﷡﷡﷡﷡﷡

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN

BIJLAGEII bij het toelatingsbesluit van het middel ASEPTA NeemAzal-T/S,

toelatingsnummer 12455 N

Het betreft een aanvraag tot toelating van het middel ASEPTA NeemAzal-T/S
(20000352 TM) op basis van de werkzame stof Azadirachtine-A. Het betreft een als insecten- en mijtenbestrijdingsmiddel in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten, in de fruitteelt en in aardappelen.

Azadirachtine is nog niet in EU-verband beoordeeld maar staat onder de plantenextracten genoemd op Lijst 4C van de gewasbeschermings-richtlijn 91/414.

Stand van zaken met betrekking tot de aanvraag

De aanvraag tot toelating van ASEPTA NeemAzal-T/S is op 15 mei 2000 ontvangen. De aanvraagkosten zijn op 12 mei 2000 ontvangen. Op 28 november 2002 is de aanvraag in behandeling genomen. Er zijn beoordelingskosten op 23 december 2002 voldaan.

De aanvraag was oorspronkelijk ook aangevraagd voor de toepassing in de teelt van vruchtgroenten, echter op 20 mei 2003 verzoekt de aanvrager het CTB om deze claim te mogen intrekken. Op 15 mei 2003 is de aanvrager op de hoogte gebracht van de risicobeoordeling voor het milieu. In deze beoordeling werd een normoverschrijding geconstateerd voor Daphnia voor de toepassing in fruitteelten en laanbomen voor 1 mei.

Naar aanleiding hiervan heeft de aanvrager driftbeperkende maatregelen voorgesteld. Het secretariaat heeft deze beide verzoeken meegenomen in de risicobeoordeling voor het milieu.

In Nederland zijn nog geen middelen op basis van Azadirachtine-A toegelaten. Het middel ASEPTA NeemAzal-T/S is reeds toegelaten in een aantal landen, waaronder ook EU-lidstaten. In 1998 is het middel ASEPTA NeemAzal-T/S onder de naam NeemAzal/T-S beoordeeld en toelaatbaar bevonden in Duitsland. Het middel in Duitsland is daar toegelaten in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten, in de fruitteelt met uitzondering van peer en in de teelt van aardappelen.

ASEPTA NeemAzal-T/S is een gewasbeschermingsmiddel van natuurlijke oorsprong en de werkzame stof in het middel is een gezuiverd extract van zaden van de Indische Neem boom, Azadirachta indica.

De werkzame stof azadirachtine is een complex mengsel van ca. 100 verbindingen, waarvan 74% gekarakteriseerd is. Het hoofdbestanddeel is azadirachtine A. Het technische product wordt ook wel neemazal genoemd en bevat ca. 25-35% azadirachtine A. Het middel werkt in op de vervelling. Hierdoor worden vooral insecten en mijten in larvale stadia bestreden.

De aanvrager wenste voorafgaand aan de EU-beoordeling de Nederlandse aanvraag in te dienen en te beoordelen.

Bij de beoordeling van deze aanvraag is gebruik gemaakt van Duitse samenvattingen die door Duitsland bij de toelating van het middel NeemAzal T-S is opgesteld.

Toepassingsgebieden

Tabel 1 Toepassingsoverzicht

Nr. toep.	Toepassing	Dosering product [L/ha]	Dosering w.s. [kg/ha]	Freq.	Interval [dag]	Tijdstip toepassing
1	Bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten (v.g.)	3,75	0,116	3	7	Voorjaar
	Bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten (o.g.)	2,5	0,078	3	7	Hele jaar
2	Vruchtgroenten (o.g.)*)	3,75	0,116	3	7	Hele jaar
3	Fruitteelt	3,75	0,116	3	7	Voorjaar
4	Aardappelen	1,5	0,047	3	7	Voorjaar

*) de aanvrager heeft deze claim in mei 2003 ingetrokken.

Profiel fysische en chemische eigenschappen

Werkzame stof azadirachtine

Voor de fysisch-chemische eigenschappen van wordt gebruik gemaakt van de gegevens zoals aangeleverd door de aanvrager. De stof is voor de Europese beoordeling geplaatst op de derde lijst.

Identity (Annex IIA, point 1)

Chemical name (IUPAC)	none
Chemical name (CA)	[2aR-[2aα,3β,4β(1aR,2S,3aS,6aS,7S,7aS),4aβ,5α,7aS*,8β(E),10β,10aα,10bβ]]-dimethyl 10-(acetyloxy)octahydro-3,5-dihydroxy-4-methyl-8-[(2-methyl-1-oxo-2-butenyl)oxy]-4-(3a,6a,7,7a-tetrahydro-6a-hydroxy-7a-methyl-2,7-methanofuro[2,3-b]oxireno[e]oxepin-1a(2H)-yl)-1H,7H-naphtho[1,8-bc:4,4a-c′]difuran-5,10a(8H)-dicarboxylate
CIPAC No	627
CAS No	azadirachtine –A: 11141-17-6 azadirachtine –B: 95507-03-2 azadirachtine –F: 118855-02-0 azadirachtine –H: 134788-15-1 azadirachtine –I: 134788-16-2
EEC No (EINECS or ELINCS)	None
FAO Specification (including year of publication)	None
Minimum purity of the active substance as manufactured (g/kg)	Aflatoxines: < 100 µg/kg
Molecular formula	C₃₅H₄₄O₁₆(azadirachtine –A) C₃₃H₄₂O₁₄(azadirachtine –B) C₃₄H₄₄O₁₄(azadirachtine –D) C₃₀H₃₈O₁₅(azadirachtine –E) C₃₃H₄₄O₁₄(azadirachtine –F) C₃₃H₄₂O₁₄(azadirachtine –H) C₃₂H₄₂O₁₂(azadirachtine –I)
Molecular mass	720.2 (azadirachtine –A) 662.2 (azadirachtine –B) 676.2 (azadirachtine –D) 638.2 (azadirachtine –E) 664.2 (azadirachtine –F) 662.2 (azadirachtine –H) 618.2 (azadirachtine –I)
Structural formula (azadirachtine–A)

ASEPTA NeemAzal-T/S is een extract wat wordt gewonnen uit de zaden van de Neem boom (Azadirachta Indica). ASEPTA NeemAzal-T/S bevat onder meer azadirachtine als werkzame stof. Azadirachtine is een limonoide en bestaat in verschillende vormen (genoemd met de toevoeging A,B,D,F,H of I). ASEPTA NeemAzal-T/S bevat circa 30% azadirachtine-A, 24% andere azadiractine’s (waarvan circa 19% azadirachtine-B), salannin en nimbin, en verder 46% aan andere verbindingen. Van deze 46% is een deel geïdentificeerd, bijvoorbeeld enkele vetzuren, maar wordt verder niet gekwantificeerd. In verscheidene productie batches ASEPTA NeemAzal-T/S is het gehalte aangetoond van de werkzame stof azadirachtine-A alsmede enkele andere verbindingen.

Physical-chemical properties (Annex IIA, point 2)

Melting point (state purity)	161 °C (pure azadirachtine-A) 120 – 200 °C (neemazal = extract)
Boiling point (state purity)	730 °C (EPISUITE calculation) 890 °C (calculation notifier)
Temperature of decomposition	Circa 200°C (neemazal = extract)
Appearance (state purity)	A yellow-green powder, with a strong garlic-sulfur odor
Relative density (state purity)	0.71 g/ml (neemazal = extract)
Surface tension
Vapour pressure (in Pa, state temperature)	1.6 x 10^-20 Pa (EPISUITE calculation) about 10^-16 Pa (calculation notifier) 3.6 x 10^-13 Pa (second calculation notifier)
Henry’s law constant (in Pa·m³·mol^-1)	2.8 x 10^-20 Pa.m³/mol (EPISUITE calculation) 2.4 x 10^-14 Pa.m³/mol (calculation notifier)
Solubility in water (in g/l or mg/l, state temperature)	>10.7 g/l neemazal (21°C), provides a solution which contains: 2.9 g/l azadirachtine-A 0.4 g/l azadirachtine-B 0.4 g/l azadirachtine-F
Solubility in organic solvents (in g/l or mg/l, 20 °C)	Acetone : > 200 g/l n-hexane: 1.83 g/l ethyl acetate: > 200 g/l dichloromethane : > 200 g/l isopropanol : 51.5 g/l toluene : 15.5 g/l
Partition co-efficient (log P_ow) (state pH and temperature)	azadirachtine-A: log P_ow = 0.99 azadirachtine-B: log P_ow = 1.29 azadirachtine-F/H?: log P_ow = 0.68 20°C, water non-buffered
Hydrolytic stability (DT₅₀) (state pH and temperature)	pH 4 pH7 pH 8 30°C 256 114 23 40°C 60 30 5 20°C* 50 20 4.4 *) extrapolatie van 30 en 40°C DT₅₀ in hours
Dissociation constant	No dissociation in normal pH range (3 to 10)
UV/VIS absorption (max.) (if absorption >290 nm state wavelength)	Max λ = 220nm ε = 11.5 x 10⁶ at 300 nm the absorption coefficient ε > 10
Photostability (DT₅₀) (aqueous, sunlight, state pH)	DT₅₀ = 13.2 hour (CTB calculation, extrapolation PH 5.9; 28°C
Quantum yield of direct photo- transformation in water at λ > 290 nm	Φ = 5.55 x 10^-4
Atmospheric behaviour	DT₅₀ = 1.7 hours (Atkinson calculation)
Flammability
Auto-flammability
Oxidative properties	Not oxidative
Explosive properties	Not explosive

*) Berekend door het CTB met het EPISUITE programma (versie 3.1) van de EPA.

De hydrolyse is beperkt onderzocht, er is bijvoorbeeld niet gekeken naar eventuele afbraakproducten en er is niet gecontroleerd of er onder steriele omstandigheden is gewerkt. Omdat de resultaten wel in overeenstemming zijn met elkaar en de afbraak in het milieu snel verloopt, kan in overleg met het milieu aspect de studie worden geaccepteerd.

De fotolyse is zeer beperkt onderzocht, er is niet gekeken naar afbraakproducten, er is niet gecontroleerd op steriel werken, er is geen radioactief label gebruikt, er is geen materiaal balans opgezet en er is een kwiklamp in plaats van een xenon lamp gebruikt. Alleen in overleg met het milieuaspect kan deze studie worden geaccepteerd vanwege de snelle afbraak (de hydrolysesnelheid in deze studie, de donker controle, geeft een halfwaardetijd van 162 uur, wat goed in overeenstemming is met de hydrolysetijd zoals gevonden in de hydrolysestudie). De halfwaardetijd in de tabel is een extrapolatie (de studie zelf ging niet verder dan 3,7 uur) waardoor deze berekende waarde beperkt geldig is.

De octanol/water coëfficiënt is niet onderzocht bij verschillende pH’s. Op grond van de structuur zou er een klein verschil kunnen zitten ten gevolge van de hydroxyl groepen in het molecuul. Omdat de waarden veel lager zijn dan 3 (grens voor controle op bioaccumulatie) en goed overeenkomen met de geschatte waarde volgens het KOWWIN model kan hiermee volstaan.

Voor de explosieve en oxidatieve eigenschappen zijn verklaringen afgegeven. Deze zijn acceptabel.

Voor de dampspanning is een berekeningmethode gebruikt. Deze is acceptabel omdat hieruit blijkt dat de dampspanning zo laag is dat een directe meting niet zinvol is.

Voor de oplosbaarheid is een berekening uitgevoerd en er zijn testen uitgevoerd met neemazal. Hiermee wordt een voldoende oplosbaarheid van de werkzame stof verkregen.

Voor de zelfontbranding van neemazal is er een verklaring geleverd op basis van een DSC meting. Deze is echter onder stikstof uitgevoerd waardoor er geen zuurstof bij de verbinding aanwezig was om de verbranding mogelijk te maken. De verklaring is daarom niet acceptabel. Een test volgens methode A10 voor de vlambaarheid en de zelfontbranding volgens methode A15 of A16 is alsnog nodig.

In de MSDS moet de term “steam pressure” worden vervangen door “Vapour pressure”.

Er is een MSDS voor de tweede hulpstof geleverd welke niet is opgesteld volgens de EU regels. Echter dit wordt niet gezien als een eis voor toelaatbaarheid. De MSDS dient in de toekomst echter nog wel te worden geleverd.

Middel ASEPTA NeemAzal-T/S

Formuleringstype (GIPAF code)	EC (emulgeerbaar concentraat)
Uiterlijke kenmerken	Bruine, viskeuze vloeistof
Explosieve eigenschappen	Niet explosief
Oxiderende eigenschappen	Niet oxiderend
ontvlambaarheid
vlampunt	171 °C
pH 1% oplossing	7,0 (18°C)
Oppervlakte spanning
Viscositeit	281,4 mm²/s bij 20°C 96,95 mm²/s bij 40 °C
Relatieve dichtheid	0,985 g/ ml
Houdbaarheid stabiliteit	1 jaar bij omgevingscondities en 1 week bij 0°C
Gehalte werkzame stof (g/l of g/kg)	10 g/l azadirachtine-A, dit komt overeen met circa 4% neemazal

Voor de explosieve en oxidatieve eigenschappen zijn verklaringen afgegeven. Deze zijn acceptabel.

Voor de zelfontbranding is een verklaring geleverd waarom op basis van de vlampunten van de ingrediënten deze test niet nodig zou zijn. Een vlampunt geeft echter andere informatie dan de zelfontbranding. Een studie uitgevoerd volgens methode A15 is alsnog nodig.

Overige testen van het middel laten geen negatieve aspecten zien welke een gevaar zouden duiden voor toepasser.

In de houdbaarheidsstudies blijkt dat vooral azadirachtine-A snel afbreekt, en dan vooral bij een verhoogde temperatuur. De afbraaksnelheid van azadirachtine-A is ongeveer 11% per jaar. Dit is meer dan de 5% zoals gespecificeerd door de FAO. De geclaimde houdbaarheid van 2 jaar is daarom niet houdbaar. Indien de claim voor een houdbaarheid van 2 jaar blijft bestaan dient deze te worden onderbouwd met een studie die aantoont dat de werkzaamheid na 2 jaar nog afdoende is. Een houdbaarheid van 1 jaar kan wel worden toegekend, mede omdat de overige azadirachtines minder snel afbreken en deze ook werkzaam zijn.

In de houdbaarheidsstudie bij omgevingscondities is niet duidelijk of het middel is bewaard in de originele verpakking. Bovendien is niet beoordeeld of de verpakking geschikt is voor het middel. Dit moet alsnog worden uitgevoerd.

Analysemethoden

Technical as (principle of method)

RP-HPLC-UV

Impurities in technical as (principle of method)

RP-HPLC-UV;

Hexane soluble substances

Plant protection product (principle of

method)

RP-HPLC-UV

Een analysemethode voor de bepaling van azadirachtine-A in neemazal en ASEPTA NeemAzal-T/S is getracht te valideren middels een ringonderzoek door CIPAC. De spreiding in de analyse is echter veel groter dan bij synthetische middelen. Dit wordt onder meer veroorzaakt door de moeilijke matrix en de stabiliteit van de stoffen. Een andere analysemethode is gebruikt voor de controle van neemazal en ASEPTA NeemAzal-T/S (methode TMG20/M of TMG20/Aza) in productie batches. Deze methode is niet geleverd en ook niet volledig gevalideerd in neemazal en ASEPTA NeemAzal-T/S. Alleen de lineariteit is bepaald. Een validatie is alsnog nodig waarbij wordt aangetoond dat de methode geschikt is (door bepaling van de herhaalbaarheid en terugvinding).

De methode die wordt gebruikt om aflatoxine aan te tonen is niet geleverd.

Residuanalysemethoden

Food/feed of plant origin (principle of method and LOQ for methods for monitoring purposes)	RP-HPLC-UV. Tomatoes (method Ran-5) sufficient validated. LOQ = 0.01 mg/kg (only for azadirachtine-A)
Food/feed of animal origin (principle of method and LOQ for methods for monitoring purposes)	Not required
Soil (principle of method and LOQ)	RP-HPLC-UV. In three types of soil validated. LOQ = 0.02 mg/kg (only for azadirachtine-A)
Water (principle of method and LOQ)	Drinking water: LOQ = 0.1 µg/l (only for azadirachtine-A) sufficient validated Surface water: LOQ = 1.0 µg/l (only for azadirachtine-A) sufficient validated
Air (principle of method and LOQ)	Not required
Body fluids and tissues (principle of method and LOQ)	Not required

Er is een verklaring gegeven dat analyse in dierlijke producten niet nodig is vanwege de snelle afbraak in plantaardig materiaal (halfwaardetijd 1 tot 3 dagen in tomaten).

De methode in plantaardig materiaal is niet selectief (UV bij 214 nm) en er is geen bevestigingsmethode geleverd. Hetzelfde geldt ook voor de overige methoden. Er dient een bevestigingsmethode te worden geleverd of tenminste dient een andere manier/methode voor het bevestigen van de identiteit van de verbinding geleverd te worden, zoals een diode array detector, een massaselectieve detector of een scheiding op een kolom met een andere selectiviteit. De methode RA-01 is bedoeld voor appels, maar is niet gevalideerd. Omdat er een duidelijke storing zichtbaar is valt te betwijfelen of de methode geschikt is voor monitoring. Hetzelfde geldt voor de analysemethode voor aardappelen (Ran-02). Vanwege het toepassingsgebied van het middel is een validatie van de methode voor appels alsnog nodig.

De verklaring dat de analysemethode van azadirachtine in lucht kan vervallen vanwege de lage dampspanning en de lage halfwaardetijd in lucht kan worden geaccepteerd.

In het rapport van de validatie van de methode voor tomaten missen de representatieve chromatogrammen.

Conclusie m.b.t. fysische en chemische eigenschappen

De geleverde gegevens zijn onvolledig.

Voorstel voor etikettering onderdeel FCE (symbolen en R- en S-zinnen)

Op basis van bovenstaand profiel van de stof, de eigenschappen van de hulpcomponenten en het middel behoeven er geen zinnen toegekend te worden.

Ontbrekende gegevens mbt fysisch chemische eigenschappen

De volgende gegevens dienen voor een volgende toelating te worden geleverd:

Voor de zelfontbranding van neemazal is een verklaring geleverd op basis van een DSC meting. Deze is echter onder stikstof uitgevoerd waardoor er geen zuurstof bij de verbinding aanwezig was om de verbranding mogelijk te maken. Dit is daarom niet acceptabel. Een test volgens methode A10 voor de vlambaarheid en de zelfontbranding volgens methode A15 of A16 is alsnog nodig.
In de MSDS van neemazal moet de term “steam pressure” worden vervangen door “Vapour pressure”.
Er is geen MSDS voor de tweede hulpstof geleverd.
Voor de zelfontbranding van ASEPTA NeemAzal-T/S is een verklaring geleverd waarom op basis van de vlampunten van de ingrediënten deze test niet nodig zou zijn. Een vlampunt geeft echter andere informatie dan de zelfontbranding. Een studie uitgevoerd volgens methode A15 is alsnog nodig.
In de houdbaarheidsstudies blijkt dat vooral azadirachtine-A snel afbreekt, en dan vooral bij een verhoogde temperatuur. De afbraaksnelheid van azadirachtine-A is ongeveer 11% per jaar. Dit is meer dan de 5% zoals gespecificeerd door de FAO. De geclaimde houdbaarheid van 2 jaar is daarom niet houdbaar. Indien de claim voor een houdbaarheid van 2 jaar blijft bestaan dient deze te worden onderbouwd met een studie die aantoont dat de werkzaamheid na 2 jaar nog afdoende is. Een houdbaarheid van 1 jaar kan wel worden toegekend, mede omdat de overige azadirachtines minder snel afbreken en deze ook werkzaam zijn.
In de houdbaarheidsstudie bij omgevingscondities is niet duidelijk of het middel is bewaard in de originele verpakking. Bovendien is niet beoordeeld of de verpakking geschikt is voor het middel. Nagezocht moet worden of bij de houdbaarheidstudie het middel in de handelsverpakking is bewaard en of de verpakking geschikt is voor het middel.
De analysemethode welke is gebruikt voor de controle van neemazal en neemazal TS in productie batches methode (TMG20/M of TMG20/Aza) is niet geleverd en ook niet volledig gevalideerd in neemazal of ASEPTA NeemAzal T/S. Een validatie is alsnog nodig waarbij wordt aangetoond dat de methode geschikt is (door bepaling van de herhaalbaarheid en terugvinding).
De analysemethode die wordt gebruikt om aflatoxine aan te tonen in neemazal is niet geleverd.
Er dient een bevestigingsmethode te worden geleverd of tenminste dient een andere manier/methode voor het bevestigen van de identiteit van de verbinding geleverd te worden, zoals een diode array detector of een massaselectieve detector. Die heeft betrekking op elke matrix (water, grond en plantaardig materiaal)
De methode RA-01 is bedoeld voor appels maar is niet gevalideerd. Vanwege het toepassingsgebied van het middel is een validatie van de methode voor appels alsnog nodig.
De fotolyse studie voldoet niet aan belangrijke criteria, en moet opnieuw worden uitgevoerd volgens de richtlijnen uit SETAC 1995, bij voorkeur met de gezuiverde werkzame stof azadirachtine-A.

Profiel werkzaamheid

Claim

ASEPTA Neemazal-T/S wordt geclaimd als insecten- en mijtenbestrijdingsmiddel in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten onder glas en in de volle grond ter bestrijding van witte vlieg, spint en mijten, trips, rupsen en diverse luizensoorten, in de fruitteelt in de vollegrond, met name in appel ter bestrijding van de roze appelluis en in de teelt van aardappelen ter bestrijding van de coloradokever.

In eerste instantie was de toepassing in tomaat ter bestrijding van witte vlieg, spint, trips, rupsen en diverse luizensoorten ook geclaimd; deze claim is echter lopende de aanvraag ingetrokken.

Karakterisering van het middel

ASEPTA Neemazal-T/S is een insecticide en acaricide op basis van de actieve stof azadirachtine. Het betreft hier een aantal isomeren (A,B, F) van azadirachtine. Deze worden gewonnen uit de zaadkernen van de neemboom (Azadirachta indica), een van oorsprong in India inheemse boom. Gezien de herkomst van de actieve stof, wordt het middel ook wel gezien als Gewasbeschermingsmiddel van Natuurlijke Oorsprong (GNO). Het middel wordt opgenomen door de bladeren en wordt ten dele systemisch getransporteerd door de plant. Door zuigen en vraat aan de planten nemen de schadelijke insecten en mijten de stof op. De werking berust onder andere op de hormonale verstoring van de vervelling en azadirachtine wordt gerekend tot de groep der IGRs (insect growth regulators). De larven zijn niet meer in staat te vervellen, de ontwikkeling stopt en de larven sterven. Verder heeft het middel ook een mate van afwerende werking.

Het middel is reeds toegelaten in een aantal landen, waaronder ook EU-lidstaten. Recent (1998) is het middel beoordeeld en toelaatbaar bevonden in Duitsland. Het middel is daar toegelaten in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten, in de fruitteelt met uitzondering van peer en in de teelt van aardappelen. In deze teelten is het middel toegelaten ter bestrijding van melige appelbladluis, spanrupsen, zuigende insecten (o.a. bladluizen), spintmijten, mineervliegen, witte vlieg en de coloradokever

Aantaster/teelt

Geclaimd is de werking als insecticide in een groot aantal gewassen.

In bloemisterij, boomkwekerijgewassen en vaste planten zijn voornamelijk bladluizen, mineervliegen, spintmijten van belang. In zekere mate zijn ook rupsen van belang. In de teelt van tomaten onder glas zijn met name luizen, mineervliegen en kaswittevlieg van belang. In de teelt van aardappel is de coloradokever zodanig gevaarlijk dat deze gekenmerkt wordt als quarantaine organisme.

Wijze van bestrijding

Ter bestrijding van insecten, rupsen en mijten in de diverse teelten zijn verschillende methoden beschikbaar (chemisch, biologisch), echter met name de chemische bestrijding is in het overgrote deel van de teelten van belang. Voor de teelt van bloemisterij-, boomkwekerijgewassen en vaste planten zijn middelen op basis van o.a.imidacloprid, pirimicarb en dimethoaat toegelaten. In de teelt van grootfruit, met name appel zijn middelen op basis van o.a. pirimicarb, deltamethrin en diflubenzuron beschikbaar.

Ten behoeve van de bestrijding van de coloradokever zijn middelen op basis van

Beoordeling werkzaamheid

Benodigd onderzoek

In principe dient per geclaimd toepassingsgebied een voldoende aantal gegevens geleverd te worden (3-4 proeven per jaar, herhaald over een periode van 2 jaar). In dit specifieke geval is de beoordeling ten behoeve van de toelating door de BBA in Duitsland (de Duitse zusterorganisatie van het CTB) ter beschikking gesteld. Aangezien het College in eerdere instantie aangegeven heeft daar waar mogelijk gebruik te maken van buitenlandse beoordelingen, is de Duitse beoordeling in deze beoordeling meegenomen. Hierbij is tevens voor het aspect werkzaamheid gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot vrijwillig wederzijdse erkenning (EU-SANCO document 2971/SANCO/2000).

De toepassing in tomaat was in eerste instantie geclaimd. Aangezien deze toepassing niet toegelaten is in Duitsland dienen er gegevens geleverd te worden met betrekking tot de werking en de nevenwerkingen, waaronder fytotoxiciteit. Deze toepassing is lopende de aanvraag ingetrokken.

Geleverde gegevens

Geleverd zijn een groot aantal rapportages van proeven, plus de door de BBA opgestelde beoordeling. Het betreft hier de proeven die tevens ten grondslag hebben gelegen aan deze Duitse beoordeling. Verder is een verklaring van geen bezwaar geleverd voor de firma ASEPTA bv. opdat het CTB gebruik kan maken van de gegevens van Trifolio-M GmbH, de toelatinghouder in Duitsland. Met deze verklaring van geen bezwaar kan voor deze aanvraag impliciet gebruik worden gemaakt van de Duitse beoordeling en de ten behoeve van deze toelating geleverde gegevens.

Proef uitvoering, locatie en periode

Het overgrote deel van de proeven is uitgevoerd in Duitsland en Nederland. Naast werkingsproeven zijn in de Duitse beoordeling ook praktijkproeven meegenomen. In principe kunnen deze gegevens bij de Nederlandse beoordeling ook meegenomen worden (in de regel als aanvullende gegevens).

Effectiviteit

Vaststellen dosering

Door de BBA is de aanbevolen dosering afgeleid uit de door de aanvrager overgelegde proeven. Voor sierplanten en voor de fruitteelt en de aardappel is dezelfde dosering van
3 l/ha (= 0,30 ml/m² vastgesteld).

In Nederland wordt 0,25% geclaimd voor de sierteelt en 3 l/ha voor de fruitteelt en de aardappel.

Werking

In de meest recente BBA beoordeling zijn een aantal teelt-aantaster-combinaties beoordeeld.

Voor de volgende nieuwe teelten is in de meest recente beoordeling een positief oordeel gegeven, al dan niet met opmerkingen. De overige toepassingen waren reeds in eerder stadium beoordeeld.

Kleine wintervlinder (Operophtera brumata)in de fruitteelt, toegepast in het rozeknopstadium, de werking is positief beoordeeld, gebaseerd op een 11-tal proeven waarbij in het overgrote deel van de proeven een voldoende mate van bestrijding werd waargenomen. De werkingspercentages lagen tussen de 51 en 92 %. Er werd geen onacceptabele fytotoxiciteit waargenomen.

Zuigende insecten in bloemisterij-, boomkwekerijgewassen en vaste planten, zowel in de vollegrond als onder glas. Deze toepassingen zijn zonder commentaar goedgekeurd. Aan deze goedkeuring lagen een zeer groot aantal proeven ten grondslag, waarin de werking op diverse bladluissoorten, schildluizen, wittevlieg, cicaden, wantsen, trips en mineervliegen beoordeeld is en geconcludeerd is dat het middel in voldoende mate werkzaam is. De door de aanvrager bij de aanvraag overgelegde gegevens onderbouwen deze conclusie. Verder zijn nog enkele in Nederland uitgevoerde proeven geleverd die deze conclusie verder onderbouwen.

Vlierluis (Aphis sambuci) in de fruitteelt, met uitzondering van aardbeien. Aan deze toelating lagen 7 positieve proeven ten grondslag.

Coloradokever (Leptinotarsa decemlineata) in aardappel. Hoewel de gegevens inhomogeen waren, kon op grond van de beschikbare gegevens geconcludeerd worden dat het middel in een dosering van 2,5 l/ha voor Duitsland in voldoende mate werkzaam was, zei het dat de dosering mogelijk aan de lage kant is. In Nederland is 3 l/ha geclaimd. Op grond van de Duitse conclusies, de voor Nederland hoger geclaimde dosering en de bij de aanvraag overgelegde proefrapportages kan geconcludeerd worden dat het middel in de voor Nederland aangevraagde dosering in voldoende mate werkzaam zal zijn.

De navolgende toepassingsgebieden zijn specifiek beproefd en voor deze toepassingen is in Duitsland een toelating afgegeven (toelatingsnummer 4436-00). Hierbij kan een teelt meerdere keren voorkomen, omdat het op verschillende tijdstippen in de teelt van dit gewas gebruikt kan worden (bv. opkweek van fruitbomen dat voor Nederland in de groep van boomkwekerijgewassen valt en de productieteelt van fruitbomen, die in de groep van de fruitteelt valt) en de toelating voor zowel beroepsmatig als particulier geldt.

Tabel W1: zie volgende bladzijde

Overzicht in Duitsland toegelaten toepassingsgebieden van NeemAzal-T/S

Nr.	Teelt	Schadelijk organisme
1	Asperge (aanplant)	Vretende insecten
2	Wijnbouw	Druifluis
3	Steen- en pitvruchten	Kersebloesemmot
4	Naaldbomen	Nonvlinder
5	Pitvruchten (boomkwekerij)	Mineermotten
6	Pitvruchten (fruitteelt)	Mineermotten
7	Aardappel	Coloradokever
8	Steenvruchten	Mineerotten
9	Asperge (productievelden)	Vretende insecten
10	Wijnbouw	Druifluis
11	Steen- en pitvruchten	Kersebloesemmot
12	Steenvruchten	Mineermotten
13	Loofhout	(Eike)plakker (Lymantria dispar)
14	Appel	Roze appelluis
15	Zure kers	Zwarte kerseluis (Myzus cerasi)
16	Paardekastanje	Kastanjemineermot
17	Blad- en steelgroenten (=groentegewassen)(zaadteelt)	Zuigende insecten
18	Loofhout	Processierups
19	Naaldhout	Dennespinner
20	Zure kers	Zwarte kerseluis
21	Groentegewassen (zaadteelt onder glas)	Zuigende insecten
22	Vlier	Vlierluis
23	Groentegewassen	Vretende insecten
24	Loofhout	Groene eikebladroller
25	Groentegewassen	Vretende insecten
26	Boomkwekerijgewassen	Stippelmotten
27	Boomkwekerijgewassen	wintervlinder
28	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen.	Zuigende insecten
29	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen onder glas.	Zuigende insecten
30	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Zuigende insecten
31	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Spintmijten
32	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Spintmijten
33	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Spintmijten
34	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Mineervliegen
35	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Mineervliegen
36	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Wittevlieg
37	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Wittevlieg
Nr.	Teelt	Schadelijk organisme
38	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Wittevlieg
39	Aardappel	Coloradokever
40	Appel	Roze appelluis
41	Vlier	Vlierluis
42	Boomkwekerijgewassen	Stippelmotten
43	Boomkwekerijgewassen	Wintervlinder
44	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Zuigende insecten
45	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Zuigende insecten
46	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Spintmijten
47	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Spintmijten
48	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Mineervliegen
49	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Witte vliegen
50	Bloemisterijgewassen, vaste planten, bloembol- en bloemknolgewassen	Zuigende insecten
51	Pitvruchten (fruitteelt)	Wintervlinder
52	Steenvruchten (fruitteelt)	Wintervlinder
53	Bessenteelt (=kleinfruitteelt)	Wintervlinder
54	Pitvruchten (fruitteelt)	Wintervlinder
55	Steenvruchten (fruitteelt)	Wintervlinder
56	Bessenteelt (= kleinfruitteelt)	Wintervlinder

Resumerend kan gesteld worden dat de in Nederland aangevraagde toepassingen afgedekt worden door de Duitse beoordeling en deze bevindingen mede ondersteund worden door de bij de Nederlandse aanvraag overgelegde gegevens.

Schadelijke effecten

Voor peer is proefondervindelijk vastgesteld dat fytotoxiciteit niet aan de hulpstoffen in de formulering, maar aan de werkzame componenten is toe te schrijven. Deze toepassing wordt derhalve uitgesloten.

Voor de overige teelten is bij de Duitse beoordeling geconcludeerd dat er geen onaanvaardbare nevenwerkingen optraden. Deze bevindingen worden bevestigd in de bij de aanvraag overgelegde gegevens.

Resistentie-ontwikkeling

Naast de werking als Insect Growth Regulator heeft het neemextract nog een aantal andere werkingsmechanismen, waaronder afschrikking door de bittere smaak en verstoring van de ademhaling van insecten met een zacht uitwendig skelet. Door deze combinatie van werkingsmechanismen wordt de kans op optreden van resistentie klein geacht.

Extrapolatiemogelijkheden

Overeenkomstig het extrapolatiedocument is extrapolatie van de werkzaamheidgegevens mogelijk voor diverse teelten o.a. van appel naar peer. Hier zijn echter de fytotoxiciteitsgegevens en met name vruchtschilverruwing niet onderling extrapoleerbaar. Van peer is het proefondervindelijk vast gesteld dat er schade op kan treden, zodat deze toepassing uitgesloten is.

Voor de overige teelt- en aantastercombinaties geldt dat extrapolatie mogelijk is en daar waar mogelijk gebruikt en getoetst overeenkomstig het extrapolatiedocument "Extrapolatiemogelijkheden werkings- en fytotoxiciteitsgegevens gewasbeschermingsmiddelen", CTB, november 2001.

Conclusie werkzaamheid

Mede op grond van de toelating in Duitsland, de Duitse beoordeling en de mogelijkheid te verwijzen naar de gegevens van Trifolio-M GmbH, onderbouwd door de bij de aanvraag overgelegde gegevens kan geconcludeerd worden dat het middel ASEPTA Neemazal-T/S in voldoende mate werkzaam is in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten onder glas en in de volle grond ter bestrijding van wittevlieg, spint en mijten, trips, rupsen en diverse luizensoorten, in de fruitteelt in de vollegrond, met name in appel ter bestrijding van de roze appelluis en in de teelt van aardappelen ter bestrijding van de coloradokever. Verder heeft het middel geen onaanvaardbare nevenwerkingen op planten of plantaardige producten.

Ontbrekende gegevens m.b.t. werkzaamheid

Er ontbreken geen gegevens voor het aspect werkzaamheid.

Profiel humane toxicologie

Onderstaand profiel van de toxicologie alsmede de bijbehorende risico beoordelingen (beroepsmatig en volksgezondheid) zijn in opdracht van het CTB opgesteld door Weterings Consultancy. Commentaar van het Collegesecretariaat is hierin verwerkt.

ASEPTA NeemAzal-T/S is een gewasbeschermingsmiddel van natuurlijke oorsprong. De werkzame stof in het middel is Neemazal (31 g/L), een extract van zaden van de Indische Neem boom, Azadirachta indica. De hoofdcomponent in ASEPTA NeemAzal-T/S is azadirachtine A; het gehalte in de formulering is 10 g/L. Azadirachtine is nog niet in EU-verband beoordeeld maar het middel ASEPTA NeemAzal-T/S is in Duitsland toegelaten onder de naam NeemAzal/T-S. Onderstaande samenvatting is overgenomen uit de eindpuntenlijst voor NeemAzal/T-S, in 1999 opgesteld door het BgVV, aangevuld met nadien beschikbaar gekomen gegevens. Alle onderzoeken zijn uitgevoerd met technisch Neemazal (25-37% azadirachtine) uitgezonderd de carcinogeniteitsstudie in muizen en de reproductie-toxicologische studies. Voor deze studies werd een vloeibare formulering met 5% azadirachtine (Neemazal-F) gebruikt. Omdat in reproductietoxiciteitsstudies de toxiciteit van deze formulering groter was dan van technisch Neemazal worden de met de formulering uitgevoerde studies als meest kritisch beschouwd.

Het is nog niet mogelijk gebleken een radioactief preparaat van azadirachtine te maken. Daarom zijn er geen gegevens over kinetiek en metabolisme.

Absorption, distribution, excretion and metabolism in mammals (Annex IIA, point 5.1)
Rate and extent of absorption:	Not investigated
Distribution:	Not investigated
Potential for accumulation:	Not investigated
Rate and extent of excretion:	Not investigated
Metabolism in animals	Not investigated
Toxicologically significant compounds (animals, plants and environment)	Not investigated

Opmerking: In een micronucleustest in de muis met technisch Neemazal (³25% azadirachtine) werd 24 uur na doseren beenmergcytotoxiciteit gezien bij de hoogste dosis (5000 mg/kg), waaruit kan worden geconcludeerd dat de teststof na orale toediening werd geabsorbeerd. In dezelfde studie werd deze cytotoxiciteit niet waargenomen na 48 of 72 uur hetgeen er op kan wijzen dat het metabolisme en/of de excretie tamelijk snel verloopt.

Acute toxicity (Annex IIA, point 5.2)
Rat LD₅₀ oral	> 5000 mg/kg bw
Rabbit LD₅₀ dermal	> 3000 mg/kg bw
Rat LC₅₀ inhalation	> 0.72 mg/l
Skin irritation	Very mild irritant
Eye irritation	Very mild irritant
Skin sensitization (test method used and result)	Sensitizer (M & K)

Short term toxicity (Annex IIA, point 5.3)
Target / critical effect	Liver and thyroid: increased organ weight; blood coagulation impaired; bw and food consumption decreased
Lowest relevant oral NOAEL / NOEL	90-d oral, rat: 100 ppm (7.7 mg/kg bw/d)
Lowest relevant dermal NOAEL / NOEL	No study available
Lowest relevant inhalation NOAEL / NOEL	No study available

Genotoxicity (Annex IIA, point 5.4)

No evidence of a genotoxic potential (Ames test, HPRT test in CHO cells and in vivo micronucleus test were negative)

Opmerking: Neemazal F, een middel op basis van 5% azadirachtine, was negatief in een Ames-test, een muis micronucleus test en een dominant lethaal test.

Long term toxicity and carcinogenicity (Annex IIA, point 5.5)
Target/critical effect	Haematological changes; decreased testis weight
Lowest relevant NOAEL / NOEL	18-mo mouse: 100 ppm (ca.10 mg/kg bw/d)
Carcinogenicity	No evidence of a carcinogenic potential

Opmerking: Na de beoordeling door het BgVV is nog een 2-jaar rat dieetstudie met technisch Neemazal beschikbaar gekomen. In die studie werden geen effecten gevonden (hoogste dosering 6400 ppm, overeenkomend met ca. 320 mg/kg lg/d).

Reproductive toxicity (Annex IIA, point 5.6)
Reproduction target / critical effect	No evidence of reproductive effects
Lowest relevant reproductive NOAEL / NOEL	5000 ppm (ca. 250 mg/kg bw/d) for reproduction and offspring, 200 ppm (ca. 10 mg/kg bw/d) for parental toxicity
Developmental target / critical effect	No developmental toxicity or teratogenicity
Lowest relevant developmental NOAEL / NOEL	50 mg/kg bw /d (rat, oral)

Opmerking: Na de beoordeling door het BgVV zijn nog een 2-generatiestudie en een teratogeniteitstudie met technisch Neemazal beschikbaar gekomen. De NOEL voor parentale en reproductie-toxiciteit in de 2-generatiestudie was 750 ppm (ca. 37,5 mg/kg, de hoogste dosering). In de teratogeniteitsstudie was de maternale NOEL was 500 mg/kg (toename moedervlekken bij 1000 mg/kg), de ontwikkelings-NOEL was 1000 mg/kg (hoogste dosering).

Neurotoxicity / Delayed neurotoxicity (Annex IIA, point 5.7)
	No data since no evidence of a neurotoxic potential was found in repeated dose studies, and in neurotoxicity studies in laying hens.

Other toxicological studies (Annex IIA, point 5.8)
	No data since no effects have to be investigated in special studies

Medical data (Annex IIA, point 5.9)
	Much human experience with other neem products; comparable formulations successfully tested for scabies and head lice control in humans

Dermal absorption (Annex IIIA, point 7.3)
	No data available

Ontbrekende gegevens werkzame stof

Indien in EU-kader nog aanvullende vragen worden gesteld met betrekking tot de werkzame stof azadirachtine zullen deze onverkort gelden voor de nationale beoordeling.

Formulering

ASEPTA NeemAzal-T/S is een emulgeerbare vloeistof (EC) en bevat 10 g/l van de werkzame stof azadirachtine.

Formuleringstoxicologie

Het middel ASEPTA NeemAzal-T/S is niet giftig bij opname door de mond (LD50, rat > 10000 mg/kg lg), bij aanraking met de huid (LD50, rat > 4000 mg/kg lg) en bij inademing (LC50, rat > 5,4 mg/L). ASEPTA NeemAzal-T/S is licht irriterend voor huid en ogen (geen classificatie). Het middel was niet huidsensibiliserend in een Buehler test. Omdat de werkzame stof echter duidelijk sensibiliserend was in een Magnusson & Kligman test dient het middel eveneens te worden geclassificeerd (R43). ASEPTA NeemAzal-T/S was negatief in de Ames test en in een micronucleustest in muizen.

Ontbrekend onderzoek formulering

Er ontbreekt geen onderzoek voor de formulering.

Beoordeling van het risico voor de toepasser (beroepsmatig/re-entry)

De hieronder volgende risicobeoordeling is gebaseerd op bovenstaand toxicologisch profiel van de werkzame stof.

Overzicht toepassingen

ASEPTA NeemAzal-T/S bevat per liter 31 gram van de werkzame stof Neemazal (waarvan 10 gram azadirachtine A - CAS Reg. Nr. 11141-17-6). ASEPTA NeemAzal-T/S wordt één tot drie maal per teeltseizoen toegepast met een interval van 7 dagen. De dosering in bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten bedraagt 0,25% en in de fruitteelt en aardappelteelt 3 liter per hectare.

Afleiden AOEL’s

Gezien het beoogde gebruik van ASEPTA NeemAzal-T/S zal de toepassing regelmatig plaatsvinden gedurende een groot deel van het jaar. Derhalve wordt in de onderhavige risicobeoordeling voor de toepasser (inclusief loonwerkers) uitgegaan van chronische blootstelling.

Voor mengen/laden en toepassen van de emulgeerbare vloeistof ASEPTA NeemAzal-T/S is dermale en inhalatoire blootstelling relevant. Bij inachtneming van goede landbouwpraktijk wordt orale blootstelling verwaarloosbaar geacht.

Voor de berekening van de AOEL voor systemische effecten bij dermale en inhalatoire blootstelling wordt uitgegaan van de NOAEL uit een multigeneratiestudie in de rat en een carcinogeniteitstudie in de muis (10 mg/kg lg/dag). Zowel de multigeneratiestudie als de carcinogeniteitstudie is uitgevoerd met Neemazal-F, een 5%-ige azadirachtine-formulering. Uit reproductietoxiciteitstesten, die zowel met deze formulering als met technisch Neemazal (25-37% azadirachtine) zijn uitgevoerd, blijkt een hogere toxiciteit voor de formulering. De op basis van toxiciteitstudies met Neemazal-F afgeleide systemische AOEL wordt daarom representatief geacht voor de formulering ASEPTA NeemAzal-T/S.

Aangezien azadirachtine nog niet is opgenomen in bijlage 1 van de gewasbeschermingsmiddelenrichtlijn wordt hiervoor de Nederlandse systematiek gehanteerd.

AOEL_systemisch (Neemazal): 10 x (100 / 100) x 70 x 1 / (4 x 3 x 3 x 3) = 6,5 mg/persoon.dag

AOEL_systemisch (azadirachtine A):6,5 x (10 / 31) = 2,1 mg/persoon.dag

AOEL_dermaal: 6,5 x (100 / 100) = 2,1 mg/persoon.dag

AOEL_inhalatoir: 6,5 x (100 / 100) = 2,1 mg/persoon.dag

De gebruikte assessmentfactoren zijn:

· extrapolatie van rat naar mens o.b.v. calorische behoefte	4
· overige interspecies verschillen	3
· intraspeciesverschillen (tussen werkers)	3
· gewicht werker	70 kg
· biologische beschikbaarheid via de orale route (aanname; azadirachtine ontleedt in het maag-darmkanaal)	100%
· biologische beschikbaarheid via de dermale route (default; molecuulgewicht >500 maar Log Pow niet <-1 of >4. Gelet op het molecuulgewicht - 720 - is dit waarschijnlijk een overschatting)	100%
· biologische beschikbaarheid via de inhalatoire route (worstcase)	100%
· vertrouwen in het beschikbare toxicologisch dossier (in verband met ontbreken van gegevens voor orale absorptie)	3

Schatting van de blootstelling/berekening Risico indices

In onderstaande tabel wordt aangegeven hoe de geschatte dermale en inhalatoire blootstelling aan de werkzame stof azadirachtine A bij gebruik van de formulering ASEPTA NeemAzal-T/S zich verhoudt tot de betreffende AOEL. Bedacht dient te worden dat degene die mengt en laadt meestal ook degene is die toepast. Voor de totale blootstelling dienen de dermale en inhalatoire blootstelling te worden opgeteld.

Tabel T.1 Risicobeoordeling voor systemische toxiciteit ten gevolge van inhalatoire en dermale blootstelling aan azadirachtine A bij gebruik van ASEPTA NeemAzal-T/S

Activiteit	Route	Blootstelling (mg w.s. per persoon per dag)	AOEL (mg w.s. per persoon per dag)	Risico-index (blootstelling / AOEL)
In de fruitteelt en in boomkwekerijgewassen (laanbomen)
Machinale opwaartse toepassing (6 ha per dag)
mengen/laden	inhalatoir ¹	<0,01	2,1	<0,01
	dermaal ¹	0,90 - 3,6	2,1	0,43 - 1,7
toepassen	inhalatoir ¹	<0,01	2,1	<0,01
	dermaal ¹	3,4 - 14	2,1	1,6 - 6,5
In de teelt van aardappelen, bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen (laag) en vaste planten
Machinale neerwaartse toepassing (10 ha per dag)
mengen/laden	inhalatoir ¹	<0,01	2,1	<0,01
	dermaal ¹	1,50 - 7,5	2,1	0,71 - 3,6
toepassen	inhalatoir ¹	<0,01	2,1	<0,01
	dermaal ¹	0,23 - 1,13	2,1	0,11 - 0,54
In de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten onder glas
Handmatige op- en neerwaartse toepassing (1 ha per dag)
mengen/laden en toepassen	inhalatoir ²	0,01 - 0,04	2,1	<0,01
	dermaal ²	2,5 - 7,5	2,1	1,2 - 3,6
Herbetredingswerkzaamheden in de fruitteelt
oogsten	inhalatoir ³	verwaarloosbaar	2,1	-
(6 uur per dag)	dermaal ³	9,0	2,1	4,3
Herbetredingswerkzaamheden in de teelt van bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten
snijden/oogsten	inhalatoir ⁴	0,01 - 0,02	2,1	=0,01
(3 uur per dag)	dermaal ⁴	0,75 - 2,3	2,1	0,36 - 1,1
sorteren/inpakken	inhalatoir ⁴	<0,01	2,1	<0,01
(3 uur per dag)	dermaal ⁴	0,38 - 1,13	2,1	0,18 - 0,54

1 EUROPOEM

2 Nederlands kasmodel

3 Model voor re-entry werkzaamheden in de fruitteelt op basis van literatuur

4 Model afgeleid van veldstudie re-entry werkzaamheden in sierteelt

Conclusie m.b.t. het risico voor de toepasser

Op basis van deze risicobeoordeling wordt een risico ingeschat als gevolg van dermale blootstelling aan azadirachtine A tijdens mengen/laden en toepassen van het middel ASEPTA NeemAzal-T/S in alle aangevraagde teelten (ervan uitgaande dat beide werkzaamheden door dezelfde persoon worden uitgevoerd). Bij arbeidshygiënisch verantwoord gebruik van optimaal beschermende maatregelen kan voor de beroepsmatige toepassingen een reductie in de blootstelling tot een factor 10 worden bereikt. Dit is voldoende om nadelige gezondheidseffecten te kunnen uitsluiten.

Ook bij herbetredingswerkzaamheden in de fruitteelt wordt een risico ingeschat ten gevolge van dermale blootstelling. Gelet op het moment van toepassen (in het roze knopstadium is nog weinig bladvorming), de snelle opname door het blad en het snelle verval van de werkzame stof (zie Metabolisme en residugedrag planten onder Beoordeling van het risico voor de volksgezondheid) moet dit echter als een overschatting worden beschouwd. De huidige gegevens laten echter geen kwantificering van de overschatting toe.

Onzekerheden

Er zijn geen gegevens geleverd over de absorptie van azadirachtine (oraal en percutaan). Voor deze risicobeoordeling zijn worstcase aannames gehanteerd.

Ontbrekende gegevens m.b.t. de risico voor de toepasser

Indien in EU-kader vragen worden gesteld met betrekking tot de werkzame stof zullen deze onverkort gelden voor de nationale beoordeling.

Beoordeling van het risico voor de volksgezondheid

De hieronder volgende beoordeling is opgesteld op basis van het bovenstaande toxicologisch profiel van de werkzame stof (Neemazal, ca. 30% azadirachtine A) en een samenvatting van de residugegevens opgesteld door Weterings Consultancy.

Overzicht toepassingen

ASEPTA NeemAzal-T/S, een emulgeerbare vloeistof, is een insecticide/acaricide in de fruitteelt en in aardappelen. Het middel bevat per liter 10 gram van de werkzame stof azadirachtine (CAS Reg. Nr. 11141-17-6). ASEPTA NeemAzal-T/S wordt herhaaldelijk toegepast met een interval van 7 dagen. De dosering bedraagt 3 liter per hectare.

Metabolisme en residugedrag, planten

Het is nog niet mogelijk gebleken een radioactief preparaat van azadirachtine te vervaardigen. Daarom is het metabolisme in planten slechts minimaal onderzocht. Of de afbraakproducten van azadirachtine in planten ook in zoogdieren worden gevormd is niet vastgesteld.

Na bespuiting van appelbomen met NeemAzal-T/S werd ongeveer 40% van de werkzame stof direct opgenomen door het blad. Vermoedelijk wordt hiervan slechts een klein deel naar andere plantendelen getransporteerd alvorens te worden gemetaboliseerd.

Na bespuiting met een 10- tot 40-voudige dosering nam de concentratie van azadirachtine in het blad van aardappelplanten en appelbomen snel af met halfwaardetijden van 1 tot
3 dagen. De afname in aardappelblad verloopt sneller dan de hydrolyse in aquatisch milieu zodat enzymatische afbraak hierbij vermoedelijk een rol speelt.

Eén tot 77 dagen na een eenmalige behandeling met een 10- tot 40-voudige dosering was het residugehalte in aardappelen beneden de bepalingsgrens van 0,01 mg/kg (recovery ongeveer 80%). Op de dag van bespuiting met een 10-voudige dosering bedroeg het residugehalte in appels 0,81 mg/kg (directe depositie).

Metabolisme en residugedrag, landbouwhuisdieren

Het metabolisme en residugedrag van azadirachtine is niet onderzocht in landbouwhuisdieren. Gelet op het geringe residugehalte in vervoederde gewassen is dergelijk onderzoek niet noodzakelijk.

Residuanalyse

Er werden gevalideerde HPLC/UV methoden geleverd voor de analyse van azadirachtine A in aardappel en appel. De bepalingsgrens voor routinematige controle is 0,01 mg/kg.

Er is geen analysemethode ingediend voor dierlijke producten.

Residudefinitie

Ofschoon de afbraakproducten van azadirachtine A in planten en dieren niet bekend zijn wordt op grond van de instabiliteit van azadirachtine A in zuur, neutraal en basisch milieu (alleen stabiel bij pH 6) verondersteld dat het metabolisme overeenkomt. De metabolieten van azadirachtine A in plantaardige gewassen zijn derhalve betrokken in het toxicologisch onderzoek. De residudefinitie in plantaardige producten kan daarom beperkt blijven tot azadirachtine A.

Voor dierlijke producten hoeft geen residudefinitie te worden vastgesteld op grond van de lage residugehalten in gewassen die worden vervoederd.

Monsterstabiliteit

Na 36 maanden in diepgevroren toestand (< -15°C) bleek het residugehalte van azadirachtine A in appels met gemiddeld 40% te zijn afgenomen (ongeveer 1% per maand). In diepgevroren monsters van vermalen aardappelen bedroeg de afname van het residu over een periode van 21 maanden 12% (0,5% per maand).

Monsterstabiliteitsgegevens voor dierlijke producten zijn niet beschikbaar.

Residuen

Appel

In 1994 en 1995 werden 5 residuproeven met Neemazal-T/S in appel uitgevoerd, 4 in Duitsland en 1 in Zwitserland. In elke proef werd het middel één maal toegepast. In drie proeven bedroeg de dosering 10 gram w.s./ha en werd het middel vlak voor de oogst toegepast. In één proef werd een 10-voudige dosering toegepast. Slechts één veldproef werd uitgevoerd volgens de gebruiksaanwijzing (30 g w.s./ha, toepassing in het voorjaar). In het rijpe fruit, 148 dagen na bespuiting, was het gehalte van azadirachtine A beneden de bepalingsgrens van 0,01 mg/kg. Het azadirachtine-residugehalte onmiddellijk na de bespuiting met de 10-voudige dosering bedroeg 0,8 mg/kg, binnen 42 dagen afnemend tot beneden de bepalingsgrens. Op de dag van toepassing van 10 gram w.s./ha vlak voor de oogst was het residugehalte in fruit beneden de bepalingsgrens, evenals na 11 en 18 dagen.

De residugehalten in representatieve veldproeven met een dosering van 30 g/ha waren:

Appel: 1 proef (<0,01)

Aardappel

In 1995 en 1997 werden 11 residuproeven met Neemazal-T/S in aardappel uitgevoerd, alle in Duitsland. Door een gebrekkige analysemethode zijn de 5 proeven uit 1995 niet bruikbaar. In alle proeven uit 1997 werd het middel één maal toegepast. De dosering liep uiteen van 15 tot 625 gram w.s./ha (gebruiksaanwijzing: 30 g/ha). In geen van de proeven werd in aardappelen, bemonsterd tussen 1 en 77 dagen na toepassing, een residugehalte boven de bepalingsgrens van 0,01 mg azadirachtine A/kg gevonden.

De residugehalten in representatieve veldproeven met een dosering van ten minste 25 g/ha (één toepassing) waren:

Aardappel: 5 proeven (5 x <0,01)

Volg-/rotatiegewassen)

Er werden geen gegevens aangeleverd aangaande metabolisme, distributie en expressie van residuen in rotatie/volggewassen. Dit is ook niet nodig daar azadirachtine A in de bodem goed afbreekbaar is (DT90 ongeveer 10 dagen).

Vervoedering

Aangezien in representatieve veldproeven in appels en aardappelen geen residuen boven 0,1 mg/kg werden aangetroffen wordt er geen blootstelling aan azadirachtine A verwacht en zijn er geen overdrachtstudies nodig.

Processinggegevens

Er zijn geen rapporten geleverd van studies waarin producten met residuen bewerkt zijn tot andere producten. Aangezien in behandelde appels en aardappelen geen residuen boven de bepalingsgrens zijn aangetroffen, wordt niet verwacht dat residuen in significante hoeveelheden in bewerkte producten aanwezig zullen zijn.

Afleiden MRL’s/STMR’s

Aangezien in representatieve proeven in appels en in aardappelen geen residuen boven de bepalingsgrens werden aangetroffen wordt voorgesteld de residutolerantie vast te stellen op de bepalingsgrens:

Appel en aardappel: 0,01* mg/kg

Gezien het verwachte geringe residugehalte in dierlijke producten (<0,1 mg/kg) is het vaststellen van een residutolerantie niet noodzakelijk.

Afleiden ADI (ARfD)

De NOAEL voor azadirachtine A van 10 mg/kg lg/dag, vastgesteld in een multigeneratiestudie in de rat, een carcinogeniteitstudie in de muis en een 90-dagenstudie in de rat wordt gebruikt als uitgangspunt voor het vaststellen van de Acceptable Daily Intake (ADI). Er wordt bij de vertaling van de “overall NOAEL” van azadirachtine A naar een ADI een veiligheidsfactor van 100 toegepast. Derhalve wordt de ADI voor azadirachtine A vastgesteld op 0,1 mg/kg lg/dag.

Een ARfD behoeft niet te worden afgeleid omdat de acute toxiciteit gering is en in langdurige studies de effecten, die ook na éénmalige blootstelling zouden kunnen optreden, bij relatief hoge doseringen werden waargenomen.

Dieetberekening

De nationale theoretische maximale residu-inname (NTMDI) voor de mens is berekend op basis van de voorgestelde MRL voor appels en aardappelen en het Nederlandse dieet (RIKILT-DLO).

Tabel T.2 NTMDI berekening voor de algemene bevolking en voor kinderen (1-6 jaar)

Product	MRL (mg/kg)	Inname (g/dag)		NTMDI (mg/persoon/dag)		% van ADI (0,1 mg/kg lg/dag)
		algemene bevolking	kind 1-6 jaar	algemene bevolking	kind 1-6 jaar	algemene bevolking	kind 1-6 jaar
appel	0,01*	74,42	108,29	0,0007	0,0011	0,01	0,06
aardappel	0,01*	172,56	100,81	0,0017	0,0010	0,03	0,06
Totaal				0,0025	0,0021	0,04	0,12

Op basis van Nederlandse consumptie-statistieken kon worden berekend dat bij de voorgestelde residutolerantie in appels en aardappelen de opname van azadirachtine A-residuen via het voedsel voor de algemene bevolking minder dan 1 procent van de voorgestelde ADI van 0,1 mg per kg lichaamsgewicht bedraagt. Voor kinderen in de leeftijd tot 6 jaar bedraagt de opname eveneens minder dan 1 procent van de ADI.

Conclusie m.b.t. de risico voor de volksgezondheid

Gezien het bovenstaande wordt het risico voor de volksgezondheid verwaarloosbaar geacht mits de toepassing beperkt is tot appels en aardappelen. De aanvraag bevat “fruitteelt in de vollegrond”. De proeven in appels kunnen niet worden gebruikt voor extrapolatie naar steenvruchten, besvruchten en klein fruit.

Onzekerheden

Het aantal residuproeven uitgevoerd in overeenstemming met de gebruiksaanwijzing is beperkt. Gelet op de natuurlijke oorsprong en het geringe risicoprofiel van de werkzame stof wordt dit acceptabel geacht.

Ontbrekende gegevens m.b.t. de risico voor de volksgezondheid

Indien in EU-kader vragen worden gesteld met betrekking tot de werkzame stof zullen deze onverkort gelden voor de nationale beoordeling.

Etikettering

Voorstel voor classificatie werkzame organisme (symbolen en R-zinnen)

Symbool:

Irriterend

R-zinnen

R43

Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid

Voorstel voor classificatie formulering(en) (symbolen en R- en S-zinnen)

Op basis van bovenstaand profiel van de stof, de geleverde formuleringstoxicologie voor het middel, de eigenschappen van de hulpcomponenten, de wijze van toepassen en de risicoschatting voor de toepasser wordt voorgesteld het middel als volgt te etiketteren:

Symbool:

Irriterend

R-zinnen

R43

Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid

S-zinnen	S2	Buiten bereik van kinderen bewaren
	S13	Verwijderd houden van eet- en drinkwaren en van diervoeder
	S20/21	Niet eten, drinken of roken tijdens gebruik.
	S36/37	Draag geschikte handschoenen en beschermende kleding, ook bij werkzaamheden in behandeld gewas

Profiel milieuchemie en -toxicologie

Achtergrond

Voor de risicobeoordeling van milieuaspecten is gebruik gemaakt van door de aanvrager geleverde gegevens en van een milieurisicobeoordeling door de BBA (Duitsland). Het middel is in Duitsland toegelaten.

Gedrag in grond

Omzettingssnelheid en omzettingsroute in grond

Omzettingssnelheid

De werkzame stof azadirachtine is een complex mengsel van ca. 100 verbindingen, waarvan 74% gekarakteriseerd is. Het hoofdbestandeel is azadirachtine A. Het technische product wordt ook wel neemazal genoemd en bevat ca. 25-35% azadirachtine A. De brutoformule van azadirachtine A is C₃₅H₄₄O₁₆, het bevat 8 gekoppelde ringstructuren. Dit maakt het moeilijk een eenduidig beeld over het gedrag in grond en water te bepalen. Het is aannemelijk dat, gezien de overeenkomst in chemische structuur, het gedrag van azadirachtine A representatief is voor de andere biologisch actieve verbindingen.

In een BBA standaard grond (lemig zand, 3,9% o.s., pH 5,6) werd voor azadirachtine een DT₅₀-waarde van 1,9 d vastgesteld. In een sand, een loamy sand en een sandy loam werden DT₅₀-waarden van respectievelijk 2,9, 3,8 en 1,9 d gevonden. Voor andere bestanddelen werd een DT₅₀ van 3-7 d gerapporteerd (Michalski, 2001, in: Pflanzenschutz im ökologischen Landbau -Probleme und Lösungsansätze). De bepaling van de omzettingssnelheid vond plaats op basis van azadirachtine A.

Azadirachtine A

Metabolieten

Er zijn geen metabolieten in hoeveelheden ³10% vastgesteld.

Mineralisatie en gebonden residu

In verband met het feit dat het praktisch onmogelijk is neemazal of azadirachtine van een ¹⁴C–label te voorzien zijn er geen gegevens over mineralisatie en gebonden residu in de bodem beschikbaar.

Fotochemische omzetting

Gegevens over fotochemische omzetting van azadirachtine in grond ontbreken.

Voor de berekening van uitspoeling en accumulatie is uitgegaan van de volgende DT₅₀-waarden:

· azadirachtine: 1,9; 1,9; 2,9 en 3,8 dagen, gemiddeld 2,6 d (range 1,9-3,8 d).

Mobiliteit

Azadirachtine is matig mobiel in de bodem. Uit een schudproef met de BBA standaard grondsoorten no. 2.1, 2.2 en 2.3 zijn K_om-waarden gevonden van 38, 12,4 en 18,2 L/kg.

In een kolomstudie met de BBA standaard gronden 2.1, 2.2 en 2.3 en een sterk verhoogde dosering van 100 kg w.s./ha werd in een BBA standaard uitspoelingsproef een uitspoeling gevonden van respectievelijk 91, 55 en 42% werkzame stof voor de gronden 2.1, 2.2 en 2.3.

Voor de berekening van accumulatie en uitspoeling zijn de volgende K_om-waarden beschikbaar:

· azadirachtine: gemiddelde: 23 L/kg, range 12,4-38 L/kg.

Gedrag in water

Omzettingssnelheid en omzettingsroute in water

Bioafbreekbaarheid

Azadirachtine is niet ready biodegradable.

Hydrolyse

Azadirachtine is matig tot redelijk hydrolyserend. Voor de hydrolyse van de werkzame stof werden in bufferoplossingen met pH van 4,1; 7 en 8 bij 35 ºC DT₅₀-waarden gevonden van 11,6 d, 2,4 d en 12 uur. Bij pH 7 en 25 °C werd een DT₅₀ van 11,8 d gevonden.

Water/ sedimentsystemen

Er zijn geen gegevens beschikbaar over de omzetting van neemazal of azadirachtine in water/sediment systemen. Een volledige water/sediment studie (met massabalans) is moeilijk uit te voeren in verband met het feit dat het praktisch onmogelijk is neemazal of azadirachtine A van een ¹⁴C–label te voorzien.

In rivierwater (Canada) werden bij pH 6,2; 7,3 en 8,1 DT₅₀-waarden gevonden van 10,7 d, 43,9 d en 14,2 d. Bij het ontbreken van een systeem DT₅₀-waarde uit een water/sediment studie wordt voor de beoordeling de DT₅₀-waarde (water) van 43,9 d in rivierwater bij pH 7,3 aangenomen.

Fotolyse

Azadirachtine werd in oplossing bij pH 5,9 en 28 °C met een hoge-druk kwiklamp bestraald. De DT₅₀ bedroeg 13,2 uur. In zuiver water werd een kwantumopbrengst van 5,6 x 10^-4 mol/Einstein gemeten.

Bioconcentratie

Voor azadirachtine zijn de volgende K_ow-waarden vastgesteld: 8,4, 2,8 en 4,4 L/L. Voor enige andere azadirachtines zijn ook K_ow-waarden bekend: azadirachtine B: 19,8 L/L; azadirachtine F: 4,8 L/L. Op basis van de K_ow (gemiddeld voor azadirachtine 5,2 L/L) kan een BCF van 0,8 L/kg berekend worden.

Gedrag in lucht

Omzettingssnelheid en omzettingsroute in lucht

Azadirachtine is zeer weinig vluchtig. De dampdruk is 3,6 x 10^-13Pa bij 20°C. Bij 20°C is voor azadirachtine een lucht-water verdelingscoefficient berekend van 10^-13 L/L. Het gedrag in lucht wordt niet van belang geacht.

Toxicologie

Toxiciteit voor aquatische organismen

algen:

ASEPTA NeemAzal-T/S is weinig giftig voor algen: 72-uurs NOEC: 0,682 mg w.s./L. Zie voor een overzicht van de algentoxiciteit tabel M.2.

Tabel M.2 Overzicht algentoxiciteit

Teststof

Organisme

72-uur NOEC

[mg w.s./L]

Opmerkingen

ASEPTA NeemAzal-T/S

Scenedesmus subspicatus

0,682

Geen

kreeftachtigen:

NEEMAZAL F is acuut weinig giftig voor kreeftachtigen: 48-uurs LC₅₀: 31 mg w.s./L. Zie voor een overzicht van de acute toxiciteit voor kreeftachtigen tabel M.3.

Tabel M.3 Overzicht acute toxiciteit voor kreeftachtigen

Teststof

Organisme

48-uur LC₅₀

[mg w.s./L]

Opmerkingen

NEEMAZAL F

Daphnia magna

Geen

NEEMAZAL-T/S is chronisch weinig giftig voor kreeftachtigen:

21-dagen NOEC: 0,194 mg/L. Zie voor een overzicht van de chronische toxiciteit voor kreeftachtigen tabel M.4.

Tabel M.4 Overzicht chronische toxiciteit voor kreeftachtigen

Teststof

Organisme

21-dagen NOEC

[mg w.s./L]

Opmerkingen

ASEPTA NeemAzal-T/S

Daphnia magna

0,194

Geen

vissen:

NEEMAZAL-T/S is acuut weinig giftig voor vissen: 96-uurs LC₅₀: >3,1 mg w.s./L. Zie voor een overzicht van de acute toxiciteit voor vissen tabel M.5.

Tabel M.5 Overzicht acute toxiciteit voor vissen

Teststof

Organisme

96-uur LC₅₀

[mg w.s./L]

Opmerkingen

ASEPTA NeemAzal-T/S

Oncorhynchus mykiss

5,0

Geen

Cyprinus carpio

>3,1

Geen

NEEMAZAL-T/S is chronisch zeer weinig giftig voor vissen: 28-dagen NOEC: 2,33 mg w.s./L. Zie voor een overzicht van de chronische toxiciteit voor vissen tabel M.6

Tabel M.6 Overzicht chronische toxiciteit voor vissen

Teststof	Organisme	28-dagen NOEC [mg w.s./L]	Opmerkingen
ASEPTA NeemAzal-T/S	Oncorhynchus mykiss	2,33	Geen
Neemazal*	Danio rerio	6,4	37-d ELS test
Neemazal*	Danio rerio	6,4	174-d Full life cycle test

* 30% Azadirachtine A

sedimentorganismen:

Er zijn geen gegevens geleverd over de toxiciteit voor sedimentorganismen. Gezien de geringe toxiciteit voor Daphnia worden deze niet noodzakelijk geacht.

rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI):

Azadiractine is zeer weinig giftig voor bacteriën in actief slib. Zie voor een overzicht tabel M.7.

Tabel M.7 Overzicht toxiciteit voor bacteriën in actief slib

Teststof	Organisme	EC₅₀	Opmerkingen
Azadirachtine	Bacteriën in actief slib	>31 mg w.s./L	Geen

Toxiciteit voor terrestrische organismen

vogels:

Azadirachtine is acuut oraal weinig giftig voor vogels: LD₅₀: >4000 mg/kg lich. gew. (Colinus virginianus). Zie voor een overzicht van de acuut orale toxiciteit voor vogels tabel M.8.

Tabel M.8 Overzicht acuut orale toxiciteit voor vogels

Teststof	Organisme	LD₅₀ [mg/kg lich. gew.]	Opmerkingen
Neemazal (techn.)	Colinus virginianus	>4000	Geen

In een 8-dagen dieetstudie bleek azadirachtine subacuut oraal weinig giftig: LC₅₀: >5200 mg/kg voer (Bobwhite quail). Zie voor een overzicht van de subacuut orale toxiciteit voor vogels tabel M.9.

Tabel M.9 Overzicht sub-acuut orale toxiciteit voor vogels

Teststof	Organisme	LC₅₀ [mg/kg voer]	Opmerkingen
Neemazal (techn.)	Colinus virginianus	>5200	Geen

Er zijn geen gegevens over de semi-chronische toxiciteit van neemazal voor vogels. Gezien de lage acute en sub-acute toxiciteit van neemazal voor vogels worden deze niet nodig geacht.

zoogdieren:

Neemazal techn. (25% azadirachtine) is acuut oraal weinig giftig voor zoogdieren: LD₅₀: >5000 mg/kg lich. gew. (rat). The NOAEL voor neemazal techn. (25% azadirachtine) is 5
0 mg/kg lg/d.

bijen en hommels:

ASEPTA NeemAzal-T/S is acuut oraal weinig giftig voor bijen: acuut orale LD₅₀: >100 µg middel/bij en acuut contact weinig giftig: acuut contact LD₅₀: >100 µg middel/bij (Apis mellifera). Zie voor een overzicht van de acuut orale en acuut contact toxiciteit voor bijen en hommels tabel M.10.

Tabel M.10 Overzicht acuut orale en acuut contact toxiciteit voor bijen en hommels

Teststof	Organisme	LD₅₀ [mg middel/bij]	Opmerkingen
ASEPTA NeemAzal-T/S	Apis mellifera	>100 (oraal)	Geen
		>100 (contact)	Geen

niet-doelwit arthropoden:

Het middel is weinig schadelijk voor niet-doelwit arthropoden in een dosering van 2-6 L/ha, behalve voor Episyrphus balteatus in een semi-field studie. Zie voor een overzicht Tabel M.11.

Tabel M.11 Overzicht reductiepercentages voor niet-doelwit arthropoden

Teststof	Organisme	Dosering	% reductie	Opmerkingen
ASEPTA NeemAzal-T/S	Aphidius rhopalosiphi (Extended Lab. Test)	6 L/ha	E* = 19%	Geen
	Typhlodromus pyri (Field study, druiven)	3,9 L/ha	Effects < 40%	Geen
	Episyrphus balteatus (Semi-field test)	6 L/ha	100% mortaliteit	Geen
	Poecilus cupreus	2 l/ha	0%	Geen
	Coccinella septempunctata	3 L/ha	E* = 25%	Geen

* E = overall effect

regenwormen:

Azadirachtine is acuut weinig giftig voor regenwormen: 14-dagen LC₅₀: >31 mg w.s./kg bij 10% organische stof (Eisenia fetida). Genormaliseerd naar 4,7 % organische stof bedraagt de LC₅₀: >14,6 mg w.s./kg. Zie voor een overzicht van de acute toxiciteit voor regenwormen tabel M.12.

Tabel M.12 Overzicht acute toxiciteit voor regenwormen

Teststof

Organisme

14-dagen LC₅₀

[mg w.s./kg]

Opmerkingen

ASEPTA NeemAzal-T/S

Eisenia fetida

>14,6

Gecorrigeerd voor o.s.

Er zijn geen gegevens betreffende de subletale toxiciteit van azadirachtine voor regenwormen beschikbaar.

bodemmicro-organismen:

ASEPTA NeemAzal-T/S is zeer weinig giftig voor bodemmicro-organismen: bij toepassing van een dosering van 3 en 30 L/ha met 2 grondsoorten (sandy loam en silt loam) werden geen significante effecten waargenomen op de stikstofomzetting (incl. nitrificatie) en de bodemademhaling (d.m.v. dehydrogenase) gedurende 28 dagen.

Beoordeling van het risico voor het milieu

Persistentie en uitspoeling

Persistentie in de bodem

Voor azadirachtine zijn de volgende DT₅₀-waarden beschikbaar: 1,9; 1,9; 2,9 en 3,8 dagen, gemiddeld 2,6 d (range 1,9-3,8 d). Op basis van deze gegevens blijkt dat de werkzame stof een gemiddelde DT₅₀-waarde heeft van < 90 dagen. Daarmee wordt voldaan aan de norm voor persistentie zoals opgenomen in Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb). Wegens het ontbreken van de mogelijkheid van ¹⁴C labeling van azadirachtine kan niet getoetst worden op de aspecten mineralisatie en grondgebonden residuen.

Uitspoeling naar het ondiepe grondwater

Voor de berekening van uitspoeling en accumulatie is voor de werkzame stof uitgegaan van de volgende invoergegevens voor het model PEARL:

PEARL:

DT₅₀ voor afbraaksnelheid in grond (bij 20°C):

· werkzame stof: 1,9; 1,9; 2,9 en 3,8 dagen gemiddeld 2,6 d (range 1,9-3,8 d)

K_om (pH-onafhankelijk):

· werkzame stof: gemiddelde: 23 L/kg, range 12,4-38 L/kg

Verzadigde dampspanning: 3,6 x 10^-13 Pa (20 °C)

Oplosbaarheid in water: 2,9 g/L (25 °C)

Molaire massa: 720,7 g/mol

Overige parameters: standaard instelling PEARL

Op basis van de standaardberekening met het PEARL-model gelden voor azadirachtine de volgende verwachtingen voor voorjaarstoepassing:

· een concentratie in het ondiepe grondwater van <0,001 mg/L (minimum <0,001 mg/L en maximum <0,001 mg/L);

· een uitspoeling uit de bovenste meter van de bodem van <0,001 % van de dosering (minimum < 0,001 % en maximum <0,001 %);

· een restant van <0,1 % (minimum <0,1 % en maximum <0,1 %) van de dosering in de bouwvoor.

Indien de uitkomsten van de berekening voor accumulatie en uitspoeling worden gecorrigeerd voor de verschillende doseringen van de werkzame stof bij de diverse toepassingen, zonder rekening te houden met afbraak tijdens de intervallen blijkt dat voor al deze toepassingen de uitspoeling kleiner is dan 0,001 mg/L. Derhalve voldoen de toepassingen aan de norm voor uitspoeling conform het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

Risicobeoordeling voor aquatische organismen

Risicobeoordeling voor waterorganismen

In tabel M.13 zijn voor azadirachtine de normen voor toxiciteit waterorganismen afgeleid. De normen voor acute blootstelling zijn 0,01 maal de L(E)C₅₀-waarde (kreeftachtigen en vissen) en 0,1 de laagste NOEC-waarde voor algen. Per organisme wordt de laagste waarde als norm genomen. De normen voor chronische blootstelling zijn 0,1 maal de laagste NOEC-waarde voor zowel kreeftachtigen als vissen. Per organisme wordt de laagste waarde als norm genomen.

Tabel M.13 Overzicht normen azadirachtine

Organisme	Laagste		Veiligheidsfactor	Norm
	L(E)C₅₀ [mg/L]	NOEC [mg/L]		[mg/L]	[mg/L]
Acuut
Alg		0,682	10	0,0682	68,2
Kreeftachtigen	31		100	0,31	310
Vissen	>3,1		100	>0,031	>31
Chronisch
Kreeftachtigen		0,194	10	0,0194	19,4
Vissen		2,33	10	0,233	233

Het risico voor waterorganismen voor de verschillende toepassingen van azadirachtine wordt ingeschat met behulp van berekeningen van de concentraties in het oppervlaktewater (sloot van 30 cm diepte) die ontstaan door overwaaien van azadirachtine. Het overwaaipercentage is afhankelijk van de toepassing. De concentraties in het oppervlaktewater worden berekend m.b.v. het model TOXSWA, waarbij voor de werkzame stof (en de metabolieten) de volgende gegevens worden ingevoerd:

TOXSWA:

DT₅₀ voor afbraaksnelheid in water bij 20°C: 43,9 dagen

DT₅₀ voor afbraaksnelheid in sediment bij 20°C: 10000 dagen.

K_om voor zwevend organische stof: 23 L/kg

K_om voor sediment: 23 L/kg

Verzadigde dampspanning: 3,6 x 10^-13 Pa (20 °C)

Oplosbaarheid in water: 2,9 g/L (25 °C)

Molaire massa: 720,7 g/mol

Overige parameters: standaard instelling TOXSWA

In de tabel M.14 is voor azadirachtine per toepassingsgebied het overwaaipercentage en de berekende concentratie in het oppervlaktewater aangegeven.

In tabel M.15 is aangegeven of er en zo ja, in welke mate, overschrijding plaatsvindt van de normen voor waterorganismen.

Tabel M.14 Overzicht concentraties azadirachtine in oppervlaktewater (voor- en najaar)

Toepassing	Dosering middel	Emis-sie	PIEC [mg/L]*		PEC 21 d * [µg/L]		PEC 28 d* [µg/L]
	[kg w.s./ha]	[%]	Voor- jaar	Najaar	Voor- jaar	Najaar	Voor- jaar	Najaar
Boomkwekerij-gewassen (opzetters)	0,116	2,8	4,24	nvt	3,58	nvt	3,36	nvt
Boomkwekerij-gewassen (spillen)	0,116	0,8	1,21	nvt	1,02	nvt	0,96	nvt
Bloemisterijge-wassen, boomkwekerij-gewassen en vaste planten (v.g.)	0,116	1	1,52	nvt	1,28	nvt	1,20	nvt
Bloemisterijge-wassen, boomkwekerij-gewassen en vaste planten (o.g.)	0,078	0,1	0,10	0,04	0,09	0,02	0,08	0,01
Vruchtgroenten (o.g.)	0,116	0,1	0,15	0,06	0,13	0,02	0,12	0,02
Fruitteelt en laanbomen, vóór 1 mei	0,116	11**	16,7	nvt	14,0	nvt	13,2	nvt
Fruitteelt en laanbomen, na 1 mei	0,116	7	10,6	nvt	8,94	nvt	8,40	nvt
Aardappelen	0,047	1	0,61	nvt	0,51	nvt	0,48	nvt

* Berekend volgens TOXSWA; ** Bij minimaal 35% driftreductie (bijv. éénzijdig bespuiten laatste bomenrij)

Tabel M.15 Normoverschrijdingsfactoren

Toepassing	PIEC/ *(0,1NOEC)**		PIEC/ *(0,01LC₅₀)**		PIEC/ *(0,01LC₅₀)**		PEC21/ *(0,1NOEC)**		PEC28/ *(0,1NOEC)**
	alg		kreeft		vis		kreeft		vis
	Voorj.	Naj.	Voorj.	Naj.	Voorj	Naj.	Voorj.	Naj.	Voorj.	Naj.
Boomkwekerijgewassen (opzetters)	0,06	-	0,01	-	<0,14	-	0,18	-	0,01	-
Boomkwekerijgewassen (spillen)	0,02	-	<0,01	-	<0,04	-	0,05	-	<0,01	-
Bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten (v.g.)	0,02	-	<0,01	-	<0,05	-	0,07	-	0,01	-
Bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewassen en vaste planten (o.g.)	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01
Vruchtgroenten (o.g.)	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	<0,01	0,01	<0,01	<0,01	<0,01
Fruitteelt en laanbomen, vóór 1 mei	0,25*	-	0,05*	-	<0,54*	-	0,72*	-	0,06*	-
Fruitteelt en laanbomen, na 1 mei	0,16	-	0,03	-	<0,34	-	0,46	-	0,04	-
Aardappelen	0,01	-	<0,01	-	<0,02	-	0,03	-	<0,01	-

* Bij minimaal 35% driftreductie (bijv. éénzijdig bespuiten laatste bomenrij)

Wanneer de concentratie in het oppervlaktewater vermeld in tabel M.14 in ogenschouw wordt genomen blijkt dat voor ASEPTA NeemAzal-T/S alle toepassingen voldoen aan de norm voor toxiciteit waterorganismen zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrij-dingsmiddelen (Bmb).

Risicobeoordeling voor bioconcentratie

Voor azadirachtine is een BCF-waarde van 0,8 L/kg beschikbaar. Aangezien de

BCF < 100 L/kg is, is er een gering risico voor bioconcentratie. Hiermee voldoet de werkzame stof aan de normen voor bioconcentratie zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

Risicobeoordeling voor sedimentorganismen

Gezien de snelle afbraak en de geringe giftigheid van azadirachtine voor Daphnia magna wordt het risico voor sedimentorganismen gering geacht.

Risicobeoordelingvoor terrestrische organismen

N.B. In de huidige HTB (versie 0.2) voor vogels en zoogdieren is de volgende passage opgenomen:

‘In EU kader wordt gewerkt aan het Guidance Document for Birds and Mammals, waarin t.o.v. de huidige versie meer punten zijn uitgewerkt. Dit document komt naar verwachting in de tweede helft van 2002 gereed. Het document zal leidend worden voor de Nederlandse beoordeling, zodra het definitief is vastgesteld.’

De final draft for adoption van het Guidance Document on Risk Assessment for Birds and Mammals under council directive 91/414/EEC (25 september 2002) is recent zonder wijzigingen aangenomen.

Derhalve is onderstaande risicobeoordeling uitgevoerd conform het Guidance Document. De HTB zal aan het Guidance Document worden aangepast.

Risicobeoordeling voor vogels

Ten gevolge van de onderhavige toepassingen van azadirachtine kunnen vogels worden blootgesteld aan gecontamineerd oppervlaktewater en voedsel (bladeren en insecten). Ook als gevolg van doorvergiftiging via de opname van blootgestelde vissen en regenwormen kunnen vogels worden blootgesteld.

In de Uniforme Beginselen (UB) is de norm voor acute blootstelling gesteld op 0,1*LD₅₀-waarde, de norm voor korte termijn blootstelling 0,1*LC₅₀-waarde en de norm voor chronische blootstelling gesteld op 0,2*NOEC-waarde.

De toxiciteitswaarden voor azadirachtine voor vogels, alsmede de acute en de subacute norm staan vermeld in tabel M.16. Bij de omrekening van mg/kg voer naar mg/kg lichaamsgewicht (dagelijkse dosis) is uitgegaan van de doelsoort Colinus virginianus met een dagelijkse voedselopname van 29 gram en een lichaamsgewicht van 200 gram.

Tabel M.16 Overzicht toxiciteitswaarden en normen azadirachtine voor vogels

Stof	LD₅₀ [mg/kg lg]	LC₅₀ [mg/kg voer]	LC₅₀ [mg/kg lg/d]	NOEC [mg/kg voer]	NOAEL [mg/kg lg/d]
Neemazal techn.	> 4000	> 5200	>754	-	-
Veiligheids- factor	10	10	10	5	5
Norm	>400	>520	>75,4	-	-

Bij de risicoschatting is uitgegaan van de volgende standaardscenario’s:

· boomgaard/wijngaard/hop

· bladerrijk gewas

Acuut risico

Drinkwater

Het acute risico voor vogels als gevolg van blootstelling aan gecontamineerd drinkwater wordt bepaald door de blootstelling in termen van dagelijkse dosis (mg w.s./kg lg) te toetsen aan de acute norm. De dagelijkse dosis via drinkwater voor een insectenetende vogel en een middelgrote herbivore vogel wordt berekend in onderstaande tabel, waarbij uit is gegaan van de hoogste PIEC_water.

Tabel M.17 Overzicht dagelijkse dosis via drinkwater en normoverschrijding voor vogels

PIEC_water

(µg w.s./L)*

Wateropname

(mL/dag)

Lichaams-gewicht

(g)

Dagelijkse dosis

(mg w.s/kg lg)

Norm-overschrijding

Insectenetende vogel

16,7

2,7

0,007

<0,001

Middelgrote herbivore vogel

16,7

26,3

300

0,002

<0,001

*Worst case-waarde uit Tabel M. 14

Op grond van het bovenstaande wordt voldaan aan de acute norm voor vogels zoals opgenomen in de UB.

Voedsel

Het acute risico voor vogels als gevolg van blootstelling aan bespoten voedsel wordt bepaald door de blootstelling in termen van dagelijkse dosis (mg w.s./kg lg/d) te toetsen aan de acute norm. De dagelijkse dosis via voedsel voor een insectenetende vogel en een middelgrote herbivore vogel wordt berekend in onderstaande tabel.

Tabel M.18 Overzicht dagelijkse dosis via voedsel en normoverschrijding voor vogels

FIR/lg

RUD

Dosering*

(kg w.s./ha)

MAF**

Dagelijkse dosis

(mg w.s/kg lg/d)

Ratio dagelijkse dosis / norm

Insectenetende vogel

1,04

0,116

n.v.t.

9,0

0,02

Middelgrote herbivore vogel

0,76

0,116

1,7

13,0

0,03

*Hoogste dosering uit Tabel M.1

** MAF: frequentie 3, interval 7d

FIR/lg = relatieve dagelijkse inname (FIR = food intake rate)

RUD = residu per eenheid dosering (RUD; 90 percentiel)

MAF = Multiple application factor

Op grond van het bovenstaande wordt voldaan aan de acute norm voor vogels zoals opgenomen in de UB.

Korte termijn risico

Voedsel

Het korte-termijn risico voor vogels als gevolg van blootstelling aan bespoten voedsel wordt bepaald door de blootstelling in termen van dagelijkse dosis (mg w.s./kg lg/d) te toetsen aan de korte-termijn toxiciteitswaarde in termen van dagelijkse dosis (LC₅₀; mg w.s./kg lg/d). De dagelijkse dosis via voedsel voor een insectenetende vogel en een middelgrote herbivore vogel wordt berekend in onderstaande tabel.

Tabel M.19 Overzicht dagelijkse dosis via voedsel en normoverschrijding voor vogels

FIR/lg

RUD

Dosering*

(kg w.s./ha)

MAF**

Dagelijkse dosis

(mg w.s/kg lg/d)

Ratio dagelijkse dosis / norm

Insectenetende vogel

1,04

0,116

n.v.t.

3,49

0,05

Middelgrote herbivore vogel

0,76

0,116

2,0

7,05

0,09

*Hoogste dosering uit Tabel M.1

** MAF: frequentie 3, interval 7d

Op grond van bovenstaande wordt voldaan aan de kortetermijn norm voor vogels zoals opgenomen in de UB.

Chronisch risico

Voedsel

Het langetermijn risico voor vogels als gevolg van blootstelling aan bespoten voedsel kan niet worden getoetst wegens het ontbreken van gegevens. De maximale blootstelling bedraagt 1,04 x 29 x 0,116 x 2 = 7,0 mg w.s./kg lg/d. Bij een normoverschrijding van 1 zou dit overeenkomen met een NOEL van 35 mg/kg lg/d. Gezien de geringe acute en kortdurende toxiciteit kan er met redelijke zekerheid van worden uitgegaan dat deze norm niet wordt overschreden. Hiermee wordt voldaan aan de chronische norm voor vogels zoals opgenomen in de UB.

Doorvergiftiging

Het risico ten gevolge van doorvergiftiging wordt bepaald aan de hand van de bioconcentratie in vissen en in regenwormen.

Vissen

BCF_vissen=0,8 L/kg

Het risico voor vogels als gevolg van het eten van vissen wordt klein geacht aangezien de blootstelling is: PEC(water,lang) ´ BCF_vissen x 0,21 = 0,013 x 0,8 x 0,21 = 0,002 mg/kg lg/d. Bij een normoverschrijding van 1 zou dit overeenkomen met een NOEL van 0,009 mg/kg lg/d. Gezien de geringe acute en kortdurende toxiciteit kan er met redelijke zekerheid van worden uitgegaan dat deze norm niet wordt overschreden.

Regenwormen

Vanwege het ontbreken van experimentele gegevens wordt de bioconcentratiefactor voor wormen (BCF_worm) berekend met behulp van de volgende formule:

BCF_worm= (0,84 + 0,01 x K_ow)/ 0.02 x K_om x 1,7 = 1,13 kg/kg

Uitgaande van K_OW = 5,2 en K_bodem-water = 1,96 m³/m³ (afgeleid van K_OM= 23 L/kg voor een bodem met 5% organische stof) wordt de BCF voor regenwormen geschat op 1,13 kg/kg. De PEC (grond, lang) wordt berekend op 0,02 mg/kg. Het risico voor vogels als gevolg van het eten van wormen wordt klein geacht aangezien de blootstelling is: PEC(grond,lang) ´ BCF x 1,1 = 0,02 x 1,13 x 1,1 = 0,025 mg/kg lg/d..Bij een normoverschrijding van 1 zou dit overeenkomen met een NOEL van 0,12 mg/kg lg/d. Gezien de geringe acute en kortdurende toxiciteit kan er met redelijke zekerheid van worden uitgegaan dat deze norm niet wordt overschreden.

Risicobeoordeling voor zoogdier

Ten gevolge van de onderhavige toepassingen van azadirachtine kunnen zoogdieren worden blootgesteld aan gecontamineerd oppervlaktewater en voedsel (bladeren en insecten). Ook als gevolg van doorvergiftiging via de opname van blootgestelde vissen en regenwormen kunnen zoogdieren worden blootgesteld.

In de Uniforme Beginselen (UB) is de norm voor acute blootstelling gesteld op 0,1*LD₅₀-waarde, en de norm voor chronische blootstelling op 0,2*NOAEL-waarde.

De toxiciteitswaarden voor azadirachtine staan vermeld in tabel M.20.

Tabel M.20 Overzicht toxiciteitswaarden azadirachtine voor zoogdieren

Stof	LD₅₀ [mg/kg lg]	NOAEL [mg/kg lg/d]
Azadirachtine	> 5000	50
Veiligheidsfactor	10	5
Norm	>500	10

Bij de risicoschatting is uitgegaan van de volgende standaardscenario’s:

· boomgaard/wijngaard/hop

· bladerrijk gewas

Acuut risico

Drinkwater

Het acute risico voor zoogdieren als gevolg van blootstelling aan gecontamineerd drinkwater wordt bepaald door de blootstelling in termen van dagelijkse dosis (mg w.s./kg lg/d) te toetsen aan de acute-toxiciteitswaarde (LD₅₀). De dagelijkse dosis via drinkwater voor een klein en middelgroot herbivoor zoogdier wordt berekend in onderstaande tabel.

Tabel M.21 Overzicht dagelijkse dosis via drinkwater en normoverschrijding voor zoogdieren

PIEC_water

(µg w.s. /L)*

Wateropname

(mL/dag)

Lichaams-

gewicht

(g)

Dagelijkse dosis

(mg w.s/kg lg)

Norm-

overschrijding

Kleine herbivoor

16,7

3,5

0,004

<0,001

Middelgrote herbivoor

16,7

266

3000

0,002

<0,001

*Worst case-waarde uit tabel M.14

Op grond van bovenstaande wordt voldaan aan de acute norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

Voedsel

Het acute risico voor zoogdieren als gevolg van blootstelling aan bespoten voedsel wordt bepaald door de blootstelling in termen van dagelijkse dosis (mg w.s./kg lg/d) te toetsen aan de acute-toxiciteitswaarde (LD₅₀; mg w.s./kg lg). De dagelijkse dosis via voedsel voor een klein en middelgroot herbivoor zoogdier wordt berekend in onderstaande tabel.

Tabel M.22 Overzicht dagelijkse dosis via voedsel en normoverschrijding voor zoogdieren

FIR/lg

RUD

Dosering*

(kg w.s./ha)

MAF**

Dagelijkse dosis

(mg w.s/kg lg)

Norm-

overschrijding

Klein herbivoor

1,39

0,116

1,7

23,3

0,05

Middelgroot herbivoor

0,28

0,116

1,7

4,8

0,01

*Hoogste dosering uit Tabel M.1

** MAF: frequentie 3, interval 7d

Op grond van het bovenstaande wordt voldaan aan de acute norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de UB.

Chronisch risico

Voedsel

Het langetermijn risico voor zoogdieren als gevolg van blootstelling aan bespoten voedsel wordt bepaald door de blootstelling in termen van dagelijkse dosis (mg w.s./kg lg) te toetsen aan de langetermijn toxiciteitswaarde (NOAEL). De dagelijkse dosis via voedsel voor een klein en middelgroot herbivoor zoogdier wordt berekend in onderstaande tabel.

Tabel M.23 Overzicht dagelijkse dosis via voedsel en normoverschrijding voor zoogdieren

FIR/lg

RUD

Dosering*

(kg w.s./ha)

MAF**

TWA-factor

Dagelijkse dosis

(mg w.s/kg lg)

Norm-

overschrijding

Kleine herbivoor

1,39

0,116

2,0

0,53

7,86

0,79

Middelgrote herbivoor

0,28

0,116

2,0

0,53

1,38

0,14

*Hoogste dosering uit Tabel M.1

** MAF: frequentie 3, interval 7

Wanneer bovenstaande gegevens in ogenschouw worden genomen blijkt dat bij de toepassingen van dit middel een gering risico voor zoogdieren verwacht kan worden bij het foerageren. Hiermee voldoen deze toepassingen aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Doorvergiftiging

Het risico ten gevolge van doorvergiftiging wordt bepaald aan de hand van de bioconcentratie in vissen en in regenwormen.

Vissen

BCF_vissen=0,8 L/kg

Het risico voor zoogdieren als gevolg van het eten van vissen wordt klein geacht aangezien PEC(water,lang) ´ BCF_vissenx 0,13/ NOAEL(zoogdier) = 0,013 x 0,8 x 0,13/ 10 £ 0,2.

Regenwormen

Vanwege het ontbreken van experimentele gegevens wordt de bioconcentratiefactor voor wormen (BCF_worm) berekend met behulp van de volgende formule (USES 2.0):

BCF_worm= (0,84 + 0,01 x K_ow)/ 0.02 x K_om x 1,7 = 1,13 kg/kg

Uitgaande van K_OW = 5,2 en K_bodem-water = 1,96 m³/m³ (afgeleid van K_OM= 23 L/kg voor een bodem met 5% organische stof) wordt BCF voor regenwormen wordt geschat op 1,13 kg/kg. De PEC (grond, lang) wordt berekend op 0,013 mg/kg. Het risico voor zoogdieren als gevolg van het eten van wormen wordt klein geacht aangezien PEC(grond,lang) ´ BCF x 1,4/NOAEL= 0,02 x 1,13 x 1,4 / 10 £ 0,2.

Risicobeoordeling voor bijen en hommels

Op grond van de verhouding tussen dosering (ca. 3750 g middel/ha) en toxiciteit (>100 mg middel/bij) welke 37,5 bedraagt en hiermee < 50 is, is er sprake van een gering risico voor bijen. Het middel is niet systemisch. Hiermee voldoen deze toepassingen aan de norm voor bijen en hommels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Risicobeoordeling voor niet-doelwit arthropoden

Voor alle geteste organismen, behalve voor Episyrphus balteatus, ligt het reductiepercentage bij relevante of nagenoeg relevante doseringen lager dan 30%. Aangezien het reductiepercentage < 30% is, wordt een gering risico van het middel voor niet-doelwit arthropoden verwacht en wordt voldaan aan de norm voor niet-doelwit arthropodenzoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB), behalve voor Episyrphus balteatus. In het WG/GA dient opgenomen te worden dat het middel gevaarlijk is voor zweefvliegen.

Risicobeoordeling voor regenwormen

De norm voor regenwormen wordt gebaseerd op de norm uit de Uniforme Beginselen (UB). Dat betekent dat de norm voor de PEC gesteld wordt op 0,1 maal de LC₅₀. De norm bedraagt op basis van de naar 4,7 % organische stof genormaliseerde 14-dagen LC₅₀: 1,46 mg w.s./kg. Bij de berekening is rekening gehouden met afbraak tussen de toepassingen.

Tabel M.24 Overzicht concentraties in bodem en normoverschrijding

Toepassing	Dosering [kg w.s./ha]	Freq.	Inter-val [dag]	Fractie op bodem	PIECbodem[mg middel/kg]	Norm-overschrijding
Bloemisterijgewassen, boomkwekerijgewas-sen en vaste planten (v.g.)	0,116	3	7	0,8	0,16	0,11
Vruchtgroenten (o.g)	0,116	3	7	0,8	0,16	0,11
Fruitteelt	0,116	3	7	0,5	0,098	0,07
Aardappelen	0,047	3	7	0,1	0,001	0,007

Wanneer tabel M.24 in ogenschouw wordt genomen voldoen alle toepassingen aan de acute norm voor regenwormen zoals opgenomen in de UB. Aangezien de frequentie 3 x per seizoen is en de DT₉₀-waarde van de stof <100 dagen, is subletaal onderzoek niet noodzakelijk en voldoen alle onderhavige toepassingen aan de chronische norm voor regenwormen zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Risicobeoordeling voor bodemmicro-organismen

In de geteste gronden zijn bij de relevante doseringen met het middel ASEPTA NeemAzal-T/S geen effecten op nitrificatieprocessen en bodemademhaling (dehydrogenase) waargenomen. Aangezien het reductiepercentage < 25% na 100 dagen is, wordt voldaan aan de norm voor bodemmicro-organismen zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Conclusie met betrekking tot milieu

Geconcludeerd kan worden dat:

1. azadirachtine voldoet aan de norm voor persistentie zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

2. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de normen voor uitspoeling naar het ondiepe grondwater zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

3. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de normen voor toxiciteit waterorganismen zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb). In het WGGA dient opgenomen te worden dat toepassing in de fruitteelt en laanbomen vóór 1 mei uitsluitend is toegestaan bij éénzijdig spuiten van de laatste bomenrij.

4. de werkzame stof voldoet aan de normen voor bioconcentratie zoals opgenomen in het Besluit milieutoelatingseisen bestrijdingsmiddelen (Bmb).

5. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor sedimentorganismen zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

6. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor vogels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

7. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor zoogdieren zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

8. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor bijen en hommels zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

9. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor niet-doelwit arthropoden zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB), behalve voor de zweefvlieg Episyrphus balteatus. In het WG/GA dient opgenomen te worden dat het middel gevaarlijk is voor zweefvliegen.

10. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor regenwormen zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

11. alle onderhavige toepassingen op basis van azadirachtine voldoen aan de norm voor bodemmicro-organismen zoals opgenomen in de Uniforme Beginselen (UB).

Ontbrekende gegevens m.b.t. het milieu

Er ontbreken geen gegevens voor het aspect milieu

· In het WGGA dient opgenomen te worden dat toepassing in de fruitteelt en laanbomen vóór 1 mei uitsluitend is toegestaan bij éénzijdig spuiten van de laatste bomenrij.

· In het WG/GA dient opgenomen te worden dat het middel gevaarlijk is voor zweefvliegen.

Conclusie

Het middel ASEPTA NeemAzal-T/S is voldoende werkzaam gebleken in de toepassingen zoals aangegeven in het concept Wettelijk Gebruiksvoorschrift.

Bij toepassing van ASEPTA NeemAzal-T/S volgens het voorgestelde Wettelijk Gebruiksvoorschrift wordt geen onaanvaardbaar risico verwacht voor de gezondheid van de mens, voor degene die het middel toepast en voor het milieu (art. 3 en art. 3a van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962).

Derhalve wordt het middel toelaatbaar geacht.

Vragen ten behoeve van een toekomstige beoordeling:

Voor de zelfontbranding van neemazal is een verklaring geleverd op basis van een DSC meting. Deze is echter onder stikstof uitgevoerd waardoor er geen zuurstof bij de verbinding aanwezig was om de verbranding mogelijk te maken. Dit is daarom niet acceptabel. Een test volgens methode A10 voor de vlambaarheid en de zelfontbranding volgens methode A15 of A16 is alsnog nodig.
In de MSDS van neemazal moet de term “steam pressure” worden vervangen door “Vapour pressure”.
Er is geen MSDS voor de tweede hulpstof geleverd.
Voor de zelfontbranding van ASEPTA NeemAzal-T/S is een verklaring geleverd waarom op basis van de vlampunten van de ingrediënten deze test niet nodig zou zijn. Een vlampunt geeft echter andere informatie dan de zelfontbranding. Een studie uitgevoerd volgens methode A15 is alsnog nodig.
In de houdbaarheidsstudies blijkt dat vooral azadirachtine-A snel afbreekt, en dan vooral bij een verhoogde temperatuur. De afbraaksnelheid van azadirachtine-A is ongeveer 11% per jaar. Dit is meer dan de 5% zoals gespecificeerd door de FAO. De geclaimde houdbaarheid van 2 jaar is daarom niet houdbaar. Indien de claim voor een houdbaarheid van 2 jaar blijft bestaan dient deze te worden onderbouwd met een studie die aantoont dat de werkzaamheid na 2 jaar nog afdoende is. Een houdbaarheid van 1 jaar kan wel worden toegekend, mede omdat de overige azadirachtines minder snel afbreken en deze ook werkzaam zijn.
In de houdbaarheidsstudie bij omgevingscondities is niet duidelijk of het middel is bewaard in de originele verpakking. Bovendien is niet beoordeeld of de verpakking geschikt is voor het middel. Nagezocht moet worden of bij de houdbaarheidstudie het middel in de handelsverpakking is bewaard en of de verpakking geschikt is voor het middel.
De analysemethode welke is gebruikt voor de controle van neemazal en ASEPTA NeemAzal-T/S in productie batches methode (TMG20/M of TMG20/Aza) is niet geleverd en ook niet volledig gevalideerd in neemazal of ASEPTA NeemAzal T/S. Een validatie is alsnog nodig waarbij wordt aangetoond dat de methode geschikt is (door bepaling van de herhaalbaarheid en terugvinding).
De analysemethode die wordt gebruikt om aflatoxine aan te tonen in neemazal is niet geleverd.
Er dient een bevestigingsmethode te worden geleverd of tenminste dient een andere manier/methode voor het bevestigen van de identiteit van de verbinding geleverd te worden, zoals een diode array detector of een massaselectieve detector. Die heeft betrekking op elke matrix (water, grond en plantaardig materiaal)
De methode RA-01 is bedoeld voor appels maar is niet gevalideerd. Vanwege het toepassingsgebied van het middel is een validatie van de methode voor appels alsnog nodig.
De fotolyse studie voldoet niet aan belangrijke criteria, en moet opnieuw worden uitgevoerd volgens de richtlijnen uit SETAC 1995, bij voorkeur met de gezuiverde werkzame stof azadirachtine-A.

Besluit

· Het College besluit de aanvraag tot toelating voor het gewasbeschermingsmiddel ASEPTA NeemAzal-T/S, 20000352 TM, op basis van de werkzame stof Azadirachtine-A te honoreren op basis van artikel 3 en 3a van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962.

· Als einddatum voor Azadirachtine-A wordt 1 februari 2010 vastgesteld.

· Het middel wordt toegelaten tot 1 februari 2010 (=einddatum Azadirachtine-A).

· De etikettering wordt als volgt vastgesteld:

Symbool:	Xi		Irriterend
R-zinnen	R43		Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid
S-zinnen	S2	Buiten bereik van kinderen bewaren
	S13	Verwijderd houden van eet- en drinkwaren en van diervoeder
	S20/21	Niet eten, drinken of roken tijdens gebruik.
	S36/37	Draag geschikte handschoenen en beschermende kleding, ook bij werkzaamheden in behandeld gewas

· De voorlopige MRL voor Azadirachtine-A in aardappelen en appel wordt vastgesteld op
0,01* mg/kg.

· Ten behoeve van de verlenging van de toelating na 1 februari 2010 dienen in ieder geval de volgende gegevens geleverd te worden:
Fysische en chemische eigenschappen:

Zelfontbranding van neemazal: Een test volgens methode A10 voor de vlambaarheid en de zelfontbranding volgens methode A15 of A16.
Aanpassing van het MSDS van neemazal, de term “steam pressure” dient vervangen te worden door “Vapour pressure”.
een MSDS voor de tweede hulpstof.
Zelfontbranding van ASEPTA NeemAzal-T/S: Een studie uitgevoerd volgens methode A15 is nodig.
Indien de claim voor een houdbaarheid van 2 jaar blijft bestaan dient deze te worden onderbouwd met een studie die aantoont dat de werkzaamheid na 2 jaar nog afdoende is.
Aanvrager dient na te gaan of bij de houdbaarheidstudie het middel in de handelsverpakking is bewaard en of de verpakking geschikt is voor het middel.
De analysemethode welke is gebruikt voor de controle van neemazal en ASEPTA NeemAzal-T/S in productie batches methode (TMG20/M of TMG20/Aza) is niet geleverd en ook niet volledig gevalideerd in neemazal of ASEPTA NeemAzal T/S. Een validatie is alsnog nodig waarbij wordt aangetoond dat de methode geschikt is (door bepaling van de herhaalbaarheid en terugvinding).
De analysemethode die wordt gebruikt om aflatoxine aan te tonen in neemazal is niet geleverd.
Er dient een bevestigingsmethode te worden geleverd of tenminste dient een andere manier/methode voor het bevestigen van de identiteit van de verbinding geleverd te worden, zoals een diode array detector of een massaselectieve detector. Die heeft betrekking op elke matrix (water, grond en plantaardig materiaal)
Validatie van de methode RA-01 (appels).

De fotolyse studie voldoet niet aan belangrijke criteria, en moet opnieuw worden uitgevoerd volgens de richtlijnen uit SETAC 1995, bij voorkeur met de gezuiverde werkzame stof azadirachtine-A.

Milieutoxicologie:

· Indien de aanvrager de driftreducerende maatregelen van het etiket verwijderd wil hebben, dienen de volgende studies te worden geleverd:

q Een (adequate) risico evaluatie voor waterorganismen voor de toepassing van NeemAzal-T/S in de fruitteelt en in de teelt van laanbomen vóór 1 mei (kaal).

· Indien in EU-kader vragen worden gesteld met betrekking tot de werkzame stof azadirachtine en/of het middel ASEPTA NeemAzal-T/S, zullen deze onverkort gelden voor de nationale beoordeling.

Wageningen, 20 juni 2003

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN,

(voorzitter)

WETTELIJK GEBRUIKSVOORSCHRIFT

Voedsel

Voedsel

Voedsel