie tabel M.38
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	1,12	1,04	3,8
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	4,91	4,54	16,6
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	7,01	6,49	23,8
57	301	diverse gewassen	2,94	1,0%	voorjaar	13,97	9,82	9,08	33,3
58	302	diverse gewassen	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	1,12	1,04	3,8
59	317	land- en tuinbouw	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	1,12	1,04	3,8

⁸: berekend met de TOXSWA-module in USES 3.0

Voor toepassing 50, 51 en 52 (Permanent onbeteelde terreinen, verhardingen) is de concentratie in het oppervlaktewater berekend met de 'amenity use' scenario's voor verhardingen van USES 3.0. Er zijn vier scenario's beschikbaar: 1. directe afspoeling naar oppervlaktewater, 2. lozing via overstort van regenwater uit een gescheiden systeem,
3. lozing via overstort van een gemengd systeem en 4. lozing via een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI).

Voor het berekenen van de sorptie aan zwevend slib is een pseudo-K_om afgeleid door de K_s/l-waarden uit de schudproeven te delen door het standaard organische stofgehalte van zwevend slib in de watergang (8,5%). De aldus berekende pseudo-K_om is 1869 L/kg.

Omdat bij de eerste drie scenario's de formulering direct in het oppervlaktewater terecht komt, is hier de initiële PEC teruggerekend naar de concentratie van de formulering door te corrigeren voor het gehalte werkzame stof in Roundup Dry. Voor het laatste scenario mag worden aangenomen dat de formulering het oppervlaktewater niet als zodanig bereikt. Omdat er geen gegevens zijn over de zuivering van het water door de RWZI, is de 'purification factor' op 0 gesteld.

Tabel M.38 Overzicht van concentraties van de werkzame stof in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0^8 [mg w.s./L]	PEC21^8 [mg w.s./L]	PEC28^8 [mg w.s./L]	PEC0 formulering [mg/L]
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	31	27	26	74
51	1,47	31	27	26	74
52	2,10	44	38	37	105
overstort gescheiden systeem
50	1,47	4280	3730	3570	10190
51	1,47	4280	3730	3570	10190
52	2,10	6114	5329	5100	14558
overstort gemengd systeem
50	1,47	4000	3480	3330	9524
51	1,47	4000	3480	3330	9524
52	2,10	5714	4971	4757	13605
lozing via RWZI
50	1,47	80	70	67	190
51	1,47	80	70	67	190
52	2,10	114	100	95	272

⁸Berekend volgens USES 3.0 scenario amenity use, paved areas

Concentraties van potentieel relevante metabolieten

De initiële PEC's van metaboliet AMPA zijn afgeleid van de initiële PEC's van glyfosaat door deze te vermenigvuldigen met het maximale vormingspercentage van AMPA in de waterfase (15,7%) en de relatieve molmassa (0,66). De PEC's zijn weergegeven in de tabellen M.39 en M.40.

Tabel M.39 Overzicht van concentraties van AMPA in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Dry, uitgezonderd verhardingen

Toepas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	Drift [%]	Tijdstip	PEC0 glyfosaat [mg w.s./L]	PEC0 AMPA [mg/L]
1	4	appel, peer	1,68	1,0%	voorjaar	7,98	0,82
2	9	uien	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
3	13	uien	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
4	16	uien	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
5	19	witlof	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
6	21	witlof	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
7	23	witlof	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
8	27	asperge	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
9	30	asperge	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
10	33	asperge	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
11	39	erwten en bonen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
12	42	erwten en bonen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
13	44	erwten en bonen	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,0
14	48	aardappel/cons	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
15	52	aardappel/cons	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
16	55	aardappel/cons	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,0
17	59	aardappelen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
18	64	aardappelen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
19	67	aardappelen	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
20	71	granen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
21	75	granen	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
22	78	granen	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,0
23	87	bieten	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
24	91	bieten	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
25	95	bieten	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
27	102	grasland	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
28	108	grasland	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	0,17
29	112	bloembollen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
30	115	bloembollen	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
31	118	bloembollen	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
32	122	narcis	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
33	125	narcis	1,47	1,0%	najaar	6,98	0,72
34	128	narcis	2,10	1,0%	najaar	9,98	1,0
35	129	stuifgev. bloemb.	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
36	146	openbaar groen	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	0,17
37	169	bosbouw	0,84	1,0%	voorjaar	3,99	0,41
38	172	bosbouw	0,17	1,0%	voorjaar	0,80	0,082
39	177	akkerrand	1,47	5,0%	voorjaar	34,9	3,6
40	181	akkerrand	1,47	5,0%	voorjaar	34,9	3,6
41	184	akkerrand	2,10	5,0%	voorjaar	49,9	5,0
42	191	braakland	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
43	200	braakland	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
44	205	droge slootbodem	1,47	100%	voorjaar	698	72
45	209	droge slootbodem	1,47	100%	voorjaar	698	72
46	212	droge slootbodem	2,10	100%	voorjaar	998	103
47	232	onder vangrails	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
48	236	onder vangrails	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
49	239	onder vangrails	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
50	256	verhardingen	1,47	zie tabel M.40 zie tabel M.40 zie tabel M.40
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	0,17
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,0%	voorjaar	6,98	0,72
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10	1,0%	voorjaar	9,98	1,0
57	301	diverse gewassen	2,94	1,0%	voorjaar	14,0	1,4
58	302	diverse gewassen	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	0,17
59	317	land- en tuinbouw	0,34	1,0%	voorjaar	1,60	0,17

Tabel M.40 Overzicht van concentraties van de werkzame stof in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0 glyfosaat [mg w.s./L]	PEC0 AMPA [mg/L]
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	31	3,2
51	1,47	31	3,2
52	2,10	44	4,6
overstort gescheiden systeem
50	1,47	4280	441
51	1,47	4280	441
52	2,10	6114	630
overstort gemengd systeem
50	1,47	4000	412
51	1,47	4000	412
52	2,10	5714	589
lozing via RWZI
50	1,47	80	8,2
51	1,47	80	8,2
52	2,10	114	12

Risicobeoordeling

Normen voor glyfosaat en Roundup Dry

In tabel M.41 zijn de laagste effectconcentraties voor aquatische organismen, bepaald in studies met de werkzame stof, weergegeven. Uit het overzicht van aquatische toxiciteitsgegevens blijkt dat de toxiciteit van glyfosaat in grote mate wordt bepaald door de formulering waarin het wordt toegepast. Voor toepassingen waarbij de werkzame stof als geformuleerd product in het oppervlaktewater terecht komt, moet daarom de toxiciteit van de formulering als uitgangspunt worden genomen. In de tabel M.42 zijn de acute normen weergegeven zoals berekend op basis van studies met de formulering Roundup Dry.

Tabel M.41 Overzicht van de toelatingsnormen van glyfosaat voor aquatische organismen, studies met de werkzame stof

Taxonomische groep	Soort	Laagste		Veiligheids- factor	Norm
		L(E)C50 [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]	[mg/L]
Acuut
Alg	Selenastrum capricornutum		10	10	1	1000
Kreeftachtigen	Daphnia magna	748		100	7,48	7480
Vissen	Oncorhynchus mykiss	86		100	0,86	860
Chronisch
Kreeftachtigen	D. magna		9,4	10	0,94	940
Vissen	O. mykiss		52	10	5,2	5200
Planten	Lemna minor		23,4^1	10	2,3	2300

1: bepaald in een studie met Roundup, NOEC uitgedrukt op basis van w.s.

Tabel M.42 Overzicht van de acute toelatingsnormen van Roundup Dry voor aquatische organismen

Taxonomische groep	Soort	Laagste		Veiligheids- factor	Norm Roundup Dry
		L(E)C50 [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]
Acuut
Alg	Selenastrum capricornutum		320	10	32
Kreeftachtigen	Daphnia magna	>970		100	>9,7
Vissen	Cyprinus carpio	>957		100	>9,6

Uit bovenstaande tabellen blijkt dat de toxiceit van de formulering Roundup Dry voor waterorganismen lager is dan de toxiciteit van de werkzame stof. Zoals gebruikelijk wordt de laagste norm genomen voor elk organisme, in dit geval de normen van de werkzame stof.

Acute risico's van Roundup Dry, verhardingen uitgezonderd

De acute normoverschrijdingsfactoren op basis van glyfosaat en Roundup Dry zijn in tabel M.43 weergegeven. Voor de toepassingen op verhardingen is een aparte tabel opgenomen (zie tabel M.44).

Tabel M.43 Overzicht van acute normoverschrijdingsfactoren van glyfosaat voor toepassingen van Roundup Dry

Toe pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	Normoverschrijding op basis van studies met glyfosaat			Normoverschrijding op basis van studies met Roundup Dry
				alg	kreeft- achtige	vis	alg	kreeft- achtige	vis
1	4	appel, peer	1,68	0,0080	0,0011	0,0093	0,0006	0,0020	0,0020
2	9	uien	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
3	13	uien	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
4	16	uien	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
5	19	witlof	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
6	21	witlof	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
7	23	witlof	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
8	27	asperge	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
9	30	asperge	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
10	33	asperge	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
11	39	erwten en bonen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
12	42	erwten en bonen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
13	44	erwten en bonen	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
14	48	aardappel/ cons	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
15	52	aardappel/ cons	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
16	55	aardappel/ cons	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
17	59	aardappelen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
18	64	aardappelen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
19	67	aardappelen	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
20	71	granen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
21	75	granen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
22	78	granen	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
23	87	bieten	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
24	91	bieten	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
25	95	bieten	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
27	102	grasland	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
28	108	grasland	0,34	0,0016	0,0002	0,0019	0,0001	0,0004	0,0004
29	112	bloembollen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
30	115	bloembollen	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
31	118	bloembollen	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
32	122	narcis	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
33	125	narcis	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
34	128	narcis	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
35	129	stuifgev. bloemb.	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
36	146	openbaar groen	0,34	0,0016	0,0002	0,0019	0,0001	0,0004	0,0004
37	169	bosbouw	0,84	0,0040	0,0005	0,0046	0,0003	0,0010	0,0010
38	172	bosbouw	0,17	0,0008	0,0001	0,0009	0,0001	0,0002	0,0002
39	177	akkerrand	1,47	0,0350	0,0045	0,0405	0,0025	0,0085	0,0085
40	181	akkerrand	1,47	0,0350	0,0045	0,0405	0,0025	0,0085	0,0085
41	184	akkerrand	2,10	0,0500	0,0065	0,0580	0,0035	0,0120	0,0125
42	191	braakland	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
43	200	braakland	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
44	205	droge slootbodem	1,47	0,6983	0,0933	0,8119	0,0520	0,1714	0,1737
45	209	droge slootbodem	1,47	0,6983	0,0933	0,8119	0,0520	0,1714	0,1737
46	212	droge slootbodem	2,10	0,9975	0,1334	1,1599	0,0742	0,2448	0,2482
47	232	onder vangrails	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
48	236	onder vangrails	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
49	239	onder vangrails	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
50	256	verhardingen	1,47	zie volgende tabel
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34	0,0016	0,0002	0,0019	0,0001	0,0004	0,0004
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47	0,0070	0,0009	0,0081	0,0005	0,0017	0,0017
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10	0,0100	0,0013	0,0116	0,0007	0,0024	0,0025
57	301	diverse gewassen	2,94	0,0140	0,0019	0,0162	0,0010	0,0034	0,0035
58	302	diverse gewassen	0,34	0,0016	0,0002	0,0019	0,0001	0,0004	0,0004
59	317	land- en tuinbouw	0,34	0,0016	0,0002	0,0019	0,0001	0,0004	0,0004

Uit dit overzicht blijkt dat alleen voor de toepassing in droge slootbodems met de hoogste dosering van 2,10 kg w.s./ha de norm voor glyfosaat wordt overschreden. Derhalve dient voor deze toepassing door middel van een adequate risico-evaluatie aangetoond te worden dat zich geen onaanvaardbare directe of indirecte effecten voordoen voor waterorganismen en organismen die afhankelijk zijn van waterecosystemen na toepassing van het middel volgens de voorgestelde Gebruiksaanwijzing.

Acute risico's van Roundup Dry bij bespuiting op verhardingen

In tabel M.44 zijn de normoverschrijdingsfactoren voor de vier 'amenity use' scenario's weergegeven.

Tabel M.44 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	Normoverschrijding op basis van studies met glyfosaat
		alg	kreeftachtige	vis
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	0,031	0,0041	0,036
51	1,47	0,031	0,0041	0,036
52	2,10	0,044	0,0059	0,051
overstort gescheiden systeem
50	1,47	4,3	0,57	5,0
51	1,47	4,3	0,57	5,0
52	2,10	6,1	0,82	7,1
overstort gemengd systeem
50	1,47	4,0	0,53	4,7
51	1,47	4,0	0,53	4,7
52	2,10	5,7	0,76	6,6
lozing via RWZI
50	1,47	0,080	0,011	0,093
51	1,47	0,080	0,011	0,093
52	2,10	0,11	0,015	0,13

Uit dit overzicht blijkt dat in het geval van scenario 2 en 3 de norm voor waterorganismen wordt overschreden. Gezien het feit dat uitgegaan wordt van een ‘realistic worst-case’ situatie, in dit geval situatie 2 en 3, dient vanwege de de normoverschrijding door middel van een adequate risico-evaluatie aangetoond te worden dat zich geen onaanvaardbare directe of indirecte effecten voordoen voor waterorganismen en organismen die afhankelijk zijn van waterecosystemen na toepassing van het middel volgens de voorgestelde Gebruiksaanwijzing.

Chronische risico's van Roundup Dry, verhardingen uitgezonderd

Voor de chronische risico's wordt uitgegaan van de toxiciteitsgegevens voor de werkzame stof omdat verwacht mag worden dat de formulering na langere tijd niet meer als zodanig in het water aanwezig is. In tabel M.45 zijn de normoverschrijdingsfactoren voor kreeftachtigen, vissen en waterplanten aangegeven. Voor Lemna minor is een 14-daagse studie met Roundup beschikbaar, de NOEC bedraagt 23,4 mg w.s./L. De risico's voor L. minor zijn berekend op basis van de initiele PEC (worst-case).

Tabel M.45 Overzicht van chronische normoverschrijdingsfactoren van glyfosaat voor toepassingen van Roundup Dry

Toe-	Nr.	Teelt	Dosering	Normoverschrijding voor
pas- sing	in GAP		[kg w.s./ha]	kreeftachtige PEC21	vis PEC28	Lemna PEC0
1	4	appel, peer	1,68	0,0060	0,0010	0,0034
2	9	uien	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
3	13	uien	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
4	16	uien	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
5	19	witlof	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
6	21	witlof	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
7	23	witlof	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
8	27	asperge	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
9	30	asperge	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
10	33	asperge	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
11	39	erwten en bonen	1,47	0,0010	0,0001	0,0006
12	42	erwten en bonen	1,47	0,0010	0,0001	0,0030
13	44	erwten en bonen	2,10	0,0015	0,0002	0,0009
14	48	aardappel/ cons	1,47	0,0010	0,0001	0,0030
15	52	aardappel/ cons	1,47	0,0010	0,0001	0,0030
16	55	aardappel/ cons	2,10	0,0015	0,0002	0,0009
17	59	aardappelen	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
18	64	aardappelen	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
19	67	aardappelen	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
20	71	granen	1,47	0,0010	0,0001	0,0006
21	75	granen	1,47	0,0010	0,0001	0,0006
22	78	granen	2,10	0,0015	0,0002	0,0009
23	87	bieten	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
24	91	bieten	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
25	95	bieten	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
27	102	grasland	1,47	0,0010	0,0001	0,0006
28	108	grasland	0,34	0,0012	0,0002	0,0007
29	112	bloembollen	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
30	115	bloembollen	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
31	118	bloembollen	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
32	122	narcis	1,47	0,0010	0,0001	0,0006
33	125	narcis	1,47	0,0010	0,0001	0,0006
34	128	narcis	2,10	0,0015	0,0002	0,0009
35	129	stuifgev. bloemb.	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
36	146	openbaar groen	0,34	0,0012	0,0002	0,0007
37	169	bosbouw	0,84	0,0030	0,0005	0,0017
38	172	bosbouw	0,17	0,0006	0,0001	0,0003
39	177	akkerrand	1,47	0,0260	0,0045	0,0150
40	181	akkerrand	1,47	0,0260	0,0045	0,0150
41	184	akkerrand	2,10	0,0375	0,0060	0,0215
42	191	braakland	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
43	200	braakland	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
44	205	droge slootbodem	1,47	0,5223	0,0874	0,2979
45	209	droge slootbodem	1,47	0,5223	0,0874	0,2979
46	212	droge slootbodem	2,10	0,7462	0,1248	0,4256
47	232	onder vangrails	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
48	236	onder vangrails	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
49	239	onder vangrails	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
50	256	verhardingen	1,47	zie volgende tabel
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34	0,0012	0,0002	0,0007
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47	0,0052	0,0009	0,0030
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10	0,0075	0,0012	0,0043
57	301	diverse gewassen	2,94	0,0104	0,0017	0,0060
58	302	diverse gewassen	0,34	0,0012	0,0002	0,0007
59	317	land- en tuinbouw	0,34	0,0012	0,0002	0,0007

Uit dit overzicht blijkt dat er bij geen van de toepassingen sprake is van een risico.

Er is echter ook een ‘contact exposure test’ beschikbaar voor wat betreft Lemna. In deze test werd een NOEC van <0,51 kg/ha bepaald. Aangezien dit in de praktijk een realistische wijze van blootstelling is dient getoetst te worden aan deze waarde. De norm is 0,1 x NOEC-waarde en bedraagt derhalve < 0,051 kg /ha. Voor de toepassingen met 1% drift is de hoogste PEC 0,0294 kg/ha. De normoverschrijding is >0,57. Voor de toepassingen op droge slootbodems is contact-blootstelling niet realistisch en kan de norm die in tabel M.45 is gebruikt worden toegepast. Deze norm wordt niet overschreden zoals blijkt uit tabel M.45.

Gezien het feit dat de NOEC in de contact-toets niet exact is bepaald dient een nieuwe contact studie met Lemna te worden geleverd.

Chronische risico's van Roundup Dry bij bespuiting op verhardingen

In tabel M.46 zijn de normoverschrijdingsfactoren voor de vier 'amenity use' scenario's voor verhardingen weergegeven.

Tabel M.46 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering	Normoverschrijding voor
	[kg w.s./ha]	kreeftachtige	vis	Lemna PEC0
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	0,029	0,0049	0,016
51	1,47	0,029	0,0049	0,016
52	2,10	0,041	0,0071	0,023
overstort gescheiden systeem
50	1,47	4,0	0,69	2,3
51	1,47	4,0	0,69	2,3
52	2,10	5,7	0,98	3,3
overstort gemengd systeem
50	1,47	3,7	0,64	2,1
51	1,47	3,7	0,64	2,1
52	2,10	5,3	0,91	3,0
lozing via RWZI
50	1,47	0,074	0,013	0,043
51	1,47	0,074	0,013	0,043
52	2,10	0,11	0,018	0,061

Uit dit overzicht blijkt dat in het geval van scenario 2 en 3 de norm voor waterorganismen wordt overschreden. Gezien het feit dat uitgegaan wordt van een ‘realistic worst-case’ situatie, in dit geval situatie 2 en 3, dient vanwege de de normoverschrijding door middel van een adequate risico-evaluatie aangetoond te worden dat zich geen onaanvaardbare directe of indirecte effecten voordoen voor waterorganismen en organismen die afhankelijk zijn van waterecosystemen na toepassing van het middel volgens de voorgestelde gebruiksaanwijzing.

In het geval van de toepassing op verhardingen behoeft niet aan de NOEC uit de Lemna-contacttest getoetst te worden omdat dit voor deze toepassing geen realistische blootstellingswijze is.

Risico's van de metaboliet AMPA

De laagste effectconcentraties voor aquatische organismen en bijbehorende normen zijn samengevat in tabel M.47.

Tabel M.47 Overzicht van de normen van metaboliet AMPA voor aquatische organismen

Taxonomische groep	Soort	Laagste		Veiligheids- factor	Norm
		L(E)C50 [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]	[mg/L]
Acuut
Alg	Scendesmus subspicatus		79,7	10	7,97	7970
Kreeftachtigen	Daphnia magna	691		100	6,91	6910
Vissen	Oncorhynchus mykiss	520		100	5,20	5200

De normoverschrijdingsfactoren voor AMPA bij toepassing van Roundup zijn weergegeven in tabel M.48 en M.49.

Tabel M.48 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren van AMPA bij toepassing van Roundup Dry, uitgezonderd verhardingen

Toe-	Nr.	Teelt	Dosering	Normoverschrijding voor
pas- sing	in GAP		[kg w.s./ha]	alg	kreeftachtige	vis
1	4	appel, peer	1,68	1,03E-04	1,19E-04	1,58E-04
2	9	uien	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
3	13	uien	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
4	16	uien	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
5	19	witlof	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
6	21	witlof	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
7	23	witlof	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
8	27	asperge	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
9	30	asperge	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
10	33	asperge	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
11	39	erwten en bonen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
12	42	erwten en bonen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
13	44	erwten en bonen	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
14	48	aardappel/ cons	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
15	52	aardappel/ cons	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
16	55	aardappel/ cons	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
17	59	aardappelen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
18	64	aardappelen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
19	67	aardappelen	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
20	71	granen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
21	75	granen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
22	78	granen	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
23	87	bieten	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
24	91	bieten	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
25	95	bieten	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
26	96	stuifgevoelige akkerb.	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
27	102	grasland	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
28	108	grasland	0,34	2,06E-05	2,38E-05	3,16E-05
29	112	bloembollen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
30	115	bloembollen	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
31	118	bloembollen	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
32	122	narcis	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
33	125	narcis	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
34	128	narcis	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
35	129	stuifgevoelige bloemb.	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
36	146	openbaar groen	0,34	2,06E-05	2,38E-05	3,16E-05
37	169	bosbouw	0,84	5,16E-05	5,95E-05	7,91E-05
38	172	bosbouw	0,17	1,03E-05	1,19E-05	1,58E-05
39	177	akkerrand	1,47	4,52E-04	5,20E-04	6,90E-04
40	181	akkerrand	1,47	4,52E-04	5,20E-04	6,90E-04
41	184	akkerrand	2,10	6,45E-04	7,45E-04	9,90E-04
42	191	braakland	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
43	200	braakland	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
44	205	droge slootbodem	1,47	9,03E-03	1,04E-02	1,38E-02
45	209	droge slootbodem	1,47	9,03E-03	1,04E-02	1,38E-02
46	212	droge slootbodem	2,10	1,29E-02	1,49E-02	1,98E-02
47	232	onder vangrails	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
48	236	onder vangrails	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
49	239	onder vangrails	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
50	256	verhardingen	1,47	zie onderstaande tabel
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34	2,06E-05	2,38E-05	3,16E-05
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47	9,03E-05	1,04E-04	1,38E-04
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10	1,29E-04	1,49E-04	1,98E-04
57	301	diverse gewassen	2,94	1,81E-04	2,08E-04	2,77E-04
58	302	diverse gewassen	0,34	2,06E-05	2,38E-05	3,16E-05
59	317	land- en tuinbouw	0,34	2,06E-05	2,38E-05	3,16E-05

Tabel M.49 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren voor AMPA bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering	Normoverschrijding voor
	[kg w.s./ha]	alg	kreeftachtige	vis
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	4,00E-04	4,61E-05	6,13E-05
51	1,47	4,00E-04	4,61E-05	6,13E-05
52	2,10	5,71E-04	6,59E-05	8,75E-05
overstort gescheiden systeem
50	1,47	5,54E-02	6,39E-03	8,49E-03
51	1,47	5,54E-02	6,39E-03	8,49E-03
52	2,10	7,91E-02	9,12E-03	1,21E-02
overstort gemengd systeem
50	1,47	5,18E-02	5,97E-03	7,93E-03
51	1,47	5,18E-02	5,97E-03	7,93E-03
52	2,10	7,39E-02	8,53E-03	1,13E-02
lozing via RWZI
50	1,47	1,04E-03	1,19E-04	1,59E-04
51	1,47	1,04E-03	1,19E-04	1,59E-04
52	2,10	1,48E-03	1,71E-04	2,27E-04

Uit dit overzicht blijkt dat in geen van de gevallen de norm voor aquatische organismen wordt overschreden.

Meetgegevens

In het kader van het project Handhaving Milieuwetten van het Ministerie van VROM wordt jaarlijks een overzicht van de kwaliteit van het drinkwater gepresenteerd. In deze rapporten staan ondermeer de concentraties van bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater dat wordt gebruikt voor de drinkwaterbereiding.

Een overzicht van de meetresultaten van 1994 tot en met 1999 (Versteegh, diverse publicaties) staat vermeld in de tabellen M.50 en M.51. Glyfosaat en AMPA blijken regelmatig in het oppervlaktewater te worden aangetroffen.

Tabel M.50 Overzicht van in oppervlaktewater gemeten concentraties glyfosaat

Jaar	Pompstation	Aantal metingen	Minimum concentratie [µg/L]	Gemiddelde concentratie [µg/L]	Maximum concentratie [µg/L]
1994
1995	Amsterdam Weesperkarspel	4	<0,10	<0,20	0,49
1996	Braakman Stelleweg	13	<0,05	0,06	0,16
	Brabantse Biesbosch	19	<0,05	0,07	0,20
1997	Braakman Stelleweg	5	0,1	0,14	0,19
1998	Brabantse Biesbosch	14	<0,05	0,07	0,16
	Groningen de Punt	13	<0,05	<0,05	0,30
1999	Brabantse Biesbosch	13	<0,05	0,06	0,15

Tabel M.51 Overzicht van in oppervlaktewater gemeten concentraties AMPA

Jaar	Pompstation	Aantal metingen	Minimum concentratie [µg/L]	Gemiddelde concentratie [µg/L]	Maximum concentratie [µg/L]
1994	Brabantse Biesbosch	17	0,23	1,00	2,00
1995	Andijk	4	0,04	0,29	0,76
	Amsterdam	4	0,50	0,80	1,00
	Brabantse Biesbosch	26	0,19	1,30	5,40
1996	Andijk	7	0,26	0,55	1,50
	Braakman Stelleweg	13	0,08	0,47	1,10
	Brabantse Biesbosch	26	0,18	1,90	4,70
	Andijk	7	0,26	0,55	1,50
1997	Andijk	8	0,04	0,27	0,47
	Braakman Stelleweg	5	0,27	0,82	2,05
	Brabantse Biesbosch	13	0,36	1,1	1,9
1998	Andijk	7	0,04	0,17	0,25
	Brabantse Biesbosch	14	0,19	0,68	1,70
1999	Andijk	6	0,03	0,12	0,17
	Brabantse Biesbosch	14	0,19	0,68	1,70

In het Collegestuk C-97.3.12 wordt een rapport van het KIWA (KIWA, 1999) vermeld: Het KIWA heeft een inventarisatie uitgevoerd van metingen uitgevoerd in oppervlaktewateren, met name drinkwaterbronnen, naar het voorkomen van glyfosaat en de metaboliet AMPA. Uit de resultaten blijkt dat in het oppervlaktewater incidenteel glyfosaat wordt aangetroffen in concentraties boven 0,1 µg/L. Gemeten AMPA concentraties liggen hoger, tot meer dan
1 µg/L. Hierbij moet worden opgemerkt dat AMPA ook gevormd kan worden uit andere, op grote schaal toegepaste stoffen (fosfonaten). Ten aanzien van de herkomst van het glyfosaat in oppervlaktewater kan gesteld worden dat met name de bijdrage van ongezuiverd, van verharding afstromend hemelwater een hoge belasting van het ontvangende oppervlaktewater veroorzaakt. Vooral op plaatsen waar binnen een week na toepassen van glyfosaat op verharding sprake was van regenval zijn hoge concentraties glyfosaat, tot
10 µg/L, gemeten in afstromend regenwater.

Door het waterschap Zuiderzeeland is in vier woonwijken een studie uitgevoerd naar de afspoeling van glyfosaat na bespuiting van verhardingen. Deze woonwijken zijn gelegen in Dronten, Lelystad, Swifterbant en Zeewolde en hebben een gescheiden rioolstelsel. In de periode 1994-1995 werden bespuitingen uitgevoerd met een spuitboom of lans.

De maximale dosering glyfosaat bedroeg 2,2 kg w.s./ha. Kort na toepassing in het voorjaar werden in de regenwaterafvoer concentraties gemeten van <1 mg/L tot 750 mg/L. In één van de gebieden werd glyfosaat in december nog aangetoond in een concentratie van 0,3 mg/L. De concentraties AMPA in de regenwaterafvoer lagen tussen <0.25 en 77,8 µg/L. In de monsters die in december waren genomen werd geen AMPA aangetoond. In het ontvangende oppervlaktewater was de hoogste concentratie kort na bespuiten 3,6 tot
376 mg/L, enige maanden na bespuiting was dit 0,2 mg/L. De concentraties AMPA lagen tussen <0,25 mg/L en 46,4 mg/L. In de periode 1999-2000 is eenzelfde onderzoek uitgevoerd, de bespuiting werd in deze periode uitgevoerd met infraroodsensoren en in 2000 werd een uitvloeier toegevoegd. De precieze dosering is niet bekend omdat deze afhangt van de onkruiddruk ter plekke; over het totale behandelde oppervlak bedroeg de dosering
0,485 kg w.s./ha. De concentraties glyfosaat in de regenwaterafvoer lagen in de periode van bespuiting tussen <0,5 en 10 mg/L, AMPA concentraties waren <0,5 mg/L tot 5,3 mg/L. In december werden geen residuen aangetroffen. De concentraties van glyfosaat en AMPA in het ontvangende oppervlaktewater lagen tussen <0,5 tot 6,1 mg/L en <0,5 en 3,1 mg/L. In december werden ook hier geen residuen aangetroffen. Deze gegevens lijken er op te wijzen dat er geen 100% afspoeling plaatsvindt. Omdat in de jaren 1994-1995 de monsters in glas bewaard zijn, kunnen door sorptie de waarden over deze periode onderschat zijn.

In een Engelse studie, waar glyfosaat in een dosering van 1,8 kg w.s./ha werd toegepast op de randen van een asfaltweg, werd water uit de afvoerput regelmatig bemonsterd totdat
25 mm regen was gevallen. In het controlemonster werd 11 mg/L glyfosaat gemeten. De cumulatieve hoeveelheid glyfosaat na 25 mm regenval was 35% van de opgebrachte hoeveelheid, de hoogste concentratie bedroeg 650 mg/L, gemeten na de eerste regenval.

In een soortgelijke studie werd een oppervlak van 53 m² tweemaal bespoten met een tussenpoos van 12 dagen, doseringen 3,3 en 3,5 kg w.s./ha (als glyfosaat en oxadiazon). In het afvoerwater verzameld in de periode van 15 tot 20 mm totale regenval, was de gemiddelde concentratie glyfosaat 16,7 mg/L. De concentratie gemeten in de totale hoeveelheid regen van 59,8 mm na de eerste toepassing en 3 mm na de tweede, was de concentratie 3,4 mg/L. Na een hevige regenval was de concentratie in het ontvangende slootwater 2,4 mg/L, na het vallen van 58 mm regen was dit 0,1 mg/L. Omdat de monsters na de eerste regenval verloren zijn gegaan, kon de werkelijke cumulatieve afspoeling niet worden berekend.

Bovenstaande gegevens worden verder in ogenschouw genomen in onderstaande adequate risicobeoordeling voor toepassing op verhardingen.

Referenties

KIWA-rapport 1999: Glyfosaat en AMPA, eigenschappen en aanwezigheid in drinkwaterbronnen.

Versteegh JFM. in press. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1999. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.

Versteegh JFM, Cleij P. 2000. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1998. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 2000/13. 33 pp.

Versteegh JFM, Lips F. 1998. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1996. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 1998/4. 33 pp.

Versteegh JFM, Lips F. 2000. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1997. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 2000/12. 38 pp.

Versteegh JFM, Van Gaalen FW, Beuting DM. 1996. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1994. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 1996/105. 68 pp.

Versteegh JFM, Van Gaalen FW, Peen F. 1997. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1995. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 1997/114.
48 pp.

Adequate risicobeoordeling voor droge slootbodems

De aanvrager heeft een herziene risicobeoordeling uitgevoerd voor droge slootbodems. Hierin wordt met name ingegaan op de aanname van 100% drift voor deze toepassing. Dit percentage beschrijft de situatie dat de opgebrachte dosering in zijn geheel in het water van de sloot wordt terecht komt omdat er direct na het behandelen van de slootbodem water wordt ingelaten en de sloot direct vol water staat. In werkelijkheid kan het enige tijd duren voordat de sloot daadwerkelijk water zal bevatten. Verder geeft de aanvrager aan dat voor het beoordelen van de risico's moet worden uitgegaan van de toxiciteitsgegevens voor de betreffende formulering.

Als het enige tijd duurt voordat er water in de sloot wordt gebracht, zal de werkzame stof niet in de vorm van Roundup Dry in het water komen. Dit betekent dat het in dit geval niet juist is de risicobeoordeling uit te voeren op basis van de toxiciteitsgegevens voor de formulering. Daarnaast is het zo dat de sloot niet direct vol hoeft te staan: het water kan ook door hevige regenval worden aangevoerd. Het berekenen van de risico's op basis van de dimensies van de TOXSWA-sloot kan hierdoor leiden tot een onderschatting van het risico.

In de adequate risicobeoordeling van de aanvrager wordt uitgegaan van de situatie dat de sloot 5 maanden per jaar (in de zomer) droog staat en 7 maanden is gevuld met water (in de winter). Bij bespuiting in het midden van de droge periode duurt het 75 dagen voor er water in de sloot komt. Uitgaande van een DT₅₀ in de bodem van 18,1 dagen, is de hoeveelheid glyfosaat in 75 dagen afgenomen tot 5,7% van de opgebrachte hoeveelheid. Met deze berekening zou volgens de aanvrager een driftpercentage van 5,7% in plaats van 100% moeten worden gehanteerd. Hoewel deze redenering in principe klopt, is niet duidelijk of de aanname van 75 dagen correct is. Daarom is berekend hoe lang het zou duren voor de opgebrachte dosering is afgenomen tot een hoeveelheid die niet meer leidt tot overschrijding van de norm.

Bij de dosering van 2,10 kg w.s./ha is de normoverschrijdingsfactor 1,16. Dit betekent dat de opgebrachte dosering met een factor 0,86 moet zijn afgenomen om geen overschrijding te geven. Uitgaande van de veld-DT₅₀ van 40,6 dagen duurt dit 8,7 dagen. Dit betekent dat de sloot na behandeling tenminste 9 dagen droog moet blijven. Dit zou een redelijke termijn kunnen zijn als het gaat om het actief binnenlaten van water. Het is echter niet uitgesloten dat binnen deze termijn een hevige regenval optreedt. In deze situatie, waar maar een klein deel van de sloot onder water staat, is echter geen sprake van een samenhangend ecosysteem van omgeving en organismen. Voor zover het water afgevoerd zal worden, zal het risico door verdunning gering blijven. Op basis van deze overwegingen wordt het acute risico van toepassing van Roundup Dry in droge slootbodems gering geacht indien een wachttermijn van tenminste 9 dagen voor inunderen in acht wordt genomen.

Adequate risicobeoordeling voor toepassing op verhardingen

De aanvrager stelt, in het antwoord op de CTB-conclusies van 7 oktober 1999, dat de met USES 2.0 berekende concentraties onrealistisch hoog zijn en berekent, op basis van de studie van het waterschap Zuiderzeeland, een 90-percentiel concentratie voor het oppervlaktewater van 5,9 mg/L. Deze concentratie zou moeten worden gebruikt in plaats van de waarden die zijn berekend met scenario 2 (overstort bij gemengd systeem). De metingen over 1999 en 2000 zijn gedaan bij een geavanceerde spuittechniek en zijn niet representatief voor een gewone bespuiting.

Dit betekent dat de gemeten concentraties in het oppervlaktewater voor deze jaren niet zondermeer kunnen worden gebruikt voor de risicobeoordeling. Zoals hierboven al is opgemerkt, zijn, bij de studie van het waterschap Zuiderzeeland in de jaren 1994 en 1995, de monsters niet goed bewaard. Door sorptie aan de glaswand zijn de gemeten waarden mogelijk een sterke onderschatting van de werkelijke waarden. De gemeten hoogste concentratie in het afvoerwater van 750 mg/L in de Nederlandse studie komt echter wel overeen met de waarde van 650 mg/L uit de Engelse studie waar wel goede monsterflessen zijn gebruikt en kan daarom worden beschouwd als een realistische worst case schatting.

Wanneer de gemeten waarde van 750 mg/L in het afspoelende regenwater direct zou worden gebruikt voor de risicobeoordeling, dus zonder rekening te houden met een verdunning in het ontvangende oppervlaktewater, is de normoverschrijding voor algen 0,8 en voor vissen 0,9. Wanneer de standaard verdunningsfactor van 3 wordt toegepast, is het risicoquotiënt 0,3. Wanneer de hoogst gemeten concentratie in oppervlaktewater van 376 mg/L wordt gebruikt, is het risicoquotiënt voor algen en vissen 0,4.

Voor het beoordelen van het chronische risico zou de concentratie in het oppervlaktewater moeten worden gebruikt. De hoogst gemeten concentratie is 376 mg/L. Deze is gemeten in juli 1995 na een bespuiting in april en mei. Alle overige concentraties liggen tussen 0,2 en 3,6 mg/L. Het gemiddelde over 1994 en 1995 is 32,5 mg/L. Hiermee is de normoverschrijdingsfactor voor vissen, kreeftachtigen en waterplanten <1.

Voor de situatie van een gemengd systeem (scenario 3) zijn geen gegevens beschikbaar. Dit scenario is echter vergelijkbaar met scenario 2: bij beide scenario's wordt de concentratie in de watergang bepaald door de concentratie in het afstromende regenwater. Het verschil is het oppervlak van de daken en het oppervlak van het behandelde terrein. Dit verschil is zeer gering: in scenario 2 is de concentratie in het afstromende regenwater 89 maal de dosering in kg/m², in scenario 2 is het 82 maal de dosering. De aangeleverde meetgegevens worden daarom ook als representatief beschouwd voor de situatie van overstort uit een gemengd systeem. Op basis van deze gegevens wordt het acute en chronische risico voor waterorganismen voor beide systemen gering geacht.

Omdat de gemeten maximale concentraties dicht bij de normen voor waterorganismen liggen en er thans technieken beschikbaar zijn voor de bespuitingen op verhardingen die een pleksgewijze toepassing mogelijk maken dient ter stimulering van het gebruik van deze toepassingtechnieken de volgende zin op het etiket te worden geplaatst:

“Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren (bv. een Selectspray of een Weed IT spuitmachine).”

Uit onderzoek uitgevoerd door Plant research International in Wageningen (Kempenaar, C. et al.; 2000), waarbij volveldse toediening en pleksgewijze toediening met elkaar werden vergeleken voor een viertal toedieningstechnieken, is namelijk gebleken dat de technieken waarbij de pleksgewijze toediening werd gestuurd door onkruidsensoren een aanzienlijk grotere reductie in afgifte van spuitvloeistof te zien gaven t.o.v. de volveldsbespuitingen dan de andere technieken (rugspuit en Sprinkle bar). De Sprinkle bar gaf zelfs nauwelijks verschillen te zien tussen volvelds en pleksgewijze bespuiting.

Referenties

Kempenaar, C.; R.M.W. Groeneveld and A.J.M. Uffing. Quantitative evalaution of liquid deposition by herbicide application systems for weed control on hard surfaces. Plant Research International B.V., Wageningen, December 2000.

Risicobeoordeling voor bioconcentratie

De BCF van glyfosaat voor vissen is 1,1 L/kg, voor kreeftachtigen en molluscen werden BCF's van respectievelijk 10 en 1,3 L/kg gevonden. Hiermee voldoet glyfosaat aan de normen voor bioconcentratie van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen.

Risicobeoordeling voor sediment-organismen

Er zijn geen gegevens over de toxiciteit van glyfosaat voor sedimentorganismen. Gezien het feit dat de glyfosaat chronisch weinig toxisch is voor kreeftachtigen (21-dagen NOEC > 0,1 mg/L voor Daphnia magna) zijn deze gegevens niet noodzakelijk en wordt een gering risico voor sedimentorganismen verwacht. Daarmee wordt voldaan aan de norm voor sedimentorganismen zoals opgenomen in de UB.

Risicobeoordeling voor terrestrische vertebraten

Risicobeoordeling voor vogels

Voedsel

Het acute risico voor vogels als gevolg van het eten van voer wordt berekend voor de 'standaardvogel' van 10 g, die dagelijks 2,9 g voer eet, met 'zaden en kleine insecten' als voer. Omdat in geen van beide acute studies effecten werden waargenomen bij de hoogste testconcentratie en de gevonden LD₅₀ daarmee voornamelijk wordt bepaald door de gebruikte concentratiereeks, wordt het risico berekend op basis van de hoogste LD₅₀ van

>3200 mg w.s./kg lg.

Het sub-acute risico wordt berekend als PEC_voer/LC₅₀. Uit de beschikbare toxiciteitsgegevens blijkt geen verschil in toxiciteit tussen de werkzame stof en de formuleringen en ook hier werd in geen van de studies een effect gevonden. Daarom is uitgegaan van de hoogste LC₅₀ van >4640 mg w.s./kg voer uit een studie met glyfosaat. Het chronische risico wordt berekend als PEC_voer/NOEC, met de NOEC van =1000 mg w.s./kg voer, bepaald in een studie met glyfosaat.

Omdat geen gegevens beschikbaar zijn over de afbraak van glyfosaat in voer wordt in alle gevallen de initiële PEC gebruikt.

De berekende PEC's en de risicoquotienten PED_voer/LD₅₀ (PED_voer= PEC_voer x dagelijkse voedselopname), PEC_voer /LC₅₀ en PEC_voer /NOEC staan weergegeven in tabel M.52. De normen bedragen resp. 0,1 x PED_voer /LD₅₀, 0,1 x PEC_voer /LC₅₀ en 0,2 x PEC_voer /NOEC. Voor de toepassingen op verhardingen wordt blootstelling van vogels via voer minder waarschijnlijk geacht, maar voor de volledigheid is deze toepassing wel in tabel M.52 opgenomen.

Tabel M.52 Overzicht van concentraties werkzame stof in voedsel en risicoquotiënten voor vogels voor Roundup Dry

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECvoer [mg/kg]		PEDvoer / LD50		PECvoer/ LC50		PECvoer/ NOEC
1	4	appel, peer	1,68	48,72	<	4,42E-03	<	1,05E-02	<	4,87E-02
2	9	uien	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
3	13	uien	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
4	16	uien	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
5	19	witlof	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
6	21	witlof	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
7	23	witlof	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
8	27	asperge	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
9	30	asperge	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
10	33	asperge	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
11	39	erwten en bonen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
12	42	erwten en bonen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
13	44	erwten en bonen	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
14	48	aardappel/ cons	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
15	52	aardappel/ cons	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
16	55	aardappel/ cons	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
17	59	aardappelen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
18	64	aardappelen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
19	67	aardappelen	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
20	71	granen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
21	75	granen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
22	78	granen	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
23	87	bieten	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
24	91	bieten	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
25	95	bieten	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
27	102	grasland	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
28	108	grasland	0,336	9,74	<	8,84E-04	<	2,10E-03	<	9,74E-03
29	112	bloembollen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
30	115	bloembollen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
31	118	bloembollen	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
32	122	narcis	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
33	125	narcis	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
34	128	narcis	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
35	129	stuifgev.bloemb.	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
36	146	openbaar groen	0,336	9,74	<	8,84E-04	<	2,10E-03	<	9,74E-03
37	169	bosbouw	0,84	24,36	<	2,21E-03	<	5,25E-03	<	2,44E-02
38	172	bosbouw	0,168	4,87	<	4,42E-04	<	1,05E-03	<	4,87E-03
39	177	akkerrand	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
40	181	akkerrand	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
41	184	akkerrand	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
42	191	braakland	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
43	200	braakland	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
44	205	droge slootbodem	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
45	209	droge slootbodem	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
46	212	droge slootbodem	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
47	232	onder vangrails	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
48	236	onder vangrails	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
49	239	onder vangrails	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
50	256	verhardingen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
51	261	verhardingen	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
52	270	verhardingen	2,1	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
55	292	tijdelijk onbeteeld	1,47	9,74	<	8,84E-04	<	2,10E-03	<	9,74E-03
56	295	tijdelijk onbeteeld	2,1	42,63	<	3,87E-03	<	9,19E-03	<	4,26E-02
54	298	tijdelijk onbeteeld	0,336	60,90	<	5,53E-03	<	1,31E-02	<	6,09E-02
57	301	diverse gewassen	2,94	85,26	<	7,74E-03	<	1,84E-02	<	8,53E-02
58	302	diverse gewassen	0,336	9,74	<	8,84E-04	<	2,10E-03	<	9,74E-03
59	317	land- en tuinbouw	0,336	9,74	<	8,84E-04	<	2,10E-03	<	9,74E-03

Bij alle toepassingen zijn de risicoquotiënten <0,1 voor acute en sub-acute blootstelling en <0,2 voor chronische blootstelling. Het risico voor vogels als gevolg van het eten van bespoten voedsel is gering. Hiermee voldoet Roundup Dry aan de norm voor vogels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Drinkwater

Het acute risico als gevolg van het drinken van oppervlaktewater wordt berekend voor de 'standaardvogel' die dagelijks 3 g water drinkt. Het risico wordt berekend op basis van de hoogste LD₅₀ van >3200 mg w.s./kg lg. De concentraties en risicoquotient PED_water/LD₅₀ (PED_water = PEC_water x dagelijkse waterinname) staan vermeld in tabel M.53. Omdat voor verhardingen verschillende PEC's mogelijk zijn al naar gelang het gekozen scenario, zijn de risico's van deze toepassingen in een aparte tabel weergegeven (tabel M.54).

Tabel M.53 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënten voor vogels bij toepassing van Roundup Dry verhardingen uitgezonderd

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg/L]		PEDwater /LD50
1	4	appel, peer	1,68	7,98	<	9,38E-07
2	9	uien	1,47	6,98	<	8,21E-07
3	13	uien	1,47	6,98	<	8,21E-07
4	16	uien	2,1	9,98	<	1,17E-06
5	19	witlof	1,47	6,98	<	8,21E-07
6	21	witlof	1,47	6,98	<	8,21E-07
7	23	witlof	2,1	9,98	<	1,17E-06
8	27	asperge	1,47	6,98	<	8,21E-07
9	30	asperge	1,47	6,98	<	8,21E-07
10	33	asperge	2,1	9,98	<	1,17E-06
11	39	erwten en bonen	1,47	6,98	<	8,21E-07
12	42	erwten en bonen	1,47	6,98	<	8,21E-07
13	44	erwten en bonen	2,1	9,98	<	1,17E-06
14	48	aardappel/ cons	1,47	6,98	<	8,21E-07
15	52	aardappel/ cons	1,47	6,98	<	8,21E-07
16	55	aardappel/ cons	2,1	9,98	<	1,17E-06
17	59	aardappelen	1,47	6,98	<	8,21E-07
18	64	aardappelen	1,47	6,98	<	8,21E-07
19	67	aardappelen	2,1	9,98	<	1,17E-06
20	71	granen	1,47	6,98	<	8,21E-07
21	75	granen	1,47	6,98	<	8,21E-07
22	78	granen	2,1	9,98	<	1,17E-06
23	87	bieten	1,47	6,98	<	8,21E-07
24	91	bieten	1,47	6,98	<	8,21E-07
25	95	bieten	2,1	9,98	<	1,17E-06
26	96	stuifgevoelige akkerb.	1,47	6,98	<	8,21E-07
27	102	grasland	1,47	6,98	<	8,21E-07
28	108	grasland	0,336	1,60	<	1,88E-07
29	112	bloembollen	1,47	6,98	<	8,21E-07
30	115	bloembollen	1,47	6,98	<	8,21E-07
31	118	bloembollen	2,1	9,98	<	1,17E-06
32	122	narcis	1,47	6,98	<	8,21E-07
33	125	narcis	1,47	6,98	<	8,21E-07
34	128	narcis	2,1	9,98	<	1,17E-06
35	129	stuifgevoelige bloemb.	1,47	6,98	<	8,21E-07
36	146	openbaar groen	0,336	1,60	<	1,88E-07
37	169	bosbouw	0,84	3,99	<	4,69E-07
38	172	bosbouw	0,168	0,80	<	9,38E-08
39	177	akkerrand	1,47	6,98	<	8,21E-07
40	181	akkerrand	1,47	6,98	<	8,21E-07
41	184	akkerrand	2,1	9,98	<	1,17E-06
42	191	braakland	1,47	6,98	<	8,21E-07
43	200	braakland	2,1	9,98	<	1,17E-06
44	205	droge slootbodem	1,47	698	<	8,21E-05
45	209	droge slootbodem	1,47	698	<	8,21E-05
46	212	droge slootbodem	2,1	998	<	1,17E-04
47	232	onder vangrails	1,47	6,98	<	8,21E-07
48	236	onder vangrails	1,47	6,98	<	8,21E-07
49	239	onder vangrails	2,1	9,98	<	1,17E-06
50	256	verhardingen	1,47	zie volgende tabel
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,1
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	6,98	<	8,21E-07
55	292	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,60	<	1,88E-07
56	295	tijdelijk onbeteeld	2,1	6,98	<	8,21E-07
54	298	tijdelijk onbeteeld	0,336	9,98	<	1,17E-06
57	301	diverse gewassen	2,94	13,97	<	1,64E-06
58	302	diverse gewassen	0,336	1,60	<	1,88E-07
59	317	land- en tuinbouw	0,336	1,60	<	1,88E-07

Tabel M.54 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënten voor vogels bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg w.s./L]		PEDwater /LD50
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	31,3	<	4,28E-06
51	1,47	31,3	<	4,28E-06
52	2,10	46,0	<	6,29E-06
overstort gescheiden systeem
50	1,47	4330	<	5,92E-04
51	1,47	4330	<	5,92E-04
52	2,10	6370	<	8,71E-04
overstort gemengd systeem
50	1,47	4040	<	5,52E-04
51	1,47	4040	<	5,52E-04
52	2,10	5780	<	7,90E-04
lozing via RWZI
50	1,47	81,0	<	1,11E-05
51	1,47	81,0	<	1,11E-05
52	2,10	116,0	<	1,59E-05

In geen van de gevallen is het risicoquotiënt >0,1, het risico voor vogels is gering. Hiermee voldoet Roundup Dry aan de norm voor vogels zoals opgenomen in de UB.

Doorvergiftiging

Op grond van de log K_ow van –2,8 en de snelle afbraak in bodem en water wordt het risico op doorvergiftiging gering geacht.

Risicobeoordeling voor zoogdieren

Voedsel

Het acute risico voor zoogdieren als gevolg van het eten van voer wordt berekend voor het 'standaardzoogdier' van 6 g, dat dagelijks 1,025 g voer eet, met 'zaden en kleine insecten' als voer. De acute risico's zijn berekend op basis van de LD₅₀ van >2000 mg w.s./kg lg voor de rat. De chronische risico’s zijn berekend op basis van de NOAEL van 10000 mg/kg voedsel.

Omdat geen gegevens beschikbaar zijn over de afbraak van glyfosaat in voer wordt in alle gevallen de initiële PEC gebruikt.

De berekende PEC's en de risicoquotienten PED_voer/LD₅₀ (PED_voer= PEC_voer x dagelijkse voedselopname) en PEC_voer /NOEC staan weergegeven in tabel M.55. De normen bedragen resp. 0,1 x PED_voer /LD₅₀ en 0,2 x PEC_voer /NOEC. Voor de toepassingen op verhardingen wordt blootstelling van zoogdieren via voer minder waarschijnlijk geacht, maar voor de volledigheid is deze toepassing wel in tabel M.55 opgenomen.

Tabel M.55 Overzicht van concentraties werkzame stof in voedsel en risicoquotiënten voor zoogdieren bij toepassing van Roundup Dry

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECvoer [mg/kg]		PED/LD50	PECvoer/NOAEL
1	4	appel, peer	1,68	48,72	<	4,16E-03	4,87E-03
2	9	uien	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
3	13	uien	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
4	16	uien	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
5	19	witlof	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
6	21	witlof	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
7	23	witlof	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
8	27	asperge	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
9	30	asperge	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
10	33	asperge	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
11	39	erwten en bonen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
12	42	erwten en bonen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
13	44	erwten en bonen	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
14	48	aardappel/ cons	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
15	52	aardappel/ cons	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
16	55	aardappel/ cons	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
17	59	aardappelen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
18	64	aardappelen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
19	67	aardappelen	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
20	71	granen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
21	75	granen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
22	78	granen	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
23	87	bieten	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
24	91	bieten	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
25	95	bieten	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
26	96	stuifgevoelige akkerb.	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
27	102	grasland	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
28	108	grasland	0,336	9,74	<	8,32E-04	9,74E-04
29	112	bloembollen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
30	115	bloembollen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
31	118	bloembollen	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
32	122	narcis	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
33	125	narcis	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
34	128	narcis	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
35	129	stuifgevoelige bloemb.	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
36	146	openbaar groen	0,336	9,74	<	8,32E-04	9,74E-04
37	169	bosbouw	0,84	24,36	<	2,08E-03	2,44E-03
38	172	bosbouw	0,168	4,87	<	4,16E-04	4,87E-04
39	177	akkerrand	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
40	181	akkerrand	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
41	184	akkerrand	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
42	191	braakland	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
43	200	braakland	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
44	205	droge slootbodem	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
45	209	droge slootbodem	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
46	212	droge slootbodem	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
47	232	onder vangrails	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
48	236	onder vangrails	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
49	239	onder vangrails	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
50	256	verhardingen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
51	261	verhardingen	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
52	270	verhardingen	2,1	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
55	292	tijdelijk onbeteeld	1,47	9,74	<	8,32E-04	9,74E-04
56	295	tijdelijk onbeteeld	2,1	42,63	<	3,64E-03	4,26E-03
54	298	tijdelijk onbeteeld	0,336	60,90	<	5,20E-03	6,09E-03
57	301	diverse gewassen	2,94	85,26	<	7,28E-03	8,53E-03
58	302	diverse gewassen	0,336	9,74	<	8,32E-04	9,74E-04
59	317	land- en tuinbouw	0,336	9,74	<	8,32E-04	9,74E-04

Bij alle toepassingen is het risioquotiënt voor acute blootstelling <0,1, voor chronische blootstelling <0,2. Derhalve is het risico van Roundup Dry voor zoogdieren gering. Hiermee voldoet Roundup Dry aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

Drinkwater

Het risico als gevolg van het drinken van oppervlaktewater wordt berekend voor het 'standaardzoogdier' dat dagelijks 1,8 g water drinkt. De acute risico's zijn berekend op basis van de LD₅₀ van >2000 mg/kg lg voor de rat. De concentraties en het risicoquotient PED_water/LD50 (PED_water = PEC_water x dagelijkse waterinname) staan vermeld in tabel M.56. Omdat voor verhardingen verschillende PEC's mogelijk zijn al naar gelang het gekozen scenario, zijn de risico's van deze toepassingen in een aparte tabel weergegeven (tabel M.57).

Tabel M.56 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënt voor zoogdieren bij toepassing van Roundup Dry, verhardingen uitgezonderd

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg/L]		PEDwater /LD50
1	4	appel, peer	1,68	7,98	<	1,20E-06
2	9	uien	1,47	6,98	<	1,05E-06
3	13	uien	1,47	6,98	<	1,05E-06
4	16	uien	2,1	9,98	<	1,50E-06
5	19	witlof	1,47	6,98	<	1,05E-06
6	21	witlof	1,47	6,98	<	1,05E-06
7	23	witlof	2,1	9,98	<	1,50E-06
8	27	asperge	1,47	6,98	<	1,05E-06
9	30	asperge	1,47	6,98	<	1,05E-06
10	33	asperge	2,1	9,98	<	1,50E-06
11	39	erwten en bonen	1,47	6,98	<	1,05E-06
12	42	erwten en bonen	1,47	6,98	<	1,05E-06
13	44	erwten en bonen	2,1	9,98	<	1,50E-06
14	48	aardappel/ cons	1,47	6,98	<	1,05E-06
15	52	aardappel/ cons	1,47	6,98	<	1,05E-06
16	55	aardappel/ cons	2,1	9,98	<	1,50E-06
17	59	aardappelen	1,47	6,98	<	1,05E-06
18	64	aardappelen	1,47	6,98	<	1,05E-06
19	67	aardappelen	2,1	9,98	<	1,50E-06
20	71	granen	1,47	6,98	<	1,05E-06
21	75	granen	1,47	6,98	<	1,05E-06
22	78	granen	2,1	9,98	<	1,50E-06
23	87	bieten	1,47	6,98	<	1,05E-06
24	91	bieten	1,47	6,98	<	1,05E-06
25	95	bieten	2,1	9,98	<	1,50E-06
26	96	stuifgevoelige akkerb.	1,47	6,98	<	1,05E-06
27	102	grasland	1,47	6,98	<	1,05E-06
28	108	grasland	0,336	1,60	<	2,39E-07
29	112	bloembollen	1,47	6,98	<	1,05E-06
30	115	bloembollen	1,47	6,98	<	1,05E-06
31	118	bloembollen	2,1	9,98	<	1,50E-06
32	122	narcis	1,47	6,98	<	1,05E-06
33	125	narcis	1,47	6,98	<	1,05E-06
34	128	narcis	2,1	9,98	<	1,50E-06
35	129	stuifgevoelige bloemb.	1,47	6,98	<	1,05E-06
36	146	openbaar groen	0,336	1,60	<	2,39E-07
37	169	bosbouw	0,84	3,99	<	5,99E-07
38	172	bosbouw	0,168	0,80	<	1,20E-07
39	177	akkerrand	1,47	6,98	<	1,05E-06
40	181	akkerrand	1,47	6,98	<	1,05E-06
41	184	akkerrand	2,1	9,98	<	1,50E-06
42	191	braakland	1,47	6,98	<	1,05E-06
43	200	braakland	2,1	9,98	<	1,50E-06
44	205	droge slootbodem	1,47	698	<	1,05E-04
45	209	droge slootbodem	1,47	698	<	1,05E-04
46	212	droge slootbodem	2,1	998	<	1,50E-04
47	232	onder vangrails	1,47	6,98	<	1,05E-06
48	236	onder vangrails	1,47	6,98	<	1,05E-06
49	239	onder vangrails	2,1	9,98	<	1,50E-06
50	256	verhardingen	1,47	zie volgende tabel
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,1
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	6,98	<	1,05E-06
55	292	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,60	<	2,39E-07
56	295	tijdelijk onbeteeld	2,1	6,98	<	1,05E-06
54	298	tijdelijk onbeteeld	0,336	9,98	<	1,50E-06
57	301	diverse gewassen	2,94	13,97	<	2,09E-06
58	302	diverse gewassen	0,336	1,60	<	2,39E-07
59	317	land- en tuinbouw	0,336	1,60	<	2,39E-07

Tabel M.57 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënt voor zoogdieren bij toepassing van Roundup Dry op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg w.s./L]		PEDwater /LD50
directe run-off naar oppervlaktewater
50	1,47	31,3	<	4,70E-06
51	1,47	31,3	<	4,70E-06
52	2,10	46,0	<	6,90E-06
overstort gescheiden systeem
50	1,47	4330	<	6,50E-04
51	1,47	4330	<	6,50E-04
52	2,10	6370	<	9,56E-04
overstort gemengd systeem
50	1,47	4040	<	6,06E-04
51	1,47	4040	<	6,06E-04
52	2,10	5780	<	8,67E-04
lozing via RWZI
50	1,47	81,0	<	1,22E-05
51	1,47	81,0	<	1,22E-05
52	2,10	116,0	<	1,74E-05

In geen van de gevallen is het risicoquotiënt >0,1, het risico voor zoogdieren is gering. Hiermee voldoet Roundup Dry aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

Doorvergiftiging

Op grond van de log K_ow van –2,8 en de snelle afbraak in bodem en water wordt het risico op doorvergiftiging gering geacht.

Risicobeoordeling voor bijen en hommels

Voor de verschillende toepassingen wordt het risico voor bijen berekend als D/LD₅₀, met

D = dosering in g/ha en de LD₅₀ in mg/bij. De LD₅₀ van Roundup Dry voor bijen is >25 mg/bij, overeenkomend met >10,5 mg w.s./bij als zuur equivalenten. Omdat in geen van de acute studies effecten werden waargenomen bij de hoogste testconcentratie en de gevonden LD₅₀'s daarmee voornamelijk worden bepaald door de gebruikte concentratiereeks, wordt het risico berekend op basis van de hoogste LD₅₀ van >100 mg w.s./bij.

De normoverschrijdingsfactor is < 29, het acute risico voor bijen is gering.

In een tunnelexperiment werd in eerste instantie geen sterfte van bijen waargenomen na bespuiting in een dosering van 3,3 kg w.s./ha. Bij herhaling van het experiment met dezelfde dosering werd echter een viervoudige toename van bijensterfte ten opzichte van de controle waargenomen. Het is niet duidelijk of deze sterfte veroorzaakt kan zijn door andere factoren dan de behandeling met glyfosaat.

Op grond van bovenstaande worden de toepassingen van Roundup Dry geacht te voldoen aan de norm voor bijen en hommels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen.

Andere niet-doelwit arthropoden

Voor de toepassing op verhardingen wordt blootstelling van niet-doelwitarthropoden minder waarschijnlijk geacht. Voor de overige toepassingen zijn alle geteste groepen (parasitoïden, roofmijten en bodem- en bladbewonende predatoren) relevant. Voor alle groepen zijn testen uitgevoerd met Roundup Dry. De praktijkdosering van Roundup Dry varieert van

0,168 kg w.s./ha in de bosbouw (nr. 38) tot 2,94 kg w.s./ha voor toepassing op diverse gewassen (nr. 57). Alle hieronder genoemde effectpercentages zijn gecorrigeerd voor letale en sub-letale effecten in de controle.

Parasitoïden

Bij blootstelling van de sluipwesp Aphidius rhopalosiphi aan residuen van 0,515 en 10,3 L/ha (0,22 en 4,3 kg w.s./ha) op planten was er geen sterfte en werd de parasitatiecapaciteit met ten hoogste 14% geremd. De hoogste dosering in deze test is hoger dan de hoogste praktijkdosering en het risico voor A. rhopalosiphi is gering.

Roofmijten

Bij blootstelling van Typhlodromus pyri aan residuen op blad werd bij 0,515 L/ha

(0,22 kg w.s./ha; overeenkomend met 5% drift) 18,1% effect op de overleving gevonden na
7 dagen. Na 14 dagen was de sterfte 35,8%. De vruchtbaarheid was bij deze dosering afgenomen met 45%, deze afname was echter niet significant. Bij 10 L/ha (4,3 kg w.s./ha) was het effect op overleving 93,8% na 7 dagen en 100% na 10 dagen. Bij beide doseringen is het effectpercentage hoger dan 30%. Er wordt niet voldaan aan de norm voor niet-doelwit arthropoden zoals openomen in de UB. De lage dosering is onderzocht omdat de aanvrager een beroep doet op de ‘in-field’ en ‘off-field’ benadering van het risico voor niet-doelwit arthropoden op grond van de ESCORT II workshop en bijbehorende document, Guidance document on regulatory testing and risk assessment procedures for plant protection products with non-target arthropods. Officieel betreft het document nog een conceptdocument en is nog niet opgenomen in de Uniforme Beginselen. Het CTB kan echter wel instemmen met het argument van de aanvrager om de beoordeling in dit geval op basis van dit document uit te voeren gezien het feit dat experts uit alle lidstaten hebben ingestemd met deze benadering en het gezien kan worden als de laatste stand van de wetenschap.

Wordt bovengenoemde benadering in ogenschouw genomen dan kan het volgende worden gesteld:

· ‘in-field’: bij de praktijkdoseringen blijken op grond van de beschikbare gegevens effecten groter dan 30% op te treden. Om toch aan de criteria te voldoen dienen gegevens geleverd te worden die aantonen dat herstel van de soort optreedt binnen het sezoen.

· ‘off-field’: de aanvrager gaat uit van 5% drift als blootstelling van ‘off-field’. Echter, er wordt uitgegaan van het driftpercentage op 1 meter afstand van het gewas bij de ‘off-field’-benadering. Op grond van gegevens van het IMAG is dit percentage op 9,1% vastgesteld. Dit drift percentage is gebaseerd op het document “Spray drift when applying herbicides in sugar beet and maize using a band sprayer” van Van de Zande et al., 2000. Hierin staat de gemeten drift op de stroken 0,5-1,5 m, 2-3 m en 1,5-6 m van de laatste dop bij een bespuiting van (jonge) mais met een standaard veldspuit. De bespuitingen zijn uitgevoerd in mais van ongeveer 10-15 cm hoog. Werkbreedte van de spuit was 18 m. De gebruikte spuitdoppen waren XR11004 spleetdoppen bij een druk van 3 bar. Het spuitvolume was
300 l/ha. De gemiddelde windsnelheid tijdens de metingen was 4,3 m/s (op 2 m hoogte). De drift op 0,5-1,5 m van de laatste dop was 9,1%. Dit is een inschatting van de drift op
1 m afstand van de laatste gewasrij. 1m van de laatste gewasrij komt overeen met een gemiddelde afstand van 87,5 cm van de laatste dop.
Het effectpercentage voor Typhlodromus pyri bij een driftpercentage van 9,1% is niet bekend. Echter, bij 5% drift wordt al een mortaliteitspercentage van meer dan 30% na
14 dagen gevonden. Derhalve kan gesteld worden dat dit percentage ook bij een driftpercentage van 9,1% boven de norm van 30% zal liggen.

Op grond van bovenstaande wordt ook op grond van de ‘in-field’ en ‘off-field’ benadering niet voldaan aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals gesteld in de UB. Aanvullende gegevens in de vorm van (semi-)veldexperimenten worden noodzakelijk geacht. Gezien het feit dat de vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (Collegevergadering
C-88.3.5, d.d. 4 augustus 1999) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen, met uitzondering van de toepassing op verhardingen, te worden beëindigd.

Bodembewonende predatoren

Een directe bespuiting met 10,3 L/ha (4,3 kg w.s./ha) had geen effect op de overleving en consumptie van de kever Poecilus cupreus. Het risico voor P. cupreus is gering.

Bladbewonende predatoren

Bij blootstelling van Chrysoperla carnea aan residuen op glas werd bij een dosering van

0,515 L/ha (0,22 kg w.s./ha) geen negatief effect op de overleving gevonden. De vruchtbaarheid nam af met 32% en het gecombineerde effect was 24%. Bij 10 L/ha

(4,3 kg w.s./ha) werd evenmin een negatief effect op de overleving gevonden en nam de vruchtbaarheid toe met 46%. Het risico voor C. carnea is gering.

Conclusie m.b.t. het risico voor niet-doelwit arthropoden

Op grond van bovenstaande gegevens wordt niet voldaan aan de norm voor niet-doelwit arthropoden zoals opgenomen in de UB. Voor Typhlodromus pyri worden aanvullende gegevens in de vorm van (semi-)veldexperimenten noodzakelijk geacht. Gezien het feit dat de vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (Collegevergadering C-88.3.5

d.d. 4 augustus 1999) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen, met uitzondering van de toepassing op verhardingen, te worden beëindigd.

Risicobeoordeling regenwormen

Regenwormen kunnen worden blootgesteld aan glyfosaat bij alle toepassingen met uitzondering van de toepassing op verhardingen (nr. 50-52). Voor Roundup Dry werd een LC₅₀ van >1250 mg/kg gevonden, overeenkomend met >512 mg w.s./kg. De 14-daagse LC₅₀'s voor de werkzame stof zijn >740 en >2305 mg/kg als zuur equivalenten.

Er zijn geen aanwijzingen dat de formulering van invloed is op de toxiciteit voor regenwormen.

Omdat in geen van de acute studies effecten werden waargenomen bij de hoogste testconcentratie en de gevonden LC₅₀'s daarmee voornamelijk worden bepaald door de gebruikte concentratiereeks, wordt het risico berekend op basis van de hoogste LC₅₀ van

>2305 mg w.s./kg.

Er is een 56-daagse chronische studie beschikbaar met de onbekende formulering MON 0139 (45,9% w.s. als zuur equivalenten). Bij de hoogste concentratie van 46,4 mg/kg
(21,3 mg w.s./kg) werd geen effect gevonden op de reproductie, de NOEC is >21,3 mg w.s./kg.

Omdat de sorptie van glyfosaat niet afhangt van het organische stofgehalte wordt hiervoor geen correctie uitgevoerd.

In tabel M.58 zijn de berekende PEC's en de risicoquotiënten voor acute en chronische blootstelling (PEC₀/LC50 resp. PEC₅₆/NOEC gegeven.

Tabel M.58 Overzicht concentraties in bodem, PEC₀/LC₅₀ en PEC₅₆/NOEC

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0 [mg w.s./kg]	PEC56 [mg w.s./kg]		PEC0/LC50		PEC56/NOEC
1	4	appel, peer	1,68	1,92	0,790	<	0,00083	<	0,037
2	9	uien	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
3	13	uien	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
4	16	uien	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
5	19	witlof	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
6	21	witlof	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
7	23	witlof	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
8	27	asperge	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
9	30	asperge	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
10	33	asperge	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
11	39	erwten en bonen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
12	42	erwten en bonen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
13	44	erwten en bonen	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
14	48	aardappel/ cons	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
15	52	aardappel/ cons	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
16	55	aardappel/ cons	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
17	59	aardappelen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
18	64	aardappelen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
19	67	aardappelen	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
20	71	granen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
21	75	granen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
22	78	granen	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
23	87	bieten	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
24	91	bieten	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
25	95	bieten	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
27	102	grasland	1,47	0,84	0,346	<	0,00036	<	0,016
28	108	grasland	0,34	0,19	0,079	<	0,00008	<	0,004
29	112	bloembollen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
30	115	bloembollen	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
31	118	bloembollen	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
32	122	narcis	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
33	125	narcis	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
34	128	narcis	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
35	129	stuifgev. bloemb.	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
36	146	openbaar groen	0,34	0,38	0,158	<	0,00017	<	0,007
37	169	bosbouw	0,84	0,96	0,395	<	0,00042	<	0,019
38	172	bosbouw	0,17	0,19	0,079	<	0,00008	<	0,004
39	177	akkerrand	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
40	181	akkerrand	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
41	184	akkerrand	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
42	191	braakland	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
43	200	braakland	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
44	205	droge slootbodem	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
45	209	droge slootbodem	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
46	212	droge slootbodem	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
47	232	onder vangrails	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
48	236	onder vangrails	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
49	239	onder vangrails	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
50	256	verhardingen	1,47	geen risico voor regenwormen
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34	0,38	0,158	<	0,00017	<	0,007
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47	1,68	0,692	<	0,00073	<	0,032
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10	2,40	0,988	<	0,00104	<	0,046
57	301	diverse gewassen	2,94	3,36	1,383	<	0,00146	<	0,065
58	302	diverse gewassen	0,34	0,38	0,158	<	0,00017	<	0,007
59	317	land- en tuinbouw	0,34	0,38	0,158	<	0,00017	<	0,007

Gezien het feit dat voor alle toepassingen geldt dat de PEC₀/LC₅₀ < 0,1 en de PEC₅₆/NOEC

< 0,2 wordt voldaan aan de normen voor acute en chronische blootstelling van regenwormen zoals opgenomen in de UB.

Risico's van potentieel relevante metabolieten

De initiële PEC van de metaboliet AMPA wordt berekend door de PEC₀ van glyfosaat te corrigeren voor het maximale vormingspercentage van AMPA in grond (29,3%) en de relatieve molmassa (0,66). Er zijn geen acute toxiciteitsgegevens voor de metaboliet AMPA, wel is er een NOEC beschikbaar van >28,1 mg/kg. Als worst case wordt het risico van AMPA berekend als PEC₀/NOEC. De berekende PEC's en het risicoquotiënt zijn weergegeven in tabel M.59.

Tabel M.59 Overzicht concentraties in bodem van AMPA en PEC₀/NOEC

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]		PEC0 AMPA [mg/kg]		PEC0/NOEC
1	4	appel, peer	1,68		0,369	<	0,0131
2	9	uien	1,47		0,323	<	0,0115
3	13	uien	1,47		0,323	<	0,0115
4	16	uien	2,10		0,462	<	0,0164
5	19	witlof	1,47		0,323	<	0,0115
6	21	witlof	1,47		0,323	<	0,0115
7	23	witlof	2,10		0,462	<	0,0164
8	27	asperge	1,47		0,323	<	0,0115
9	30	asperge	1,47		0,323	<	0,0115
10	33	asperge	2,10		0,462	<	0,0164
11	39	erwten en bonen	1,47		0,323	<	0,0115
12	42	erwten en bonen	1,47		0,323	<	0,0115
13	44	erwten en bonen	2,10		0,462	<	0,0164
14	48	aardappel/ cons	1,47		0,323	<	0,0115
15	52	aardappel/ cons	1,47		0,323	<	0,0115
16	55	aardappel/ cons	2,10		0,462	<	0,0164
17	59	aardappelen	1,47		0,323	<	0,0115
18	64	aardappelen	1,47		0,323	<	0,0115
19	67	aardappelen	2,10		0,462	<	0,0164
20	71	granen	1,47		0,323	<	0,0115
21	75	granen	1,47		0,323	<	0,0115
22	78	granen	2,10		0,462	<	0,0164
23	87	bieten	1,47		0,323	<	0,0115
24	91	bieten	1,47		0,323	<	0,0115
25	95	bieten	2,10		0,462	<	0,0164
26	96	stuifgev. akkerb.	1,47		0,323	<	0,0115
27	102	grasland	1,47		0,162	<	0,0058
28	108	grasland	0,34		0,037	<	0,0013
29	112	bloembollen	1,47		0,323	<	0,0115
30	115	bloembollen	1,47		0,323	<	0,0115
31	118	bloembollen	2,10		0,462	<	0,0164
32	122	narcis	1,47		0,323	<	0,0115
33	125	narcis	1,47		0,323	<	0,0115
34	128	narcis	2,10		0,462	<	0,0164
35	129	stuifgev. bloemb.	1,47		0,323	<	0,0115
36	146	openbaar groen	0,34		0,074	<	0,0026
37	169	bosbouw	0,84		0,185	<	0,0066
38	172	bosbouw	0,17		0,037	<	0,0013
39	177	akkerrand	1,47		0,323	<	0,0115
40	181	akkerrand	1,47		0,323	<	0,0115
41	184	akkerrand	2,10		0,462	<	0,0164
42	191	braakland	1,47		0,323	<	0,0115
43	200	braakland	2,10		0,462	<	0,0164
44	205	droge slootbodem	1,47		0,323	<	0,0115
45	209	droge slootbodem	1,47		0,323	<	0,0115
46	212	droge slootbodem	2,10		0,462	<	0,0164
47	232	onder vangrails	1,47		0,323	<	0,0115
48	236	onder vangrails	1,47		0,323	<	0,0115
49	239	onder vangrails	2,10		0,462	<	0,0164
50	256	verhardingen	1,47	geen risico voor regenwormen
51	261	verhardingen	1,47
52	270	verhardingen	2,10
53	290	tijdelijk onbeteeld	1,47		0,323	<	0,0115
55	292	tijdelijk onbeteeld	0,34		0,074	<	0,0026
56	295	tijdelijk onbeteeld	1,47		0,323	<	0,0115
54	298	tijdelijk onbeteeld	2,10		0,462	<	0,0164
57	301	diverse gewassen	2,94		0,647	<	0,0230
58	302	diverse gewassen	0,34		0,074	<	0,0026
59	317	land- en tuinbouw	0,34		0,074	<	0,0026

In geen van de gevallen is de PEC₀/NOEC >0,2. Het risico van AMPA voor regenwormen is gering, er wordt voldaan aan de norm voor regenwormen zoals opgenomen in de UB.

Risicobeoordeling voor bodemmicro-organismen

Roundup heeft in doseringen tot 635 mg w.s./kg (als zuurequivalenten) geen invloed op de bodemademhaling. Glyfosaat heeft in een dosering van 767 mg/kg geen invloed op de stikstof-fixatie. Significante remming van de nitrificatie treedt op bij doseringen van 460 en 767 mg/kg.

Na toediening van glyfosaat in concentraties van 5 en 25 mg w.s./kg aan sandy loam en silty loam werd een stimulering van de nitrificatie gevonden: de gevormde hoeveelheid NO₃-N was in sandy loam 74 tot 76% verhoogd ten opzichte van de controle, in silty loam vas de verhoging 24 tot 28%. Deze stimulering van de nitrificatie kan niet alleen worden verklaard door het feit dat glyfosaat een extra N-bron vormt.

Gezien het feit dat in andere studies bij relevante praktijkdoseringen (tot 76,6 mg w.s./kg als zuur equivalenten) geen effect werd waargenomen op de nitrificatie, de stof goed afbreekbaar is in de bodem en de toepassingsfrequentie slechts één maal per jaar is, wordt een gering risico voor bodemmicro-organismen verwacht. Hiermee wordt voldaan aan de norm voor bodemmicro-organismen zoals opgenomen in de UB.

Risicobeoordeling voor andere niet-doelwit organismen (flora en fauna)

In het laboratorium werd bij een concentratie van 5000 mg Roundup/kg (1550 mg w.s./kg) een effect op de kieming van zaden gevonden. In een veldexperiment werd bij een helikopterbespuiting van kapplaatsen met 2,26 kg w.s./ha (als zuurequivalenten) geen effect op de kieming van zaden waargenomen. Er zijn echter geen gegevens beschikbaar over de effecten op hogere planten.

Opgemerkt wordt dat dit criterium nog niet is opgenomen in het Handboek Toelating Bestrijdingsmiddelen. Het is wel opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Herbiciden kunnen een groot risico opleveren voor terrestrische niet-doelwit planten, wanneer deze aan het middel worden blootgesteld.

Volgens het gestelde in Collegevergadering C-83.11, d.d. 10 maart 1999, dienen de volgende aanvullende gegevens geleverd te worden:

Onderzoek aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

Risicobeoordeling voor biologische waterzuiveringsmethoden

Er zijn geen gegevens beschikbaar over de effecten van glyfosaat op biologische waterzuiveringsmethoden. Aangezien het waarschijnlijk is dat bij toepassing op verhardingen een deel van de opgebrachte hoeveelheid op het riool wordt geloosd, worden aanvullende gegevens noodzakelijk geacht.

Conclusie met betrekking tot het milieu

1. De werkzame stof glyfosaat voldoet aan de normen voor persistentie zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb)

2. De metaboliet aminomethylfosfonzuur (AMPA) kan beschouwd worden als een niet-relevante metaboliet. Derhalve kan deze metaboliet worden uitgesloten van toetsing aan de norm voor persistentie, uitspoeling en organismen in het milieu zoals opgenomen in het Bmb.

3. Alle toepassingen voldoen aan de normen voor uitspoeling zoals opgenomen in het Bmb.

4. Alle toepassingen voldoen aan de normen voor waterorganismen zoals opgenomen in het Bmb. Wel dient voor de toepassing op verhardingen de volgende zin op het etiket te worden opgenomen:
“Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren (bv. een Selectspray of een Weed IT spuitmachine).”

5. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor sedimentorganismen zoals opgenomen in de UB.

6. De werkzame stof glyfosaat voldoen aan de norm voor bioaccumulatie zoals opgenomen in het Bmb.

7. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor vogels en zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

8. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor bijen zoals opgenomen in de UB.

9. De toepassing op verhardingen voldoet aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB. Alle overige toepassingen voldoen niet aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB. Er dient (semi-)veldonderzoek te worden geleverd inzake de effecten van het middel Roundup Dry op Typhlodromus pyri. Gezien het feit dat de vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (C-88.3.5) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen, met uitzondering van de toepassing op verhardingen, te worden beëindigd.

10. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor regenwormen zoals opgenomen in de UB.

11. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor bodemmicro-organismen zoals opgenomen in de UB.

Ontbrekende milieugegevens

Te leveren als voorwaarde toekomstige beoordeling

1. In verband met de verwachte effecten van de werkzame stof glyfosaat op terrestrische planten dient onderzoek te worden geleverd aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

2. Aanvullende gegevens met betrekking tot de effecten van de werkzame stof glyfosaat op biologische methoden voor afvalwaterzuivering worden noodzakelijk geacht.

3. Studie inzake de toxiciteit van de werkzame stof glyfosaat voor Lemna waarbij de blootstelling middels contact-exposure plaatsvindt.

Beoordeling van het risico van het middel Roundup Ready to Use voor het milieu

Risicobeoordeling voor persistentie en uitspoeling

Persistentie in de bodem

Glyfosaat

De gemiddelde DT₅₀ van glyfosaat bedraagt onder laboratoriumomstandigheden 18 dagen bij 20 °C (minimum 4, maximum 36 dagen). De gemiddelde DT₅₀ uit veldstudies is 30 dagen (op basis van de eindpuntenlijst van de monograph).

Het grondgebonden residu na 100 dagen is 2,5 tot 8,8%, de CO₂-productie na 100 dagen is 23,5 tot 71,9%%. Hiermee voldoet glyfosaat aan de eisen voor persistentie van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

Er is één metaboliet aangetroffen in hoeveelheden >10%: AMPA werd gevonden in een maximum van 29,3% na 84 dagen.

De gemiddelde DT₅₀ van AMPA is 75 dagen onder laboratoriumomstandigheden bij 20 °C. Onder veldomstandigheden verloopt de afbraak echter aanzienlijk langzamer: de gemiddelde DT₅₀ uit veldstudies is 149 dagen (op basis van de eindpuntenlijst van de monograph).

Er zijn geen gegevens over mineralisatie en grondgebonden residu na 100 dagen. Voor de toepassingen op verhardingen wordt emissie naar de bodem uitgesloten geacht. Voor de overige toepassingen voldoet AMPA niet aan de eisen voor persistentie van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen.

Relevantie van de metaboliet AMPA

Voor de metaboliet AMPA is gebruik gemaakt van de mogelijkheid om aan te tonen dat deze metaboliet toxicologisch niet relevant is. Er dient te worden aangetoond dat de metaboliet geen werkzaamheid bezit en geen humaan toxicologische en ecotoxicologische eigenschappen bezit. Voor AMPA geldt het volgende:

· Werkzaamheid: metaboliet AMPA heeft geen werkzame eigenschappen.

· Humane toxicologie:m gezien de resultaten van het beschikbare toxiciteitsonderzoek wordt metaboliet AMPA als humaan toxicologisch niet relevant beschouwd (zie tevens conclusie Humane toxicologie).

· Ecotoxicologie:
waterorganismen:

- algen: NOEC = 79,7 mg/L (voldoet aan criterium: NOEC > 1 mg/L);

- kreeftachtigen: EC₅₀ = 691 mg/L (voldoet aan criterium: L(E)C₅₀ > 100 mg/L);

- vissen: LC₅₀ = 520 mg/L (voldoet aan criterium: LC₅₀ > 100 mg/L).

regenwormen:

- Er is geen acute studie beschikbaar inzake de toxiciteit van AMPA voor regenwormen. Wel is er een 56-dagen chronische studie geleverd: NOEC > 28,1 mg/kg. Deze waarde is ongeveer 75 maal hoger dan de maximale PEC₀ van AMPA in de bodem (zie tabel M.82). Verder bleek uit de 14-dagen acute studie met glyfosaat dat de LC₅₀ > 1000 mg/kg bedroeg. In deze studie is ook een aanzienlijke hoeveelheid AMPA gevormd (piekconcentraties worden gevormd na 14 dagen blijkt uit bodemomzettingsstudies). Derhalve wordt AMPA verondersteld toxicologisch niet relevant te zijn voor regenwormen.

bodemmicro-organismen:

- Er is geen studie beschikbaar inzake de effecten van AMPA op bodemmicro-organismen. Uit studies met de werkzame stof glyfosaat blijkt dat bij relevante praktijkconcentraties geen effecten op bodemmicro-organismen gevonden zijn. In enkele van deze studies is ook de metaboliet AMPA in piekconcentraties gevormd (piekconcentraties worden gevormd na 14 dagen blijkt uit bodemomzettingsstudies). Derhalve kan worden geconcludeerd dat de metaboliet AMPA geen effecten heeft op bodemmicro-organismen bij relevante praktijkconcentraties.

- Verder zijn nog acute en subacute vogelstudies met AMPA geleverd waaruit blijkt dat AMPA zeer weinig giftig is voor vogels.

Conclusie inzake relevantie metaboliet AMPA

Op grond van bovenstaande gegevens kan worden geconcludeerd dat de metaboliet AMPA als niet relevant kan worden beschouwd. Derhalve behoeft niet te worden getoetst aan de norm voor persistentie, uitspoeling en organismen in het milieu. Waar echter gegevens beschikbaar zijn voor AMPA is toch getoetst aan de normen, om inzichtelijk te maken hoe de verhouding tot de verschillende normen is.

Uitspoeling naar het ondiepe grondwater

De aanvrager heeft een studie aangeleverd waarin een PELMO simulatie is uitgevoerd [113]. Er wordt geen uitspoeling berekend van glyfosaat en AMPA bij 15 jaarlijkse toedieningen van 4,32 kg w.s./ha. Berekeningen met PEARL voor het standaard scenario met een dosering van 1 kg w.s./ha waarbij de waarden voor K_oc uit de geleverde PELMO simulatie worden gehaald, voorspellen eveneens geen uitspoeling van glyfosaat en AMPA.

Omdat de sorptie van glyfosaat en AMPA niet gecorreleerd is met het organische stofgehalte, zijn er ook PEARL-simulaties uitgevoerd met een 'user-defined' K_F van 139 L/kg voor glyfosaat en 162 L/kg voor AMPA (de waarde van 1570 L/kg voor AMPA is niet meegenomen omdat deze bepaald is bij een te hoog org. stofgehalte). Ook hier werd voor het voorjaar en najaar geen uitspoeling berekend. Hiermee voldoen glyfosaat en AMPA aan de norm voor uitspoeling van het Bmb.

Meetgegevens

In een studie (Bannink, 1999) waarbij een aantal waarnemingsputten rond een waterwinningsstation zijn bemonsterd en onderzocht worden geen residuen van glyfosaat en AMPA gemeten. De diepte van de onderzochte filters bevond zich tussen 6 en 32 m – mv.

Referenties

Bannink A. 1999. Bestrijdingsmiddelen in het grondwaterbeschermingsgebied Helmond 1999. 's-Hertogenbosch, The Netherlands: N.V. Waterleidingmaatschappij Oost-Brabant. Report no. WOB.BI.2803. 49 pp.

Risicobeoordeling voor aquatische organismen

Concentraties van de werkzame stof

De PEC's van glyfosaat in het oppervlaktewater zijn berekend met behulp van het 'amenity use' scenario voor beplantingen in USES 3.0. Omdat de sorptie van glyfosaat niet is gecorreleerd met het organische stofgehalte, is een pseudo-K_om berekend door de K_s/l-waarden uit de schudproeven te delen door het standaard organische stofgehalte van zwevend slib in de watergang (8,5%). De aldus berekende pseudo-K_om is 1869 L/kg.

De initiële PEC voor de formulering Roundup Ready to Use is berekend door de PEC₀ van glyfosaat terug te rekenen naar het gehalte werkzame stof van 0,72%. De berekende PEC's zijn weergegeven in tabel M.60. Alle concentraties zijn uitgedrukt in mg/L.

Tabel M.60 Overzicht van concentraties van de werkzame stof in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Ready To Use, uitgezonderd verhardingen

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	Drift [%]	Tijdstip	PEC0^8 [mg w.s./L]	PEC21^8 [mg w.s./L]	PEC28^8 [mg w.s./L]	PEC0 formulering [mg/L]
1	137	beplantingen	1,63	1,0%	voorjaar	3,22	2,81	2,68	447
2a	188	onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	1,0%	voorjaar	3,22	2,81	2,68	447
2b	188	bestratingen, terrassen, paden	zie tabel M.61

⁸Berekend volgens USES 3.0 scenario amenity use, plantings

Voor de toepassing op verhardingen (toepassing 2b) is de concentratie in het oppervlaktewater berekend met de 'amenity use' scenario's voor verhardingen van USES 3.0. Er zijn vier scenario's beschikbaar: 1. directe afspoeling naar oppervlaktewater, 2. lozing via overstort van regenwater uit een gescheiden systeem, 3. lozing via overstort van een gemengd systeem en 4. lozing via een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI). Voor het berekenen van de sorptie aan zwevend slib is een pseudo-K_om afgeleid door de K_s/l-waarden uit de schudproeven te delen door het standaard organische stofgehalte van zwevend slib in de watergang (8,5%). De aldus berekende pseudo-K_om is 1869 L/kg.

Omdat bij de eerste drie scenario's de formulering direct in het oppervlaktewater terecht komt, is hier de initiële PEC teruggerekend naar de concentratie van de formulering door te corrigeren voor het gehalte werkzame stof in Roundup Ready To Use. Voor het laatste scenario mag worden aangenomen dat de formulering het oppervlaktewater niet als zodanig bereikt. Omdat er geen gegevens zijn over de zuivering van het water door de RWZI, is de 'purification factor' op 0 gesteld. De concentraties zijn vermeld in tabel M.61.

Tabel M.61 Overzicht van concentraties van de werkzame stof in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0^8 [mg w.s./L]	PEC21^8 [mg w.s./L]	PEC28^8 [mg w.s./L]	PEC0 formulering [mg/L]
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	34	30	29	4778
overstort gescheiden systeem
2	1,63	4760	4150	3960	661111
overstort gemengd systeem
2	1,63	4440	3870	3700	616667
lozing via RWZI
2	1,63	89	77	74	12361

⁸Berekend volgens USES 3.0 scenario amenity use, paved areas

Concentraties van potentieel relevante metabolieten

De initiële PEC's van metaboliet AMPA zijn afgeleid van de initiële PEC's van glyfosaat door deze te vermenigvuldigen met het maximale vormingspercentage van AMPA in de waterfase (15,7%) en de relatieve molmassa (0,66). De PEC's zijn weergegeven in de tabellen M.62 en M.63.

Tabel M.62 Overzicht van concentraties van AMPA in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Ready To Use, uitgezonderd verhardingen

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	Drift [%]	Tijdstip	PEC0 glyfosaat [mg w.s./L]	PEC0 AMPA [mg/L]
1	137	beplantingen	1,63	1,0%	voorjaar	3,22	0,33
2a	188	onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	1,0%	voorjaar	3,22	0,33
2b	188	bestratingen, terrassen, paden en	zie tabel M.63

Tabel M.63 Overzicht van concentraties van de werkzame stof in oppervlaktewater bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0 glyfosaat [mg w.s./L]	PEC0 AMPA [mg/L]
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	35	3,6
overstort gescheiden systeem
2	1,63	4820	497
overstort gemengd systeem
2	1,63	4490	463
lozing via RWZI
2	1,63	90	9,3

Risicobeoordeling

Normen voor glyfosaat en Roundup Ready To Use

Uit het overzicht van aquatische toxiciteitsgegevens blijkt dat de toxiciteit van glyfosaat in grote mate wordt bepaald door de formulering waarin het wordt toegepast. Voor toepassingen waarbij de werkzame stof als geformuleerd product in het oppervlaktewater terecht komt, moet daarom de toxiciteit van de formulering als uitgangspunt worden genomen.

Er zijn geen studies uitgevoerd met de formulering Roundup Ready To Use. De formulering Roundup bevat hetzelfde surfactant (polyethyleenamine) als Roundup Ready to Use en de verhouding tussen het gehalte werkzame stof en surfactant is nagenoeg gelijk. De gegevens van Roundup zijn daarom gebruikt voor het schatten van de toxiciteit van Roundup Ready To Use. Er is berekend hoeveel Roundup Ready to Use nodig is om de effectconcentraties in mg/L werkzame stof te bereiken die in de testen met Roundup zijn gevonden. Roundup Ready to Use bevat 7,2 g w.s./L, met een dichtheid van 1000 g/L komt dit overeen met een gehalte van 0,72%. De effectconcentraties van Roundup voor algen, Daphnia en vis zijn respectievelijk 0,23, 1,6 en 3,4 mg w.s./L. Deze concentraties zijn teruggerekend naar concentraties Roundup Ready to Use door ze te vermenigvuldigen met een factor 100/0,72, dit levert effectconcentraties voor de formulering van 32, 222 en 472 mg/L. In de tabel M.64 zijn de laagste effectconcentraties voor aquatische organismen, bepaald in studies met de werkzame stof, weergegeven. In de tabel M.65 zijn de normen weergegeven zoals geschat voor de formulering Roundup Ready To Use.

Tabel M.64 Overzicht van de toelatingsnormen van glyfosaat voor aquatische organismen, studies met de werkzame stof

Taxonomische groep	Soort	Laagste		Veiligheids- factor	Norm
		L(E)C50 [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]	[mg/L]
Acuut
Alg	Selenastrum capricornutum		10	10	1	1000
Kreeftachtigen	Daphnia magna	748		100	7,48	7480
Vissen	Oncorhynchus mykiss	86		100	0,86	860
Chronisch
Kreeftachtigen	D. magna		9,4	10	0,94	940
Vissen	O. mykiss		52	10	5,2	5200
Planten	Lemna minor		23,4^1	10	2,3	2300

1: bepaald in een studie met Roundup, NOEC uitgedrukt op basis van w.s.

Tabel M.65 Overzicht van de acute toelatingsnormen van Roundup Ready to Use voor aquatische organismen

Taxonomische groep	Soort	Laagste		Veiligheids- factor	Norm Roundup Ready To Use
		L(E)C50 [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]	[mg/L]
Acuut
Alg	Selenastrum capricornutum		32	10	3,2	3200
Kreeftachtigen	Daphnia magna	222		100	2,22	2220
Vissen	Oncorhynchus mykiss	472		100	4,72	4720

Acute risico's van Roundup Ready To Use, verhardingen uitgezonderd

Uit het overzicht van aquatische toxiciteitsgegevens blijkt dat de toxiciteit van glyfosaat in grote mate wordt bepaald door de formulering waarin het wordt toegepast. De toxiciteit van de formulering is hoger dan die van de werkzame stof In dit geval wordt voor de normstelling dus uitgegaan van de toxiciteitsgegevens van de formulering. Voor de toepassingen op verhardingen is een aparte tabel opgenomen. De acute normoverschrijdingsfactoren voor de toepassingen van Roundup Ready to Use is weergegeven in tabel M.66.

Tabel M.66 Overzicht van acute normoverschrijdingsfactoren van glyfosaat voor toepassingen van Roundup Ready To Use, uitgezonderd verhardingen

Toe pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	Normoverschrijding op basis van studies met glyfosaat			Normoverschrijding op basis van studies met Roundup Ready To Use
				alg	kreeft- achtige	vis	alg	kreeft- achtige	vis
1	137	beplantingen	1,63	0,0032	0,0004	0,0037	0,14	0,20	0,095
2a	188	onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	0,0032	0,0004	0,0037	0,14	0,20	0,095
2b	188	bestratingen, terrassen en paden	zie tabel M.67

Uit dit overzicht blijkt bij geen van beide toepassingen de norm voor glyfosaat wordt overschreden.

Acute risico's van Roundup Ready to Use bij bespuiting op verhardingen

In tabel M.67 zijn de normoverschrijdingsfactoren voor de vier 'amenity use' scenario's voor verhardingen weergegeven. Hier is uitgegaan van de normstelling op basis van de werkzame stof glyfosaat omdat bij deze scenario’s glyfosaat niet als formulering het oppervlaktewater zal bereiken.

M.67 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	Normoverschrijding op basis van studies met glyfosaat
		alg	kreeftachtige	vis
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	0,034	0,0046	0,040
overstort gescheiden systeem
2	1,63	4,8	0,64	5,5
overstort gemengd systeem
2	1,63	4,4	0,59	5,2
lozing via RWZI
2	1,63	0,089	0,012	0,10

Uit dit overzicht blijkt dat in het geval van scenario 2 en 3 de norm voor waterorganismen wordt overschreden. Gezien het feit dat uitgegaan wordt van een ‘realistic worst-case’ situatie, in dit geval situatie 2 en 3, dient vanwege de de normoverschrijding door middel van een adequate risico-evaluatie aangetoond te worden dat zich geen onaanvaardbare directe of indirecte effecten voordoen voor waterorganismen en organismen die afhankelijk zijn van waterecosystemen na toepassing van het middel volgens de voorgestelde Gebruiksaanwijzing.

Chronische risico's van Roundup Ready To Use, verhardingen uitgezonderd

In tabel M.68 zijn de normoverschrijdingsfactoren voor kreeftachtigen, vissen en waterplanten aangegeven. Voor Lemna minor is een 14-daagse studie beschikbaar. De risico's voor

L. minor zijn berekend op basis van de initiele PEC (worst-case situatie).

Tabel M.68 Overzicht van chronische normoverschrijdingsfactoren van glyfosaat voor toepassingen van Roundup Ready To Use, uitgezonderd verhardingen

Toe-	Nr.	Teelt	Dosering	Normoverschrijding voor
pas- sing	in GAP		[kg w.s./ha]	kreeftachtige PEC21	vis PEC28	Lemna PEC0
1	137	beplantingen	1,63	0,0030	0,0005	0,0017
2a	188	onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	0,0030	0,0005	0,0017
2b	188	bestratingen, terrassen, paden	zie tabel M.69

Uit dit overzicht blijkt dat er geen chronische risico's zijn.

Er is echter ook een ‘contact exposure test’ beschikbaar voor wat betreft Lemna. In deze test werd een NOEC van <0,51 kg/ha bepaald. Aangezien dit in de praktijk een realistische wijze van blootstelling is dient getoetst te worden aan deze waarde. De norm is 0,1 x NOEC-waarde en bedraagt derhalve < 0,051 kg /ha. Voor de toepassingen met 1% drift is de hoogste PEC 0,0163 kg/ha. De norm overschrijding is >0,32. Gezien het feit dat de NOEC in de contact-toets niet exact is bepaald dient een nieuwe contact studie met Lemna te worden geleverd.

Chronische risico's van Roundup Ready to Use bij bespuiting op verhardingen

In tabel M.69 zijn de normoverschrijdingsfactoren voor de vier 'amenity use' scenario's weergegeven.

Tabel M.69 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering	Normoverschrijding voor
	[kg w.s./ha]	kreeftachtige PEC21	vis PEC28	Lemna PEC0
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	0,032	0,006	0,018
overstort gescheiden systeem
2	1,63	4,4	0,762	2,6
overstort gemengd systeem
2	1,63	4,1	0,712	2,4
lozing via RWZI
2	1,63	0,082	0,014	0,047

Uit dit overzicht blijkt dat in het geval van scenario 2 en 3 de norm voor waterorganismen wordt overschreden. Gezien het feit dat uitgegaan wordt van een ‘realistic worst-case’ situatie, in dit geval situatie 2 en 3, dient vanwege de de normoverschrijding door middel van een adequate risico-evaluatie aangetoond te worden dat zich geen onaanvaardbare directe of indirecte effecten voordoen voor waterorganismen en organismen die afhankelijk zijn van waterecosystemen na toepassing van het middel volgens de voorgestelde Gebruiksaanwijzing.

In het geval van de toepassing op verhardingen behoeft niet aan de NOEC uit de Lemna-contacttest getoetst te worden omdat dit voor deze toepassing geen realistische blootstellingswijze is.

Risico's van metabolieten

De laagste effectconcentraties voor aquatische organismen en bijbehorende normen zijn samengevat in tabel M.70.

Tabel M.70 Overzicht van de normen van metaboliet AMPA voor aquatische organismen

Taxonomische groep	Soort	Laagste		Veiligheids- factor	Norm
		L(E)C50 [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]	[mg/L]
Acuut
Alg	Scendesmus subspicatus		79,7	10	7,97	7970
Kreeftachtigen	Daphnia magna	691		100	6,91	6910
Vissen	Oncorhynchus mykiss	520		100	5,20	5200

De normoverschrijdingsfactoren voor AMPA bij toepassing van Roundup Ready to Use (met uitzondering van verhardingen) zijn weergegeven in de tabellen M.71 en M.72.

Tabel M.71 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren van AMPA bij toepassing van Roundup Ready To Use, uitgezonderd verhardingen

Toe-	Nr.	Teelt	Dosering	Normoverschrijding voor
pas- sing	in GAP		[kg w.s./ha]	alg	kreeftachtige	vis
1	137	beplantingen	1,63	4,17E-05	4,80E-05	6,39E-05
2a	188	onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	4,17E-05	4,80E-05	6,39E-05
2b	188	bestratingen, terrassen, paden	zie tabel M.72

Tabel M.72 Overzicht van normoverschrijdingsfactoren voor AMPA bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering	Normoverschrijding voor
	[kg w.s./ha]	alg	kreeftachtige	vis
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	4,45E-04	5,13E-05	6,82E-05
overstort gescheiden systeem
2	1,63	6,16E-02	7,10E-03	9,44E-03
overstort gemengd systeem
2	1,63	5,74E-02	6,63E-03	8,80E-03
lozing via RWZI
2	1,63	1,15E-03	1,33E-04	1,76E-04

Uit dit overzicht blijkt dat in geen van de gevallen de norm voor aquatische organismen wordt overschreden.

Meetgegevens

In het kader van het project Handhaving Milieuwetten van het Ministerie van VROM wordt jaarlijks een overzicht van de kwaliteit van het drinkwater gepresenteerd. In deze rapporten staan ondermeer de concentraties van bestrijdingsmiddelen in het oppervlaktewater dat wordt gebruikt voor de drinkwaterbereiding. Een overzicht van de meetresultaten van 1994 tot en met 1999 (Versteegh, diverse publicaties) staat vermeld in de tabellen M.73 en M.74. Glyfosaat en AMPA blijken regelmatig in het oppervlaktewater te worden aangetroffen.

Tabel M.73 Overzicht van in oppervlaktewater gemeten concentraties glyfosaat

Jaar	Pompstation	Aantal metingen	Minimum concentratie [µg/L]	Gemiddelde concentratie [µg/L]	Maximum concentratie [µg/L]
1994
1995	Amsterdam Weesperkarspel	4	<0,10	<0,20	0,49
1996	Braakman Stelleweg	13	<0,05	0,06	0,16
	Brabantse Biesbosch	19	<0,05	0,07	0,20
1997	Braakman Stelleweg	5	0,1	0,14	0,19
1998	Brabantse Biesbosch	14	<0,05	0,07	0,16
	Groningen de Punt	13	<0,05	<0,05	0,30
1999	Brabantse Biesbosch	13	<0,05	0,06	0,15

Tabel M.74 Overzicht van in oppervlaktewater gemeten concentraties AMPA

Jaar	Pompstation	Aantal metingen	Minimum concentratie [µg/L]	Gemiddelde concentratie [µg/L]	Maximum concentratie [µg/L]
1994	Brabantse Biesbosch	17	0,23	1,00	2,00
1995	Andijk	4	0,04	0,29	0,76
	Amsterdam	4	0,50	0,80	1,00
	Brabantse Biesbosch	26	0,19	1,30	5,40
1996	Andijk	7	0,26	0,55	1,50
	Braakman Stelleweg	13	0,08	0,47	1,10
	Brabantse Biesbosch	26	0,18	1,90	4,70
	Andijk	7	0,26	0,55	1,50
1997	Andijk	8	0,04	0,27	0,47
	Braakman Stelleweg	5	0,27	0,82	2,05
	Brabantse Biesbosch	13	0,36	1,1	1,9
1998	Andijk	7	0,04	0,17	0,25
	Brabantse Biesbosch	14	0,19	0,68	1,70
1999	Andijk	6	0,03	0,12	0,17
	Brabantse Biesbosch	14	0,19	0,68	1,70

In het collegestuk C-97.3.12, d.d. 10 mei 2000, wordt een rapport van het KIWA (KIWA, 1999) vermeld: Het KIWA heeft een inventarisatie uitgevoerd van metingen uitgevoerd in oppervlaktewateren, met name drinkwaterbronnen, naar het voorkomen van glyfosaat en de metaboliet AMPA. Uit de resultaten blijkt dat in het oppervlaktewater incidenteel glyfosaat wordt aangetroffen in concentraties boven 0,1 µg/L. Gemeten AMPA concentraties liggen hoger, tot meer dan 1 µg/L. Hierbij moet worden opgemerkt dat AMPA ook gevormd kan worden uit andere, op grote schaal toegepaste stoffen (fosfonaten). Ten aanzien van de herkomst van het glyfosaat in oppervlaktewater kan gesteld worden dat met name de bijdrage van ongezuiverd, van verharding afstromend hemelwater een hoge belasting van het ontvangende oppervlaktewater veroorzaakt. Vooral op plaatsen waar binnen een week na toepassen van glyfosaat op verharding sprake was van regenval zijn hoge concentraties glyfosaat, tot 10 µg/L, gemeten in afstromend regenwater.

Door het waterschap Zuiderzeeland is in vier woonwijken een studie uitgevoerd naar de afspoeling van glyfosaat na bespuiting van verhardingen. Deze woonwijken zijn gelegen in Dronten, Lelystad, Swifterbant en Zeewolde en hebben een gescheiden rioolstelsel. In de periode 1994-1995 werden bespuitingen uitgevoerd met een spuitboom of lans. De maximale dosering glyfosaat bedroeg 2,2 kg w.s./ha. Kort na toepassing in het voorjaar werden in de regenwaterafvoer concentraties gemeten van <1 mg/L tot 750 mg/L.

In één van de gebieden werd glyfosaat in december nog aangetoond in een concentratie van 0,3 mg/L. De concentraties AMPA in de regenwaterafvoer lagen tussen <0.25 en 77,8 µg/L. In de monsters die in december waren genomen werd geen AMPA aangetoond. In het ontvangende oppervlaktewater was de hoogste concentratie kort na bespuiten 3,6 tot
376 mg/L, enige maanden na bespuiting was dit 0,2 mg/L. De concentraties AMPA lagen tussen <0,25 mg/L en 46,4 mg/L. In de periode 1999-2000 is eenzelfde onderzoek uitgevoerd, de bespuiting werd in deze periode uitgevoerd met infraroodsensoren en in 2000 werd een uitvloeier toegevoegd. De precieze dosering is niet bekend omdat deze afhangt van de onkruiddruk ter plekke; over het totale behandelde oppervlak bedroeg de dosering
0,485 kg w.s./ha. De concentraties glyfosaat in de regenwaterafvoer lagen in de periode van bespuiting tussen <0,5 en 10 mg/L, AMPA concentraties waren <0,5 mg/L tot 5,3 mg/L. In december werden geen residuen aangetroffen. De concentraties van glyfosaat en AMPA in het ontvangende oppervlaktewater lagen tussen <0,5 tot 6,1 mg/L en <0,5 en 3,1 mg/L. In december werden ook hier geen residuen aangetroffen. Deze gegevens lijken er op te wijzen dat er geen 100% afspoeling plaatsvindt. Omdat in de jaren 1994-1995 de monsters in glas bewaard zijn, kunnen door sorptie de waarden over deze periode onderschat zijn.

In een Engelse studie, waar glyfosaat in een dosering van 1,8 kg w.s./ha werd toegepast op de randen van een asfaltweg, werd water uit de afvoerput regelmatig bemonsterd totdat
25 mm regen was gevallen. In het controlemonster werd 11 mg/L glyfosaat gemeten. De cumulatieve hoeveelheid glyfosaat na 25 mm regenval was 35% van de opgebrachte hoeveelheid, de hoogste concentratie bedroeg 650 mg/L, gemeten na de eerste regenval.

In een soortgelijke studie werd een oppervlak van 53 m² tweemaal bespoten met een tussenpoos van 12 dagen, doseringen 3,3 en 3,5 kg w.s./ha (als glyfosaat en oxadiazon). In het afvoerwater verzameld in de periode van 15 tot 20 mm totale regenval, was de gemiddelde concentratie glyfosaat 16,7 mg/L. De concentratie gemeten in de totale hoeveelheid regen van 59,8 mm na de eerste toepassing en 3 mm na de tweede, was de concentratie 3,4 mg/L. Na een hevige regenval was de concentratie in het ontvangende slootwater was 2,4 mg/L, na het vallen van 58 mm regen was dit 0,1 mg/L. Omdat de monsters na de eerste regenval verloren zijn gegaan, kon de werkelijke cumulatieve afspoeling niet worden berekend.

Bovenstaande gegevens worden verder in ogenschouw genomen in onderstaande adequate risicobeoordeling voor toepassing op verhardingen.

Referenties

KIWA-rapport 1999: Glyfosaat en AMPA, eigenschappen en aanwezigheid in drinkwaterbronnen.

Versteegh JFM. in press. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1999. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.

Versteegh JFM, Cleij P. 2000. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1998. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 2000/13. 33 pp.

Versteegh JFM, Lips F. 1998. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1996. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 1998/4. 33 pp.

Versteegh JFM, Lips F. 2000. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1997. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 2000/12. 38 pp.

Versteegh JFM, Van Gaalen FW, Beuting DM. 1996. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland in 1994. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 1996/105. 68 pp.

Versteegh JFM, Van Gaalen FW, Peen F. 1997. De kwaliteit van het drinkwater in Nederland, in 1995. Den Haag, The Netherlands: Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Report no. 1997/114.
48 pp.

Adequate risicobeoordeling voor toepassing op verhardingen

De aanvrager stelt in het antwoord op de CTB-conclusies van 7 oktober 1999 dat de met USES 2.0 berekende concentraties onrealistisch hoog zijn en berekent op basis van de studie van het waterschap Zuiderzeeland een 90-percentiel concentratie voor het oppervlaktewater van 5,9 mg/L. Deze concentratie zou moeten worden gebruikt in plaats van de waarden die zijn berekend met scenario 2 (overstort bij gemengd systeem). De metingen over 1999 en 2000 zijn gedaan bij een geavanceerde spuittechniek en zijn niet representatief voor een gewone bespuiting. Dit betekent dat de gemeten concentraties in het oppervlaktewater voor deze jaren niet zondermeer kunnen worden gebruikt voor de risicobeoordeling. Zoals hierboven al is opgemerkt, zijn bij de studie van het waterschap Zuiderzeeland in de jaren 1994 en 1995 de monsters niet goed bewaard. Door sorptie aan de glaswand zijn de gemeten waarden mogelijk een sterke onderschatting van de werkelijke waarden. De gemeten hoogste concentratie in het afvoerwater van 750 mg/L in de Nederlandse studie komt echter wel overeen met de waarde van 650 mg/L uit de Engelse studie waar wel goede monsterflessen zijn gebruikt en kan daarom worden beschouwd als een realistische worst case schatting.

Wanneer de gemeten waarde van 750 mg/L in het afspoelende regenwater direct zou worden gebruikt voor de risicobeoordeling, dus zonder rekening te houden met een verdunning in het ontvangende oppervlaktewater, is het risicoquotiënt voor algen 0,8 en voor vissen 0,9. Wanneer de standaard verdunningsfactor van 3 wordt toegepast, is het risicoquotiënt 0,3. Wanneer de hoogst gemeten concentratie in oppervlaktewater van 376 mg/L wordt gebruikt, is het risicoquotiënt voor algen en vissen 0,4.

Voor het beoordelen van het chronische risico zou de concentratie in het oppervlaktewater moeten worden gebruikt. De hoogst gemeten concentratie is 376 mg/L. Deze is gemeten in juli 1995 na een bespuiting in april en mei. Alle overige concentraties liggen tussen 0,2 en

3,6 mg/L. Het gemiddelde over 1994 en 1995 is 32,5 mg/L. Hiermee is de normoverschrijdingsfactor voor vissen, kreeftachtigen en waterplanten <1.

Voor de situatie van een gemengd systeem (scenario 3) zijn geen gegevens beschikbaar. Dit scenario is echter vergelijkbaar met scenario 2: bij beide scenario's wordt de concentratie in de watergang bepaald door de concentratie in het afstromende regenwater. Het verschil is het oppervlak van de daken en het oppervlak van het behandelde terrein. Dit verschil is zeer gering: in scenario 2 is de concentratie in het afstromende regenwater 89 maal de dosering in kg/m², in scenario 2 is het 82 maal de dosering. De aangeleverde meetgegevens worden daarom ook als representatief beschouwd voor de situatie van overstort uit een gemengd systeem. Op basis van deze gegevens wordt het acute en chronische risico voor waterorganismen voor beide systemen gering geacht.

Referenties

Kempenaar, C.; R.M.W. Groeneveld and A.J.M. Uffing. Quantitative evalaution of liquid deposition by herbicide application systems for weed control on hard surfaces. Plant Research International B.V., Wageningen, December 2000.

Risicobeoordeling voor bioconcentratie

De BCF van glyfosaat voor vissen is 1,1 L/kg, voor kreeftachtigen en molluscen werden BCF's van respectievelijk 10 en 1,3 L/kg gevonden. Hiermee voldoet glyfosaat aan de normen voor bioconcentratie van het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen.

Risicobeoordeling voor sediment-organismen

Er zijn geen gegevens over de toxiciteit van glyfosaat voor sedimentorganismen. Gezien het feit dat de glyfosaat chronisch weinig toxisch is voor kreeftachtigen (21-dagen NOEC

> 0,1 mg/L voor Daphnia magna) zijn deze gegevens niet noodzakelijk en wordt een gering risico voor sedimentorganismen verwacht. Daarmee wordt voldaan aan de norm voor sedimentorganismen zoals opgenomen in de UB.

Risicobeoordeling voor terrestrische vertebraten

Risicobeoordeling voor vogels

Voedsel

Het acute risico voor vogels als gevolg van het eten van voer wordt berekend voor de 'standaardvogel' van 10 g, die dagelijks 2,9 g voer eet, met 'zaden en kleine insecten' als voer. Omdat in geen van beide acute studies effecten werden waargenomen bij de hoogste testconcentratie en de gevonden LD₅₀ daarmee voornamelijk wordt bepaald door de gebruikte concentratiereeks, wordt het risico berekend op basis van de hoogste LD₅₀ van

>3200 mg w.s./kg lg.

Het sub-acute risico wordt berekend als PEC_voer/LC₅₀. Uit de beschikbare toxiciteitsgegevens blijkt geen verschil in toxiciteit tussen de werkzame stof en de formuleringen en ook hier werd in geen van de studies een effect gevonden. Daarom is uitgegaan van de hoogste LC₅₀ van >4640 mg w.s./kg voer uit een studie met glyfosaat. Het chronische risico wordt berekend als PEC_voer/NOEC, met de NOEC van =1000 mg w.s./kg voer, bepaald in een studie met glyfosaat.

Omdat geen gegevens beschikbaar zijn over de afbraak van glyfosaat in voer wordt in alle gevallen de initiële PEC gebruikt.

De berekende PEC's en overschrijdingsfactoren van de risicoquotienten PED_voer /LD₅₀ (PED_voer= PEC_voer x dagelijkse voedselopname), PEC_voer/LC₅₀ en PEC_voer/NOEC staan weergegeven in tabel M.75. De normen bedragen resp. 0,1 x PED_voer /LD₅₀, 0,1 x PEC_voer /LC₅₀ en 0,2 x PEC_voer /NOEC. Voor de toepassingen op verhardingen wordt blootstelling van vogels via voer minder waarschijnlijk geacht, maar voor de volledigheid is deze toepassing wel in tabel M.75 opgenomen.

Tabel M.75 Overzicht van concentraties werkzame stof in voedsel en risicoquotiënten voor vogels voor Roundup Ready To Use

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECvoer [mg/kg]		PEDvoer / LD50		PECvoer/ LC50	PECvoer/ NOEC
1	137	beplantingen	1,63	47,4	<	4,30E-03	<	1,02E-02	4,74E-02
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	47,4	<	4,30E-03	<	1,02E-02	4,74E-02

Bij alle toepassingen zijn de risicoquotiënten <0,1 voor acute en sub-acute blootstelling en <0,2 voor chronische blootstelling. Het risico voor vogels als gevolg van het eten van bespoten voedsel is gering. Hiermee voldoet Roundup Ready to Use aan de norm voor vogels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Drinkwater

Het acute risico als gevolg van het drinken van oppervlaktewater wordt berekend voor de 'standaardvogel' die dagelijks 3 g water drinkt. Het risico wordt berekend op basis van de hoogste LD₅₀ van >3200 mg w.s./kg lg. De concentraties en risicoquotient PED_water/LD₅₀ (PED_water = PEC_water x dagelijkse waterinname) staan vermeld in tabel M.76.

Omdat voor verhardingen verschillende PEC's mogelijk zijn al naar gelang het gekozen scenario, zijn de risico's van deze toepassingen in een aparte tabel weergegeven (tabel M.77)

Tabel M.76 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënt voor vogels bij toepassing van Roundup Ready To Use, verhardingen uitgezonderd

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg w.s./L]		PEDwater/LD50
1	137	beplantingen	1,63	3,22	<	3,79E-07
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	3,22	<	3,79E-07

Tabel M.77 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënt voor vogels bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg w.s./L]		PEDwater/LD50
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	34	<	4,70E-06
overstort gescheiden systeem
2	1,63	4760	<	6,51E-04
overstort gemengd systeem
2	1,63	4440	<	6,07E-04
lozing via RWZI
2	1,63	89	<	1,22E-05

In geen van de gevallen is het risicoquotiënt >0,1, het risico voor vogels is gering. Hiermee voldoet Roundup Ready to Use aan de norm voor vogels zoals opgenomen in de UB.

Doorvergiftiging

Op grond van de log K_ow van –2,8 en de snelle afbraak in bodem en water wordt het risico op doorvergiftiging gering geacht.

Risicobeoordeling voor zoogdieren

Voedsel

Het acute risico voor zoogdieren als gevolg van het eten van voer wordt berekend voor het 'standaardzoogdier' van 6 g, dat dagelijks 1,025 g voer eet, met 'zaden en kleine insecten' als voer. De acute risico's zijn berekend op basis van de LD₅₀ van >2000 mg w.s./kg lg voor de rat. De chronische risico’s zijn berekend op basis van de NOAEL van 10000 mg/kg voedsel.

De berekende PEC's en de risicoquotienten PED_voer/LD₅₀ (PED_voer= PEC_voer x dagelijkse voedselopname) en PEC_voer /NOEC staan weergegeven in tabel M.78. De normen bedragen resp. 0,1 x PED_voer /LD₅₀ en 0,2 x PEC_voer /NOEC. Voor de toepassingen op verhardingen wordt blootstelling van zoogdieren via voer minder waarschijnlijk geacht, maar voor de volledigheid is deze toepassing wel in tabel M.55 opgenomen.

Tabel M.78 Overzicht van concentraties werkzame stof in voedsel en risicoquotiënten voor zoogdieren bij toepassing van Roundup Ready To Use

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECvoer [mg/kg]		PED/LD50	PECvoer/NOAEL
1	137	beplantingen	1,63	47,4	<	4,05E-03	4,74E-03
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	47,4	<	4,05E-03	4,74E-03

Bij alle toepassingen is het risicoquotiënt voor acute blootstelling <0,1en voor chronische blootstelling <0,2. Derhalve is het risico van Roundup Ready to Use voor zoogdieren is gering. Hiermee voldoet Roundup Ready to Use aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

Drinkwater

Het risico als gevolg van het drinken van oppervlaktewater wordt berekend voor het 'standaardzoogdier' dat dagelijks 1,8 g water drinkt. De acute risico's zijn berekend op basis van de LD₅₀ van >2000 mg/kg lg voor de rat. De concentraties en het risicoquotient PED_water/LD₅₀ (PED_water = PEC_water x dagelijkse waterinname) staan vermeld in tabel M.79. Omdat voor verhardingen verschillende PEC's mogelijk zijn al naar gelang het gekozen scenario, zijn de risico's van deze toepassingen in een aparte tabel (tabel M.80) weergegeven.

Tabel M.79 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënt voor zoogdieren bij toepassing van Roundup Ready To Use, verhardingen uitgezonderd.

Nr.	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg w.s./L]		PEDwater/LD50
1	137	beplantingen	1,63	3,22	<	4,83E-07
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	3,22	<	4,83E-07

Tabel M.80 Overzicht van concentraties werkzame stof in water en risicoquotiënt voor zoogdieren bij toepassing van Roundup Ready to Use op verhardingen

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	PECwater [mg w.s./L]		PEDwater/LD50
directe run-off naar oppervlaktewater
2	1,63	34	<	5,16E-06
overstort gescheiden systeem
2	1,63	4760	<	7,14E-04
overstort gemengd systeem
2	1,63	4440	<	6,66E-04
lozing via RWZI
2	1,63	89	<	1,34E-05

In geen van de gevallen is het risicoquotiënt >0,1, het risico voor zoogdieren is gering. Derhalve wordt voldaan aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

Doorvergiftiging

Op grond van de log K_ow van –2,8 en de snelle afbraak in bodem en water wordt het risico op doorvergiftiging gering geacht.

Risico voor bijen en hommels

Het risico voor bijen wordt berekend als D/LD₅₀, met D = dosering in g/ha en de LD₅₀ in mg/bij. Er is geen studie met de formulering Roundup Ready to Use beschikbaar. Omdat in geen de acute studies effecten werden waargenomen bij de hoogste testconcentratie en de gevonden LD₅₀'s daarmee voornamelijk worden bepaald door de gebruikte concentratiereeks, wordt het risico berekend op basis van de hoogste LD₅₀ van >100 mg w.s./bij. De normoverschrijdingsfactor is <29, het acute risico voor bijen is gering.

In een tunnelexperiment werd in eerste instantie geen sterfte van bijen waargenomen na bespuiting in een dosering van 3,3 kg w.s./ha. Bij herhaling van het experiment met dezelfde dosering werd echter een viervoudige toename van bijensterfte ten opzichte van de controle waargenomen. Het is niet duidelijk of deze sterfte veroorzaakt kan zijn door andere factoren dan de behandeling met glyfosaat.

Op grond van bovenstaande worden de toepassingen van Roundup Ready to Use geacht te voldoen aan de norm voor bijen en hommels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen.

Andere niet-doelwit arthropoden

Voor de toepassing op bestratingen wordt blootstelling van niet-doelwitarthropoden minder waarschijnlijk geacht. Voor beplantingen en hagen zijn alle geteste groepen (parasitoïden, roofmijten en bodem- en bladbewonende predatoren) relevant. Voor alle groepen zijn testen uitgevoerd met de nieuwe formulering MON 77737 die qua samenstelling gelijk is aan Roundup Ready To Use. De praktijkdosering van Roundup Ready to Use is
1,634 kg w.s./ha. Alle hieronder genoemde effectpercentages zijn gecorrigeerd voor letale en sub-letale effecten in de controle.

Parasitoïden

Bij blootstelling van de sluipwesp Aphidius rhopalosiphi aan residuen van 333 L/ha

(2,4 kg w.s./ha) op glas was er binnen 2 uur volledige sterfte. Bij blootstelling aan dezelfde dosering op planten was er geen effect op overleving en parasitatiecapaciteit. Het risico voor A. rhopalosiphi is gering.

Roofmijten

Bij blootstelling van Typhlodromus pyri aan residuen op glas werd bij 333 L/ha
(2,4 kg w.s./ha) was er binnen 4 dagen volledige sterfte. Bij blootstelling aan dezelfde dosering op blad was de overleving geremd met 16% en nam de vruchtbaarheid toe met 2,9%. Het totale effect was 14%. Het risico voor T. pyri is gering.

Bodembewonende predatoren

Een directe bespuiting met 333 L/ha (2,4 kg w.s./ha) had 3,3% effect op de overleving van de kever Poecilus cupreus, de consumptie was geremd met 22%. Het totale effect was 25%, de testdosering was echter hoger dan de praktijkdosering van 1,63 kg w.s./ha. Het risico voor P. cupreus is gering.

Bladbewonende predatoren

Blootstelling van Coccinella septempunctata aan residuen op glas veroorzaakte bij een dosering van 333 L/ha (2,4 kg w.s./ha) volledige sterfte binnen 2 uur. Het risico voor

C. septempunctata is groot, er wordt niet voldaan aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB. Aanvullende gegevens van een toets op natuurlijk substraat of een (semi-)veldexperiment worden noodzakelijk geacht. In het overzicht van geleverde studies heeft de aanvrager aangegeven dat er een extended laboratorium studie beschikbaar is. Echter, deze studie is niet aangetroffen in het dossier.

Gezien het feit dat de vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (Collegevergadering C-88.3.5, d.d. 4 augustus 1999) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen, met uitzondering van de toepassing op verhardingen, te worden beëindigd.

Conclusie m.b.t. het risico voor niet-doelwit arthropoden

Op grond van bovenstaande gegevens wordt niet voldaan aan de norm voor niet-doelwit arthropoden zoals opgenomen in de UB. Voor Coccinella septempunctata worden aanvullende gegevens van (semi-)veldexperimenten noodzakelijk geacht. In het overzicht van geleverde studies heeft de aanvrager aangegeven dat er een extended laboratorium studie beschikbaar is. Echter, deze studie is niet aangetroffen in het dossier. Gezien het feit dat de vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (Collegevergadering
C-88.3.5, d.d. 4 augustus 1999) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen, met uitzondering van de toepassing op verhardingen, te worden beëindigd.

Risicobeoordeling regenwormen

Regenwormen kunnen worden blootgesteld aan glyfosaat bij beide toepassingen voor zover het geen toepassing op verhardingen betreft. Voor Roundup werd een LC₅₀ van

>1550 mg w.s./kg gevonden, dit zou overeenkomen met een LC₅₀ voor Roundup Ready to Use van 215 g/kg. De 14-daagse LC₅₀'s voor de werkzame stof zijn >740 en >2305 mg/kg als zuur equivalenten.

Er zijn geen aanwijzingen dat de formulering van invloed is op de toxiciteit voor regenwormen. Omdat in geen van de acute studies effecten werden waargenomen bij de hoogste testconcentratie en de gevonden LC₅₀'s daarmee voornamelijk worden bepaald door de gebruikte concentratiereeks, wordt het risico berekend op basis van de hoogste LC₅₀ van

>2305 mg w.s./kg.

Er is een 56-daagse chronische studie beschikbaar met de onbekende formulering MON 0139 (45,9% w.s. als zuur equivalenten). Bij de hoogste concentratie van 46,4 mg/kg
(21,3 mg w.s./kg) werd geen effect gevonden op de reproductie, de NOEC is >21,3 mg w.s./kg.

Omdat de sorptie van glyfosaat niet afhangt van het organische stofgehalte wordt hiervoor geen correctie uitgevoerd.

In tabel M.81 zijn de berekende PEC's en de risicoquotiënten voor acute en chronische blootstelling gegeven.

Tabel M.81 Overzicht concentraties in bodem, PEC₀/LC₅₀ en PEC₅₆/NOEC

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0 [mg w.s./kg]	PEC56 [mg w.s./kg]		PEC0/ LC50		PEC56/ NOEC
1	137	beplantingen	1,63	1,87	0,769	<	0,00081	<	0,036
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	1,87	0,769	<	0,00081	<	0,036

De risicoquotiënten zijn <0,1voor acute blootstelling en <0,2 voor chronische blootstelling, het risico van Roundup Ready to Use voor regenwormen wordt gering geacht. Er wordt derhalve voldaan aan de norm voor regenwormen zoals opgenomen in de UB.

Risico's van potentieel relevante metabolieten

De initiële PEC van de metaboliet AMPA wordt berekend door de PEC₀ van glyfosaat te corrigeren voor het maximale vormingspercentage van AMPA in grond (29,3%) en de relatieve molmassa (0,66). Er zijn geen acute toxiciteitsgegevens voor de metaboliet AMPA, wel is er een NOEC beschikbaar van >28,1 mg/kg. Als worst case wordt het risico van AMPA berekend als PEC₀/NOEC. De berekende PEC's en normoverschrijdingsfactoren zijn weergegeven in tabel M.82.

Tabel M.82 Overzicht concentraties AMPA in bodem en PEC₀/NOEC

Toe-pas- sing	Nr. in GAP	Teelt	Dosering [kg w.s./ha]	PEC0 AMPA [mg/kg]		Normover- schrijding PEC0/NOEC
1	137	beplantingen	1,63	0,359	<	0,0128
2	188	bestratingen, terrassen, paden en onder hekwerk, afrastering en hagen	1,63	0,359	<	0,0128

In geen van de gevallen is de PEC₀/NOEC >0,2. Het risico van AMPA voor regenwormen is gering, er wordt voldaan aan de norm voor regenwormen zoals opgenomen in de UB.

Risicobeoordeling voor bodemmicro-organismen

Roundup heeft in doseringen tot 635 mg w.s./kg (als zuurequivalenten) geen invloed op de bodemademhaling. Glyfosaat heeft in een dosering van 767 mg/kg geen invloed op de stikstof-fixatie. Significante remming van de nitrificatie treedt op bij doseringen van 460 en 767 mg/kg.

Na toediening van glyfosaat in concentraties van 5 en 25 mg w.s./kg aan sandy loam en silty loam werd een stimulering van de nitrificatie gevonden: de gevormde hoeveelheid NO₃-N was in sandy loam 74 tot 76% verhoogd ten opzichte van de controle, in silty loam vas de verhoging 24 tot 28%. Deze stimulering van de nitrificatie kan niet alleen worden verklaard door het feit dat glyfosaat een extra N-bron vormt.

Gezien het feit dat in andere studies bij relevante praktijkdoseringen (tot 76,6 mg w.s./kg als zuur equivalenten) geen effect werd waargenomen op de nitrificatie, de stof goed afbreekbaar is in de bodem en de toepassingsfrequentie slechts één maal per jaar is, wordt een gering risico voor bodemmicro-organismen verwacht. Hiermee wordt voldaan aan de norm voor bodemmicro-organismen zoals opgenomen in de UB.

Risicobeoordeling voor andere niet-doelwit organismen (flora en fauna)

In het laboratorium werd bij een concentratie van 5000 mg Roundup/kg (1550 mg w.s./kg) een effect op de kieming van zaden gevonden. In een veldexperiment werd bij een helikopterbespuiting van kapplaatsen met 2,26 kg w.s./ha (als zuurequivalenten) geen effect op de kieming van zaden waargenomen. Er zijn echter geen gegevens beschikbaar over de effecten op hogere planten.

Opgemerkt wordt dat dit criterium nog niet is opgenomen in het Handboek Toelating Bestrijdingsmiddelen. Het is wel opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Herbiciden kunnen een groot risico opleveren voor terrestrische niet-doelwit planten, wanneer deze aan het middel worden blootgesteld. Volgens het gestelde in Collegevergadering C-83.11, d.d. 10 maart 1999 dienen de volgende aanvullende gegevens geleverd te worden:

Onderzoek aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

Risicobeoordeling voor biologische waterzuiveringsmethoden

Er zijn geen gegevens beschikbaar over de effecten van glyfosaat op biologische waterzuiveringsmethoden. Aangezien het waarschijnlijk is dat bij toepassing op verhardingen een deel van de opgebrachte hoeveelheid op het riool wordt geloosd, worden aanvullende gegevens noodzakelijk geacht.

Conclusie met betrekking tot het milieu

1. De werkzame stof glyfosaat voldoet aan de normen voor persistentie zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

2. De metaboliet aminomethylfosfonzuur (AMPA) kan beschouwd worden als een niet-relevante metaboliet. Derhalve kan deze metaboliet worden uitgesloten van toetsing aan de norm voor persistentie, uitspoeling en organismen in het milieu zoals opgenomen in het Bmb.

3. De toepassingen voldoen aan de normen voor uitspoeling zoals opgenomen in het Bmb.

4. De toepassingen voldoen aan de norm voor sedimentorganismen zoals opgenomen in de UB.

5. De werkzame stof glyfosaat en metaboliet AMPA voldoen aan de norm voor bioaccumulatie zoals opgenomen in de UB.

6. Beide toepassingen voldoen aan de norm voor vogels en zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

7. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor bijen zoals opgenomen in de UB.

8. De toepassing op verhardingen (onderdeel van nr. 2) voldoet aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB. Alle overige toepassingen voldoen niet aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB. Er dient (semi-) veldonderzoek te worden geleverd inzake de effecten van het middel Roundup Ready to Use op Coccinella septempunctata. In het overzicht van geleverde studies heeft de aanvrager aangegeven dat er een extended laboratorium studie beschikbaar is. Echter, deze studie is niet aangetroffen in het dossier. Gezien het feit dat de vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (C-88.3.5) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen, met uitzondering van de toepassing op verhardingen, te worden beëindigd.

9. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor regenwormen zoals opgenomen in de UB.

10. Alle toepassingen voldoen aan de norm voor bodemmicro-organismen zoals opgenomen in de UB.

Ontbrekende milieugegevens

Te leveren als voorwaarde toekomstige beoordeling

1. In verband met de verwachte effecten van de werkzame stof glyfosaat op terrestrische planten dient onderzoek te worden geleverd aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

2. Aanvullende gegevens met betrekking tot de effecten van de werkzame stof glyfosaat op biologische methoden voor afvalwaterzuivering worden noodzakelijk geacht.

3. Studie inzake de toxiciteit van de werkzame stof glyfosaat voor Lemna waarbij de blootstelling middels contact-exposure plaatsvindt.

Conclusie

Bij gebruik volgens het Wettelijk gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing van het middelen Roundup Dry (11229 N) en Roundup Ready to Use (10867 N) op basis van de werkzame stof glyfosaat, zijn deze middelen werkzaam, hebben deze geen schadelijke uitwerking op de gezondheid van degene die de middelen toepast, noch voor de volksgezondheid (art. 3, eerste lid onder a, Bestrijdingsmiddelenwet 1962).

Of de middelen geen voor het milieu onaanvaardbare effecten hebben, kan niet worden vastgesteld. Hiertoe dienen aanvullende gegevens te worden geleverd. Toepassingen voldoen niet aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB.

Er dient voor Roundup Dry (semi-)veldonderzoek te worden geleverd naar de effecten van de middelen op Typhlodromus pyri.

Er dient (semi-)veldonderzoek te worden geleverd naar de effecten van het middel Roundup Ready to Use op Coccinella septempunctata.

Voor de toepassing op verhardingen dient de volgende zin op het etiket te worden opgenomen:
“Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren (bv. een Selectspray of een Weed IT spuitmachine).”

Voor het middel Roundup Ready to Use dient de etikettering (S-zin) te worden aangepast.

Gezien het feit dat de aanvullende vraag naar (semi-)veldonderzoek reeds eerder gesteld is (C-88.3.5) wordt de aanvrager niet meer in de gelegenheid gesteld dit onderzoek uit te voeren en dienen alle toepassingen,van Roundup Dry en Roundup Ready to Use, met uitzondering van de toepassingen op verhardingen, te worden beëindigd.

5. tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

Naar aanleiding van een advies van de bezwaarschriftencommissie heeft het College, bij besluit van 13 juli 2000 de einddatum van glyfosaat gesteld op 1 oktober 2001. Aanleiding voor de beperking van de verlengingstermijn was de inschatting van het CTB dat met het leveren van de gevraagde aanvullende gegevens nog slechts een termijn van 3 maanden gemoeid zou zijn (12 maanden gerekend vanaf 8 oktober 1999).

In C-111.3.1, op 11 juli 2001 besloot het College voor de overige middelen op basis van glyfosaat waarvan de aanvragen onvolledig waren op het aspect niet-doelwit-arthropoden[MMa2] :
Onder het voorbehoud dat de conclusies van de in 2001 uit te voeren beoordeling van de werkzame stof glyfosaat, ten aanzien van alle andere aspecten dan het risico voor niet-doelwit-arthropoden, niet leiden tot een voornemen tot beëindiging van de toelatingen of van enkele toepassingen van de toelatingen op grond van art. 3, eerste lid, Bestrijdingsmiddelenwet 1962, besluit het College om de toelating van de bestrijdingsmiddelen…. te verlengen op grond van art. 5, eerste lid Bestrijdingsmiddelenwet 1962, jo. artikel 7,
vijfde lid Regeling toelating bestrijdingsmiddelen 1995 ter afronding van de besluitvorming.

· Als (nieuwe) einddatum voor glyfosaat wordt 1 juli 2002 vastgesteld.

Aangezien de voorliggende stofbeoordeling niet leidt tot een voornemen tot beëindiging van de toelatingen of van enkele toepassingen van de toelatingen op andere deelaspecten dan niet-doelwit-arthropoden, kan hetgeen besloten is in C-111.3.1 gehandhaafd blijven.

Hoorprocedure

Milieu

Roundup Dry

Niet-doelwit arthropoden

Bij besluit van 12 oktober 2001 heeft het CTB beslist dat de toelating van het middel Roundup Dry niet langer verlengd kan worden (uitzondering makend voor het gebruik op verhardingen) wegens een overschrijding van de norm voor niet-doelwit arthropoden.

Voor de soort Typhlodromus pyri is een “in-field” en “off-field” benadering uitgevoerd en gebleken is dat zowel “in-field” als “off-field” op grond van de huidige beschikbare gegevens niet aan de norm voor niet-doelwit arthropoden wordt voldaan.

De aanvrager is het met het CTB eens dat “off-field” een risico voor T. pyri niet is uit te sluiten. Volgens de aanvrager kan dit worden opgelost door een extra zin op het etiket op te nemen:
“2 m onbespoten bufferzone houden aan de perceelsranden”. De aanvrager is van mening dat voor de driftpercentages de Ganzelmeier tabellen gebruikt zouden moeten worden, dit om in lijn te blijven met de EU Uniform Principles.

Reactie CTB:

Het CTB is het niet eens met de mening van de aanvrager dat de Ganzelmeier data gebruikt zouden moeten worden. Nederland heeft een duidelijk afwijkende situatie voor wat betreft drift in vergelijking met Duitsland, en Nederland heeft een grote database met meetgegevens inzake drift. Op grond hiervan dienen de Nederlandse driftcijfers in beschouwing te worden genomen.

Een 2 m onbespoten bufferzone zou leiden tot een driftpercentage “off-field” dat vergelijkbaar is met het driftpercentage dat op het wateroppervlak terecht komt in de standaardsituatie. Het driftpercentage bij een 2 meter onbespoten bufferzone kan derhalve op 1% worden gesteld. Met een dergelijk lage emissie naar “off-field” is, gezien het feit dat bij een dosering die overeenkomt met 5% drift de norm van 30% net wordt overschreden (35,8% effect), de verwachting dat het effectpercentage voor Typhlodromus pyri lager is dan 30%. Derhalve wordt “off-field” voldaan aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB.

Voor wat betreft de situatie “in-field” kan het CTB instemmen met het expertoordeel dat de effecten op bladkruipers minder relevant zijn gezien het feit dat wordt geaccepteerd dat het habitat “in-field” van deze organismen als gevolg van het herbicide gebruik wordt vernietigd.

Verder verwijst de aanvrager naar het HTB, deel Arthropoden, waarin het volgende wordt gesteld:

1. Klassering op basis van de eerste stap is mogelijk en de beslissing tot toetsen op hoger niveau ligt bij de toelatingsaanvrager;

2. Toetsing op toelaatbaarheid wordt enkel voor groep 3 (geïntegreerde gewasbescherming) meegenomen. Voor andere groepen worden enkel gegevens gevraagd.

3. Voor milieubescherming in en buiten het gewas wordt de risicobeoordeling nog niet uitgevoerd. Evenmin worden toelatingsconsequenties aan de klasseringen verbonden. Er worden enkel gegevens als dossiervereisten gevraagd.

Aanvrager meldt dat geen claims voor geïntegreerde teelten gemaakt zijn en dat het CTB geen juridisch gefundeerde redenen heeft om de toelating te beëindigen.

Reactie CTB:

Sinds juli 1998 wordt niet alleen voor geïntegreerde teelten het risico voor niet-doelwit arthropoden ingeschat maar ook voor de niet-geïntegreerde teelten. Dit is reeds in juli 1998 kenbaar gemaakt aan alle belanghebbenden via de CTB-Nieuwsbrief.

De aanvrager heeft gelijk waar het gaat om punt 1 en 3; klassering op basis van de eerste stap is mogelijk en het onderscheid tussen “in-field” en “off-field” wordt nog niet gemaakt. In de recente update van het HTB waarin de huidige beoordelingssituatie is beschreven wordt het volgende vermeld:

“De toetsing van het risico voor niet-doelwit arthropoden bevindt zich op dit moment in een overgangssituatie tussen de “oude” wijze van toetsing die nog steeds gangbaar is en een nieuwe wijze van toetsing die is uitgewerkt in het concept-rapport op basis van de SETAC/ESCORT 2 workshop (Candolfi et al., 2000) en door de aanvrager toegepast kan worden als hogere tier beoordeling. Deze twee toetsingswijzen worden hieronder uitgewerkt.

“Oude” wijze van toetsing:

Indien uit laboratoriumtesten blijkt dat het effectpercentage groter is dan 30% voor één of meerdere onderzochte soorten is er sprake van een risico voor niet-doelwit arthropoden. Men kan vervolgens aantonen middels het uitvoeren van (semi-)veldtesten dat het effectpercentage in meer op de praktijk gerichte omstandigheden kleiner is dan 25% voor de normoverschrijdende soorten. Is dit niet het geval dan is er een groot risico voor niet-doelwit arthropoden en dient een waarschuwingszin op het etiket te worden geplaatst.

“Nieuwe” wijze van toetsing:

In de “oude” wijze van toetsing kan geen onderscheid gemaakt worden in de volgende situaties:
1. niet-doelwit arthropoden binnen het gewas of akker (“in-field”);
2. niet-doelwit arthropoden buiten het gewas of akker (“off-field”).

Het is echter noodzakelijk dit onderscheid te maken omdat het productie-areaal niet beschouwd kan worden als een onderdeel van het milieu waar alle beschermingsnormen voor niet-doelwit arthropoden onverkort gelden. Zou dit wel gebeuren dan is toepassing van bijvoorbeeld insecticiden, die gezien hun werkingsmechanisme een belangrijk nadelig effect zullen hebben op niet-doelwit arthropoden, vrijwel niet meer mogelijk. Omdat dit geen wenselijke situatie is, wordt in de “oude” situatie gebruik gemaakt van een waarschuwingszin op het etiket bij overschrijding van de normen. Echter, een dergelijke waarschuwingszin is bruikbaar wanneer het gaat om natuurlijke vijanden (‘beneficials’) in geïntegreerde teelten, maar is van weinig waarde in het geval dat niet-doelwit arthropoden in het algemeen beschermd dienen te worden.

Op basis van een voorstel van de EPPO/CoE groep voor niet-doelwit arthropoden is in maart 2000 een workshop georganiseerd: de SETAC/ESCORT 2 workshop. Op basis van deze workshop is een rapport geproduceerd (Candolfi et al, 2000). Hierin is expliciet een scheiding gemaakt tussen de ‘in-field’ en ‘off-field’ situatie. Dit rapport met als titel “Guidance Document on regulatory testing and risk assessment procedures for plant protection products with non-target arthropods (final draft version)” betreft nog een concept-versie en is nog niet opgenomen in de Uniforme Beginselen.”

Even verder wordt vermeld:
“Zoals reeds eerder is gesteld kunnen aanvragers/toelatinghouders vooralsnog gebruik maken van zowel de “oude” wijze van toetsing als de nieuwe benaderingswijze, waarbij de laatste als een hogere tier beoordeling gezien moet worden; wanneer overschrijding van de normen wordt geconstateerd in de eerste tier van de beoordeling (“oude wijze van toetsing”) heeft de aanvrager/toelatinghouder thans de mogelijkheid in een hogere tier reeds gebruik te maken van de beoordelingsmethoden zoals die zijn vermeld in het Guidance Document, juist om het onderscheid te kunnen maken tussen ‘in-field’ en ‘off-field’ en daarmee tot een realistische verfijning van de risicobeoordeling te komen. Andere redenen om het document nu al te gebruiken is het feit dat het gezien kan worden als de laatste stand van de wetenschap en het feit dat experts uit alle lidstaten hebben ingestemd met de benadering zoals geschetst in het Guidance Document.”

Zodra het EU-Guidance Document definitief is en opgenomen wordt in de Uniforme Beginselen zal NL volledig overgaan op de beoordeling volgens dit Guidance document.”

Het is dus duidelijk dat op dit moment beide benaderingswijzen kunnen worden gehanteerd door de aanvrager. In het onderhavige geval betekent dit dat de aanvrager kan kiezen uit de volgende mogelijkheden:

· Een extra zin op het etiket in verband met de 2 m onbespoten bufferzone

· Een waarschuwingszin op het etiket en wel de volgende: “Gevaarlijk voor niet-doelwit arthropoden (eventueel vermelden soort). Vermijd onnodige blootstelling.”

Verhardingen

De aanvrager is het niet eens met de huidige zin op het etiket ten aanzien van het gebruik van het middel op verhardingen. Deze zin luidt: “Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren (bv. een Selectspray of een Weed IT spuitmachine).”

De aanvrager is van mening dat het gebruik van”maximaal 10% van het totale oppervlak” geen bijkomende duidelijkheid geeft, maar verwarring. Volgens de aanvrager is het percentage van 10% puur arbitrair en kan naargelang de rsisicofactor, voortvloeiend uit de risico-evaluatie, anders worden ingevuld. Verder is de aanvrager tegen het gebruik van commerciële namen op het Wettelijk Gebruiksvoorschrift, vanwege het feit dat het onzeker is dat de commercialisatie van de Selectspray nog verder gaat, of onder een andere naam wordt gevoerd en het ook mogelijk is dat in de toekomst andere toestellen op de markt komen. Zo is er recent weer een onkruidbestrijker, specifiek voor gebruik op verhardingen, ter beschikking gekomen in Duitsland.

De aanvrager heeft een alternatief voorstel voor de Gebruiksaanwijzing: “Een pleksgewijze toepassing die direct of indirect (via riool) afspoelen naar oppervlaktewater mag enkel door uitsluitend: op de onkruiden gericht te spuiten, onkruidsensor toestellen of onkruidbestrijkers te gebruiken. Niet in rioolputten of over open water spuiten. Na afsterven van het onkruid
(3-6 weken) wordt een borsteling aanbevolen om stof en organisch materiaal te verwijderen.”

Reactie CTB:

Voor een middel met een vergelijkbare toepassing is de volgende zin op het etiket en in het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing gebruikt: “Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren of in geval dit niet mogelijk is (bijvoorbeeld bij obstakels) door een rugspuit met spuitlans.”

In bovenstaand geval gaat het echter om een middel dat de norm voor waterorganismen overschrijdt bij normaal gebruik en een doseringsverlaging is noodzakelijk om aan de norm te voldoen. Derhalve was het noodzakelijk om de beperking tot maximaal 10% van het totale oppervlak expliciet op te nemen.

In het geval van Roundup Dry is net geen overschrijding van de norm voor waterorganismen geconstateerd. Om die reden kan het CTB akkoord gaan met de bezwaren van de aanvrager tegen het opnemen van de beperking tot maximaal 10% van het totale oppervlak. Ook is het CTB het eens met het bezwaar van de aanvrager inzake het gebruik van commerciële namen op het Wettelijk Gebruiksvoorschrift. Verder wil het CTB zoveel mogelijk aansluiten bij de reeds bestaande zin.

Op grond van bovenstaande wordt de zin voor het Wettelijk Gebruiksvoorschrift als volgt: “Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen). De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren of door onkruidbestrijkers of in geval dit niet mogelijk is (bijvoorbeeld bij obstakels) door een rugspuit met spuitlans.”

De toevoegingen die de aanvrager maakt, te weten: ”Niet in rioolputten of over open water spuiten. Na afsterven van het onkruid (3-6 weken) wordt een borsteling aanbevolen om stof en organisch materiaal te verwijderen” kunnen eventueel in de Gebruiksaanwijzing worden opgenomen.

Roundup Ready To Use

In Collegevergadering C-113.3.3 werd overschrijding van de norm voor niet-doelwit-arthropoden geconstateerd.

Het risico voor Coccinella septempunctata, blootgesteld aan residuen op glas is groot en aanvullende gegevens werden noodzakelijk geacht. Aangezien deze gegevens reeds in een eerder stadium waren gevraagd, werd geen extra tijd meer gegeven voor het leveren van deze gegevens. Wel had de aanvrager in het overzicht van geleverde studies reeds aangegeven dat er een extended lab studie met dit organisme beschikbaar was, maar deze studie was niet aangetroffen in het dossier.

In het kader van de hoorprocedure is de extended lab studie met Coccinella septempunctata alsnog geleverd. Deze studie is uitgevoerd volgens GLP en IOBC richtlijnen en is volledig bevonden. De gebruikte dosering is voldoende hoog. De conclusie uit deze studie is dat het effectpercentage kleiner is dan 30%. Daarmee is er een gering risico voor niet-doelwit arthropoden en wordt thans voldaan aan de norm voor niet-doelwit arthropoden zoals opgenomen in de UB.

Verder reageert de aanvrager op de zin op het etiket inzake de pleksgewijze toepassing op verhardingen: “Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een plekgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen), waarbij maximaal 10% van het totale oppervlak mag worden behandeld. De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren (bv. een Selectspray of een Weed IT spuitmachine).

De aanvrager is het niet eens met deze zin op het etiket voor het middel Roundup Ready to Use omdat deze formulering alleen door particulieren wordt gebruikt en het niet redelijk is de sensor techniek verplicht te stellen voor particulieren. Bovendien wordt het middel in specifieke “trigger spray” busjes op de markt gebracht, zodat enkel een pleksgewijze toepassing mogelijk is.

De aanvrager stelt een alternatief voor, voor het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing en wel het volgende:

In het Wettelijk Gebruiksvoorschrift vermelden: “uitsluitend pleksgewijs toepassen op bestratingen, terrassen en paden (verhardingen)”.

Reactie CTB:

Het CTB kan instemmen met het argument van de aanvrager dat voor particulieren het niet reëel is om de sensor techniek verplicht te stellen. Het alternatief dat door de aanvrager wordt aangedragen is voor het CTB een bruikbaar alternatief. Gezien het feit dat geen normoverschrijding is geconstateerd, is geen beperking tot 10% van het totale oppervlak nodig.

Conclusie m.b.t. milieu

Voor wat betreft de middelen Roundup Ready to Use en Roundup Dry wordt thans voldaan aan de norm voor niet-doelwitarthropoden zoals opgenomen in de UB.

Voor Roundup Dry dient de aanvrager aan te geven welke restrictie in het etiket dient te worden opgenomen:

1. Een extra zin op het etiket in verband met de 2 m onbespoten bufferzone

2. Een waarschuwingszin op het etiket en wel de volgende: “Gevaarlijk voor niet-doelwit arthropoden (eventueel vermelden soort). Vermijd onnodige blootstelling.”

De aanvrager heeft op 21 december 2001 aangegeven voorkeur te hebben voor de tweede optie, met vermelding van de soort, Typhlodromus pyri.

Ten aanzien van het gebruik op verhardingen wordt voor beide middelen ingestemd met de door de aanvrager voorgestelde restrictiezinnen.

Werkzaamheid

De aanvrager heeft op 21 december 2001 verzocht om de volgende opmerking in de Gebruiksaanwijzing van Roundup Ready to Use te mogen opnemen:

'24 uur na toepassing zijn de eerste effecten waarneembaar'. Hiertegen bestaat geen bezwaar.

Het verzoek zal worden gehonoreerd.

Conclusie

Bij gebruik volgens het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing van de middelen Roundup Ready to Use (10867 N) en Roundup Dry (11229 N) op basis van de werkzame stof glyfosaat, is elk van deze middelen werkzaam, heeft het geen schadelijke uitwerking op de gezondheid van degene die de middelen toepast, noch voor de volksgezondheid en geen voor het milieu onaanvaardbare effecten (art. 3, eerste lid onder a, Bestrijdingsmiddelenwet 1962).

Voor Roundup Dry dient de volgende restrictie in het etiket dient te worden opgenomen:

* Een waarschuwingszin op het etiket en wel de volgende: “Gevaarlijk voor niet-doelwit arthropoden (eventueel soort (Typhlodromus pyri) vermelden). Vermijd onnodige blootstelling.”

Voor de toepassing op verhardingen van Roundup Ready to Use dient de volgende zin in het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing te worden opgenomen:
“uitsluitend pleksgewijs toepassen op bestratingen, terrassen en paden (verhardingen)”.

Voor de toepassing op verhardingen van Roundup Dry dient de volgende zin in het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing te worden opgenomen:

“Toegestaan is uitsluitend het gebruik als onkruidbestrijdingsmiddel voor een pleksgewijze toepassing op verhardingen (permanent onbeteelde terreinen). De toepassing dient te geschieden door toedieningstechnieken gestuurd door onkruidsensoren of door onkruidbestrijkers of in geval dit niet mogelijk is (bijvoorbeeld bij obstakels) door een rugspuit met spuitlans.”

De toevoegingen ”Niet in rioolputten of over open water spuiten. Na afsterven van het onkruid (3-6 weken) wordt een borsteling aanbevolen om stof en organisch materiaal te verwijderen” kunnen in de Gebruiksaanwijzing worden opgenomen.

De volgende conclusies uit het besluit van C-113.3.3 blijven ongewijzigd:

· Voor het middel Roundup Ready to Use dient de etikettering (S-zin) te worden aangepast.

· De volgende gegevens dienen te worden geleverd als voorwaarde voor een toekomstige beoordeling:

1. In verband met de verwachte effecten van de werkzame stof glyfosaat op terrestrische planten dient onderzoek te worden geleverd aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

2. Aanvullende gegevens met betrekking tot de effecten van de werkzame stof glyfosaat op biologische methoden voor afvalwaterzuivering worden noodzakelijk geacht.

3. Studie inzake de toxiciteit van de werkzame stof glyfosaat voor Lemna waarbij de wijze van blootstelling geschiedt middels contact-blootstelling.

Besluit

· Het College besluit de toelating van het middel Roundup Ready to Use (10867 N) te verlengen op grond van art. 3, eerste lid Bestrijdingsmiddelenwet 1962

· Voor glyfosaat wordt 1 januari 2007 als nieuwe einddatum vastgesteld.

· Als expiratiedatum voor het middel Roundup Ready to Use (10867 N) wordt 1 januari 2007 (=einddatum glyfosaat) vastgesteld.

· Voor de toepassing op verhardingen van het middel Roundup Ready to Use dient de volgende zin in het Wettelijk Gebruiksvoorschrift en Gebruiksaanwijzing te worden opgenomen:
“uitsluitend pleksgewijs toepassen op bestratingen, terrassen en paden (verhardingen)”.

· In de Gebruiksaanwijzing van Roundup Ready to Use dient te worden opgenomen:
'24 uur na toepassing zijn de eerste effecten waarneembaar'.

De volgende conclusies uit het besluit van C-113.3.3 blijven ongewijzigd:

· Voor het middel Roundup Ready to Use dient de etikettering (S-zin) te worden aangepast:
De zinsnede: “Draag geschikte handschoenen” dient te worden vervangen door:
”Aanraking met de ogen en de huid vermijden”

· Te leveren als voorwaarde voor een toekomstige beoordeling:

1. In verband met de verwachte effecten van de werkzame stof glyfosaat op terrestrische planten dient onderzoek te worden geleverd aan tenminste drie monocotylen en drie dicotylen van verschillende genera, waarbij dosis-effect relaties dienen te worden vastgesteld. De effectparameters waarop in de testen gelet dient te worden zijn o.a. biomassa, geelverkleuring, wortelgewicht. Het onderzoek dient te worden uitgevoerd volgens OECD concept-richtlijn 208.

2. Aanvullende gegevens met betrekking tot de effecten van de werkzame stof glyfosaat op biologische methoden voor afvalwaterzuivering worden noodzakelijk geacht.

3. Studie inzake de toxiciteit van de werkzame stof glyfosaat voor Lemna waarbij de wijze van blootstelling geschiedt middels contact-blootstelling.

Wageningen, 15 maart 2002

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN,





(voorzitter)

---

[MMa1]

[MMa2]