Toelatingsnummer 10274 N

Het College voor de Toelating
van Bestrijdingsmiddelen,

overwegende, dat het besluit tot toelating van het middel

nr. 10274 N d.d. 28 april 1989 dient te worden gewijzigd en het in verband daarmee wenselijk is dit besluit opnieuw vast te stellen, gelet op de artikelen 3, 3a, 4 en 5 van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 (Stb. 288),

§ I. Toelating

1. Het bestrijdingsmiddel BRABANT Mancozeb Flowable wordt toegelaten in de zin van artikel 2, eerste lid, van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962, onder nummer en datum dezes. Voor de gronden waarop dit besluit berust wordt verwezen naar bijlage II dezes.

2. De toelating geldt tot 1 december 2004.

§ II. Samenstelling, vorm en afwerking

Onverminderd hetgeen omtrent de samenstelling, vorm en afwerking bij de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen is bepaald, moeten:

a. de samenstelling, vorm en fysische toestand van het middel alsmede de chemische en fysische eigenschappen daarvan overeenkomen met de bij de aanvraag tot toelating verstrekte gegevens, alsmede met het bij de aanvraag tot toelating verstrekte monster.

b.

§ III. Gebruik

Het bestrijdingsmiddel mag slechts worden gebruikt met inachtneming van hetgeen in Bijlage I bij dit toelatingsbesluit nr. 10274 N onder A. is voorgeschreven.

§ IV. Verpakking en etikettering

1. De aanduidingen, welke ingevolge artikel 15 van de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen op de verpakking moeten worden vermeld, worden hierbij vastgesteld als volgt:

- aard van het preparaat: vloeistof

- werkzame stof(fen): mancozeb

- gehalte(n): 500 g/l

- andere zeer giftige, giftige, bijtende of schadelijke stof(fen):

- toxicologische groep(en): dithiocarbamaten

- uiterste gebruiksdatum:

2. Behalve de onder 1. bedoelde en de overige bij de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen voorgeschreven aanduidingen en vermeldingen moeten op de verpakking voorkomen:

a. letterlijk en zonder enige aanvulling:

hetgeen in bijlage I dezes onder A. is vermeld.

b. hetzij letterlijk, hetzij naar zakelijke inhoud:

de in bijlage I dezes onder B. opgenomen tekst, met dien verstande, dat niet alle daarin aangegeven toepassingen behoeven te worden vermeld en de inhoud dier tekst slechts mag worden aangevuld met technische aanwijzingen voor een goede bestrijding, mits deze niet met die tekst in strijd zijn.

c. letterlijk en zonder enige aanvulling:

- Bijzondere gevaren:

Irriterend voor de ogen en de huid.

- Veiligheidsaanbevelingen:

Buiten bereik van kinderen bewaren.
Verwijderd houden van eet- en drinkwaren en van diervoeder.
Niet eten, drinken of roken tijdens gebruik.
Spuitnevel niet inademen.
Draag geschikte handschoenen
Vermijd contact van het middel met de ogen.

d. Overeenkomstig artikel 15 van de Regeling samenstelling, indeling, verpakking en etikettering bestrijdingsmiddelen moet op de verpakking als gevaarsymbool worden aangebracht:
met als onderschrift:

e. Bij het toelatingsnummer een cirkel met daarin de aanduiding "W.3.".

Degene wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken kan gelet op artikel 8 van de Bestrijdingsmiddelenwet 1962 en artikel 7:1, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht, binnen zes weken na de dag waarop dit besluit bekend is gemaakt een bezwaarschrift indienen bij het bestuursorgaan dat het besluit heeft genomen. Een dergelijk bezwaarschrift dient te worden geadresseerd aan: Het College voor de Toelating van Bestrijdingsmiddelen, Postbus 217, 6700 AE WAGENINGEN.

Wageningen, 30 november 2001

Aan:

AGRICHEM B.V.
Koopvaardijweg 9
4906 CV OOSTERHOUT NB

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN

BIJLAGE I bij het besluit van het middel BRABANT Mancozeb Flowable,

toelatingsnummer 10274 N

Toegestaan is uitsluitend het gebruik:

a. als schimmelbestrijdingsmiddel in de teelt van appels, peren, met dien verstande dat voor 1 mei de toepassing uitsluitend is toegestaan indien gebruik wordt gemaakt van een tunnelspuit. Na 1 mei is de toepassing uitsluitend toegestaan indien gebruik wordt gemaakt van een tunnelspuit of indien tussen de watergang en de boomgaard een aaneengesloten windscherm is geplaatst en het windscherm niet wordt bespoten;

b. als schimmelbestrijdingsmiddel in de teelt van aardappelen, tarwe, uien, sjalotten, asperges, bloemisterijgewassen en op populieren, met dien verstande dat de toepassing in populieren uitsluitend is toegestaan op percelen die niet grenzen aan watergangen;

c. als zaadbehandelingsmiddel voor tarwe, rogge, haver en suikerbieten;

d. als schimmelbestrijdingsmiddel in de teelt van crocussen, hyacinten, narcissen, tulpen en in het voorjaar bloeiende bijgoedgewassen, met dien verstande dat bij teelten op zandgronden [ Onder zandgronden worden verstaan de volgende eenheden van de Bodemkaart van
Nederland 1:250.000 (G.G.L. Steur, F. de Vries en C. van Wallenburg, Stichting voor bodemkartering, Wageningen, 1985): enkelvoudige eenheden met een code waarin Z in voorkomt; associaties van twee enkelvoudige eenheden waarvan een of beide eenheden een code hebben waarin Z in voorkomt; associaties van meerdere enkelvoudige eenheden met codes waarin A3 of A4 in voorkomt.] de toepassing uitsluitend is toegestaan vanaf 1 april en met dien verstande dat de toepassing op deze zandgronden [] voorzover gelegen in de bollenstreek [ Onder de bloembollenstreek wordt verstaan het gebied zoals is aangegeven in de Bodemkartering van Nederland, nr. 58.2, deel XI (dr. K. van der Meer, 1952).] niet is toegestaan;

e. als schimmelbedtrijdingsmiddel in de teelt van gladiolen, irissen en in de zomer bloeiende bijgoedgewassen met dien verstande dat bij teelten op zandgronden [ ] de toepassing uitsluitend is toegestaan vanaf 1 mei en met dien verstande dat de toepassing op deze zandgronden [ ] voorzover gelegen in de bloembollenstreek [ ] niet is toegestaan;

f. als schimmelbestrijdingsmiddel in de teelt van lelies;

g. als ontsmettingsmiddel voor pootaardappelen.

Gebruik van dit middel in grondwaterbeschermingsmiddel als bedoeld in de Wet bodembescherming, daaronder niet begrepen de gebieden waarbinnen uitsluitend fysische bodemaantastingen zoals grondboringen zijn verboden, is niet toegestaan in de teelt van bloembollen- en knollen op zandgrond []

Het is niet toegestaan dit middel toe te passen door middel van een met de hand getrokken of geduwde spuitboom (spuitfiets).

Het is niet toegestaan dit middel door middel van een luchtvaartuig toe te passen.

Veiligheidstermijnen:

De termijn tussen de laatste bespuiting en de oogst mag niet korter zijn dan:

8 weken voor appels en peren;

4 weken voor uien, sjalotten, asperges en tarwe.

Toepassingen

Appels, tegen schurft

Rondom de bloei, te beginnen kort voor de bloei, ten hoogste 4 maal toepassen.

Dosering: voor de bloei 0,32% (320 ml per 100 liter water);
tijdens en na de de bloei 0,32% (320 ml per 100 liter water) bij 10-12 dagen interval;
0,23% (230 ml per 100 liter water) bij 7 dagen interval.

Het middel heeft een gunstig neveneffect op gewassen met mangaangebrek.

Peer, tegen schurft - uitsluitend voor percelen met ernstig mangaangebrek

Toepassen 1 x vóór en max. 2 x in en ná de bloei. Niet toepassen op het ras Conference.

Dosering: 0,32% (320 ml per 100 liter water).

Aardappelen, tegen aardappelziekte (Phytophthora)

Dosering: 3,2 liter per ha voor de eerste, 5 liter per ha voor de tweede en derde en
6,3 liter per ha voor de vierde en eventueel volgende bespuitingen. Op vatbare rassen na juni (begin knolvorming) overgaan op koper- of tinmiddelen.

Tarwe, tegen afrijpingsziekten

Maximaal twee bespuitingen uitvoeren met een tussenruimte van 10-14 dagen en wel vanaf het verschijnen van de aren tot aan het begin van de bloei van tarwe. Voor een gelijktijdige bescherming van de aren tegen meeldauw verdient het aanbeveling bij elke bespuiting spuitzwavel toe te voegen en in een dosering van 5 kg per ha.

Dosering: 3,2 liter per ha.

Uien en sjalotten, tegen valse meeldauw

Vanaf begin juni regelmatig behandelingen uitvoeren.

Dosering: 5 liter per ha.

Hierbij wordt tevens een goede bestrijding verkregen van de bladvlekkenziekte (Botrytis squamosa).

Asperges, tegen grauwe schimmel (Botrytis)

Vanaf begin augustus herhaald voorbehoedend spuiten.

Dosering: 4 liter per ha.

Bloembollen, tegen vuur (Botrytis)

Vanaf opkomst regelmatig behandelingen uitvoeren.

Dosering: 4 liter per ha bij wekelijkse bespuitingen

5,9 liter per ha bij toepassen om de 10-12 dagen.

Chrysanten, tegen Chrysanten-roest

Wekelijks voorbehoedend spuiten. Zowel onderkant als de bovenkant van de bladeren moeten grondig bespoten worden. Zorg voor lage luchtvochtigheid in de kas. Het verdient aanbeveling dat eerst door middel van een proefbespuiting wordt vastgesteld of de betreffende cultivar(s) het middel verdraagt (verdragen).

Dosering: 0,5% (500 ml per 100 liter water).

"Bladvlekkenziekte" (Marssonina) in populieren

Zowel op windschermen in fruitaanplantingen als in de boomkwekerij kan deze ziekte worden tegengegaan door bespuitingen om de 10 á 12 dagen.

Dosering: 0,5% (500 ml per 100 liter water).

Zaadontsmetting van tarwe, rogge en haver voorzover niet bestemd voor vermeerderingsdoeleinden

Het middel kan worden toegepast tegen kiemschimmels (zoals Fusarium spp.) bij tarwe en rogge, benevens tegen steenbrand bij tarwe. Indien bij haver alleen bestrijding van kiemschimmels (o.a. Fusarium) wordt beoogd, is het middel ook geschikt voor toepassing op haver. Stuifbrand en strepenziekte worden echter niet bestreden.

Het middel moet worden toegepast met zaadontsmettingsmachines, geschikt voor toepassing van flowable formuleringen.

Dosering: 315 ml per 100 kg zaad.

Opmerking: Moet het zaad ook nog met een ander middel worden behandeld, dan eerst de behandeling met BRABANT Mancozeb Flowable uitvoeren en daarna de behandeling met het andere middel.

Zaadontsmetting van bieten, tegen Phoma en kiemschimmels,

13 ml per kg zaad.

Ontsmetting van aardappelpootgoed, bestemd voor de teelt van consumptie- en fabrieksaardappelen.

Het middel kan worden toegepast ter bestrijding van Rhizoctonia op pootaardappelen.

Dosering: 315 ml opgelost in 1 liter water per 100 kg pootgoed. De toepassing vindt plaats tijdens het poten, op de aardappelpootmachine met speciale spuitapparatuur.

Bereiding spuitvloeistof: voor gebruik goed roeren.

De benodigde boeveelheid BRABANT Mancozeb Flowable wordt onder roeren in de met water gevulde tank gegoten.

Wageningen, 30 november 2001

HET COLLEGE VOOR DE TOELATING VAN BESTRIJDINGSMIDDELEN

BIJLAGE II bij het besluit van het middel BRABANT Mancozeb Flowable,

toelatingsnummer 10274 N

Betreft verlenging van de toelating van het middel BRABANT Mancozeb Flowable
(97-880 TV) -een middel op basis van de werkzame stof mancozeb - na
1 december 2001 (einddatum van de werkzame stof mancozeb). Het middel is toegelaten als schimmelbestrijdingsmiddel in de teelt van diverse land- en tuinbouwgewassen.

Motivering van het besluit

Eerdere besluitvorming door het College

Naar aanleiding van C-104.3.14 (d.d. 13 december 2000) heeft het College als volgt besloten.

Het College besluit -op basis van art. 5, eerste lid Bmw 1962 en art. 7, vijfde lid Rtb 1995- ten behoeve van afronding van de besluitvorming de toelatingen van middelen op basis van mancozeb met 11 maanden te verlengen tot 1 december 2001 (= nieuwe einddatum mancozeb).

In het kader van de versnelde herbeoordeling zijn de volgende vragen gesteld (n.a.v.
C-52.3.1.a, de toelatinghouders zijn hiervan in december 1996 op de hoogte gesteld).

• Een studie naar de omzettingsroute van de werkzame stof mancozeb in grondsoort volgens G.1.1 van het aanvraagformulier. Er dienen in de eerste 10 dagen van de studie tenminste
5 monsternametijdstippen te worden opgenomen. Indien een omzettingsprodukt in de omzettingsstudie wordt gevormd in een gehalte van meer dan 10% van de hoeveelheid opgebrachte werkzame stof, dient met dat omzettingsprodukt een omzettingssnelheidsstudie in tenminste 3 grondsoorten volgens G.1.1 van het aanvraagformulier en een schudproef of een kolomproef met tenminste 3 grondsoorten ter bepaling van de Ks/l volgens G.1.2 van het aanvraagformulier uitgevoerd te worden.

• Een schudproef of een kolomproef met de werkzame stof mancozeb met tenminste
3 grondsoorten ter bepaling van de K_s/l volgens G.1.2 van het aanvraagformulier. Indien de pK_a-waarde van de werkzame stof ligt tussen 2 en 6, dan dienen sorptiegegevens geleverd te worden in tenminste 3 grondsoorten met pH 7-8.

• Een schudproef of een kolomproef met het omzettingsprodukt ETU met tenminste
3 grondsoorten ter bepaling van de K_s/l volgens G.1.2 van het aanvraagformulier. Indien de pK_a-waarde van het omzettingsprodukt ETU ligt tussen 2 en 6, dan dienen sorptiegegevens geleverd te worden in tenminste 3 grondsoorten met pH 7-8.

• Een kolomstudie met verouderd residu in tenminste 1 grondsoort volgens G.1.2 van het aanvraagformulier.

• Uitvoering van (semi)-veldonderzoek met betrekking tot de effecten van het bestrijdingsmiddel op aquatische ecosystemen voor de meest kritische toepassing, met speciale aandacht voor de effecten op algen/kreeftachtigen/vissen.

Naar aanleiding van C-110.3.8 d.d. 13 juni 2001 heeft het College als volgt besloten.

Stand van zaken met betrekking tot de aanvragen

In onderstaande tabel staan de middelen waarvoor een verlenging van de toelating is aangevraagd. De kosten met betrekking tot deze aanvragen zijn voldaan.

Middel naam	Werkzame stoffen	aanvraag nr.
BRABANT MANCOZEB FLOWABLE	mancozeb	97-880 TV
CURZATE M	mancozeb en cymoxanil	97-868 TV
CYMOXANIL-M	mancozeb en cymoxanil	97-988 TV
DITHANE DG NEWTEC	mancozeb	99-686 TV
DITHANE M-45 SPUITPOEDER	mancozeb	99-685 TV
DITHANE VLOEIBAAR	mancozeb	99-687 TV
LUXAN MANCOZEB 450 FC	mancozeb	97-956 TV
PENNCOZEB	mancozeb	99-693 TV
PENNCOZEB DG	mancozeb	99-715 TV
PENNFLUID	mancozeb	99-714 TV
TURBAT	mancozeb/cymoxanil	97-998 TV
VONDOCARB	mancozeb en carbendazim	97-902 TV

Maatschappelijke context

Mancozeb behoort met metiram, maneb en ziram tot de chemische groep van de EBDC’s (ethyleen bisdithiocarbamaten). De EBDC’s hebben een ‘multi-site’ werkingsmechanisme. De groep van verbindingen vormt een laag risico met betrekking tot de resistentie ontwikkeling. Kruisresistentie is niet van toepassing. De EBDC’s zijn mede door het brede werkingsmechanisme bijzonder belangrijk voor de Nederlandse land- en tuinbouw.

Ze worden voornamelijk ingezet tegen de zwaardere schimmelziekten zoals vuur, schurft en de aardappelziekte (Phytophtora infestans). Naast de EBDC’s zijn in deze gewassen ook andere fungiciden toegelaten met een vergelijkbaar werkingsspectrum.

Voor aardappel blijven er, met de recent wegvallen van enkele belangrijke middelen waaronder die op basis van chloorthalonil, minder geschikte middelen over. Voor de bestrijding van hardnekkige ziektes zoals de aardappelziekte is een voldoende groot pakket aan middelen nodig teneinde onder andere resistentiedoorbraak te voorkomen.

EU-beoordeling

Mancozeb is één van de werkzame stoffen die behandeld wordt in de eerste fase van het in artikel 8, lid 2, van Richtlijn 91/414/EEG bedoelde werkprogramma (opgenomen in bijlage 1 van verordening 3600/92).

Door de lidstaten worden van deze stoffen evaluaties en beoordelingen ("monographs") opgesteld. Vervolgens vindt over deze stoffen "Europese" besluitvorming plaats: ECCO-meetings, Working Group Evaluation, Working Group Legislation en SCPH.

De monograph voor mancozeb is opgesteld door Italië. De monograph is in oktober 2000 door CTB ontvangen. NL is als assistent RMS betrokken bij het vaststellen van ontbrekende gegevens (level 4 van de monograph).

Mancozeb, maneb en metiram zullen voor de eerstvolgende ECCO-ronde geagendeerd worden. Deze ECCO-ronde zal naar verwachting gehouden worden van eind 2001 - eerste helft 2002

Algemeen

De dithiocarbamaten zijn in te delen in twee groepen m.b.t. het metabolisme en het toxicologische werkingsmechanisme: de ETU-vormers of EBDC’s (ethyleenbisdithiocarbamaten) (mancozeb, maneb, metiram en zineb) en de niet-ETU vormende dithiocarbamaten (ferbam, ziram en thiram)

EBDC’s zijn niet-systemisch werkende stoffen die op het blad toegepast worden en een beschermende werking hebben tegen schimmels. De EBDC’s die als fungicide gebruikt worden zijn metaalcomplexen van mangaan (maneb), mangaan + zink (mancozeb) en zink + ammonia (metiram). Na het "afsplitsen" van de metaal ionen blijft er een centrale structuur over, die gelijk is voor alle EBDC’s. Deze wordt verder afgebroken in verbindingen als ETU (ehtyleenthioureum), EBIS (ethyleen-bis-(isothiocynaat)sulfide), EU (ethyleenureum) en andere verbindingen.

In Nederland zijn de ethyleenbisdithiocarbamatan maneb, mancozeb en metiram toegelaten voor gebruik in de land en tuinbouw (van propineb zijn er geen middelen toegelaten en zineb is recent niet geplaatst op Annex I en verdwijnt van de markt.). Van de niet ETU-vormende dithiocarbamatenzijn thiram en ziram toegelaten.

In tabel M.0 is een overzicht van de betreffende fungiciden op basis van mancozeb weergegeven. Tabel M.1. is een overzicht van de toepassingen van de diverse middelen. Dit overzicht is gebaseerd op de door de PD opgestelde GAP-kop van 3 augustus 1999. De toepassingen betreffen de volgende teelten ingedeeld naar gewasgroepen: fruitteelt, akkerbouw, groententeelt, boomkwekerij en bloembollenteelt. De wijze van toepassing betreft gewasbehandeling, pootgoedbehandeling en zaadbehandeling.

Tabel M.0. Formuleringen

nr.	Formulering	Gehalte mancozeb	Overige werkzame stoffen met gehalte	verbod waterbesch. (zie opm.) en drift reductie
1	VONDOCARB (97-902 TV)	50%	carbendazim	1
2	CYMOXANIL M (97-988 TV)	65%	cymoxanil	4
3	TURBAT (97-998 TV)	65%	cymoxanil	n.v.t.
4	CURZATE M (97-868 TV)	68%	cymoxanil	n.v.t.
5	DITHANE DG NEWTEC (99-686 TV)	75%	-	1
6	PENNCOZEB DG (99-715 TV)	75%	-	1
7	DITHANE M-45 SPUITPOEDER (99-687 TV)	80%	-	1
8	PENNCOZEB (99-693 TV)	80%	-	1
9	PENNFLUID (99-714 TV)	420 g/L	-	1, 2, 3, 4
10	DITHANE VLOEIBAAR (99-687 TV)	450 g/L	-	1
11	LUXAN MANCOZEB 450 FC (97-956 TV)	450 g/L	-	1
12	BRABANT MANCOZEB FLOWABLE (97-880 TV)	500 g/L	-	1

Opmerking verbod grondwaterbeschermingsgebied
1 = in een grondwaterbeschermingsgebied is het gebruik niet toegestaan in de teelt van bloembollen en knollen op zandgronden.

Opmerking reductie drift in watergangen
In de buitenste bomenrij van boomgaarden is toepassing van het middel langs watergangen uitsluitend toegestaan:
2 = indien tussen de watergang en de boomgaard een aaneengesloten windscherm is geplaatst en het windscherm niet wordt bespoten.
In de buitenteelt van boomkwekerijgewassen is toepassing van het middel langs watergangen uitsluitend toegestaan:
3 = met dwars- en schuin omhoog gerichte toepassingsapparatuur indien er vanaf tenminste 5 meter uit de watergang gespoten wordt, waarbij de eerste gewasrij op 5 meter minimaal de hoogte heeft van het te behandelen gewas en niet mag worden bespoten 4 = verbod op vliegtuigtoepassingen

De toepassingen van middelen op basis van mancozeb zijn in onderstaande tabel weergegeven.

Tabel M1. Toepassingsoverzicht

middel	toepassing	dosering kg as/ha	max. freq.	interval	tijdstip
5, 6	appel (v.g.)	1,125 - 2,25	4	7-12	april-mei
7, 8	appel (v.g.)	1,2 - 2,4	4	7-12	april-mei
9	appel, inclusief jong gewas (v.g.)	0,924 - 1,89	4	7-12	april-mei
10, 11	appel (v.g.)	1,125 - 2,363	4	7-12	april-mei
12	appel (v.g.)	1,035-2,16	4	7-12	april-mei
5, 6	appel, peer (jong gewas) (v.g.)	0,563 - 1,5	4	7-12	april-mei
7	appel, peer (jong gewas) (v.g.)	0,6 - 1,6	4	7-12	april-mei
8	appel, jong gewas (v.g.)	1,2 - 2,4	4	7-12	april-mei
10, 11	appel, jong gewas (v.g.)	0,563-1,575	4	7-12	april-mei
12	appel, jong gewas (v.g.)	0,518-1,44	4	7-12	april-mei
5, 6	peer (v.g.)	1,5 - 1,8	3	7	april-mei
7, 8	peer (v.g.)	1,6 - 1,92	3	7-10	april-mei
9	peer (v.g.)	1,26 - 1,512	3	7-12	april-mei
10, 11	peer (inclusief jong gewas) (v.g.)	1,575-1,89	3	10-12	april-mei
12	peer (inclusief jong gewas) (v.g.)	1,44-1,728	3	10-12	april-mei
8	peer, jong gewas (v.g.)	0,8 - 1,6	3	7-10	april-mei
9	peer, jong gewas (v.g.)	0,63 - 1,26	3	7-12	april-mei
8	1e jaars plantuien, 2e jaars plantuien, picklers, zaaiuien, zilveruien en sjalotten	2,4	5	7-10	juni-sept
9	1e jaars plantuien, 2e jaars plantuien, picklers, zaaiuien, zilveruien en sjalotten	1,995	5	7-10	juni-sept
5, 6, 12	uien en sjalotten (v.g.)	2,25	5	7-10	juni-sept
7	uien en sjalotten (v.g.)	2,4	5	7-10	juni-sept
10, 11	uien en sjalotten (v.g.)	2,475	5	7-10	juni-sept
5, 6	asperge (v.g.)	1,875	6	7-10	aug-sept
7, 8	asperge (v.g.)	2	6	7-10	aug-sept
9	asperge (v.g.)	1,89	6	7-10	aug-sept
10, 11	asperge (v.g.)	2,025	6	7-10	aug-sept
12	asperge (v.g.)	1,8	6	7-10	aug-sept
2, 3, 4	consumptie- fabrieksaardappelen (v.g.)	1,34 - 1,68	12	7-12	juni-sept
5, 6	consumptie- fabrieksaardappelen (v.g.)	1,5 - 3	12	7-14	juni-sept
7, 8	consumptie- fabrieksaardappelen (v.g.)	1,6 - 3,2	12	7-14	juni-sept
9	consumptie- fabrieksaardappelen (v.g.)	1,6 - 2,52	12	7-14	juni-sept
10, 11	consumptie- fabrieksaardappelen (v.g.)	1,575 - 3,15	12	7-14	juni-sept
12	consumptie- fabrieksaardappelen (v.g.)	1,44 - 2,835	12	7-14	juni-sept
2, 3, 4	pootaardappelen (v.g.)	1,34 - 1,675	7	7-14	juni-aug
5, 6	pootaardappelen (v.g.)	1,5 - 3	7	7-14	juni-aug
7, 8	pootaardappelen (v.g.)	1,6 - 3,2	7	7-14	juni-aug
9	pootaardappelen (v.g.)	1,6 - 2,52	7	7-14	juni-aug
10, 11	pootaardappelen (v.g.)	1,575 - 3,15	7	7-14	juni-aug
12	pootaardappelen (v.g.)	1,44 - 2,835	7	7-14	juni-aug
1	aardappelpootgoed voor teelt consumptie- en fabrieksaardappelen	3 - 3,75 e	1	-	mrt-apr
7, 8	aardappelpootgoed voor teelt consumptie- en fabrieksaardappelen	1,84 - 4,08e	1	-	april
10, 11	aardappelpootgoed voor teelt consumptie- en fabrieksaardappelen	1,811 - 4,016e	1	-	april
12	aardappelpootgoed voor teelt consumptie- en fabrieksaardappelen	1,630 - 3,615e	1	-	april
5, 6, 7, 8	haver (v.g.) (zaadbehandeling)	0,192a	1	-	mrt-apr
7, 8	haver (v.g.) (zaadbehandeling)	0,176-0,24c	1	-	mrt-apr
10, 11	haver (v.g.) (zaadbehandeling)	0,173-0,236g	1	-	mrt-apr
12	haver (v.g.) (zaadbehandeling)	0,156-0,213h	1	-	mrt-apr

1	tarwe (v.g.)	1-2	1	-	mei-juli
5, 6, 10, 11	tarwe (v.g.)	2,25	1	-	mei-juni
7	tarwe (v.g.)	1,6	1	-	mei-juni
12	tarwe (v.g.)	1,44	1	-	mei-juni
5, 6	tarwe, rogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,243a	1	-	sept-okt/mrt-apr
7	tarwe, rogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,243a	1	-	sept-okt/mrt-apr
7	tarwe, rogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,144 - 0,288d	1	-	sept-okt/mrt-apr
10, 11	tarwe, rogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,412 - 0,299g	1	-	sept-okt/mrt-apr
12	tarwe, rogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,128 - 0,269h	1	-	sept-okt/mrt-apr
8	wintertarwe, zomertarwe (v.g.)	1,6	2	10-14	mei-juni
9	wintertarwe, zomertarwe (v.g.)	2,268	1	-	mei-juni
8	wintertarwe, zomertarwe, winterrogge, zomerrogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,243a	1	-	sept-okt/mrt-apr
8	wintertarwe, zomertarwe, winterrogge, zomerrogge (v.g.) (zaadbeh.)	0,144 - 0,288d	1		sept-okt/mrt-apr
5, 6, 7, 8	bieten (v.g.) (zaadbehandeling)	0,006b	1	-	mrt-apr
7, 8	bieten (v.g.) (zaadbeh.)	0,00768 - 0,0077f	1	-	mrt-apr
10, 11	bieten (v.g.) (zaadbeh.)	0,00756 - 0,0076i	1	-	mrt-apr
12	bieten (v.g.) (zaadbeh.)	0,00702 - 0,007 i	1	-	mrt-apr
5, 6	zaadbieten (v.g.)	2,25 - 3,75	4	10-14	juli-sept
7, 8	zaadbieten (v.g.)	2,4 - 4	4	10-14	juli-sept
10, 11	zaadbieten (v.g.)	2,7	4	10-14	juli-sept
12	zaadbieten (v.g.)	2,43	4	10-14	juli-sept
5, 6	bloembollen (v.g.)	1,875 - 2,625	12	7-12	mei-sept
7, 8	bloembollen (v.g.)	2 - 2,8	12	7-12	mei-sept
9	bloembollen (v.g.)	1,89	12	7-12	mei-sept
10, 11	bloembollen (v.g.)	2,025-2,925	12	7-12	mei-sept
12	bloembollen (v.g.)	1,8-2,655	12	7-12	mei-sept
5, 6	bloemisterijgewassen (v.g.)	1,125 - 2,25	5	7	juni-sept
5, 6	bloemisterijgewassen (o.g.)	1,125 - 2,25	12	7	jan-dec
7, 8	bloemisterijgewassen (v.g.)	1,2 - 2,4	5	7	juni-sept
7, 8	bloemisterijgewassen (o.g.)	1,2 - 2,4	12	7	jan-dec
9	bloemisterijgewassen (v.g.)	1,155 - 2,31	5	7	juni-sept
9	bloemisterijgewassen (o.g.)	1,155 - 2,31	12	7	jan-dec
10, 11	bloemisterijgewassen (v.g.)	1,238-2,475	5	7	juni-sept
10, 11	bloemisterijgewassen (o.g.)	1,238-2,475	12	7	jan-dec
5, 6	chrysanten (v.g. en o.g.)	1,125 - 2,25	4	7	juni-sept/jan-dec
12	chrysanten (v.g. en o.g.)	1,125 - 2,25	4 (8 o.g.)	7	juni-sept/jan-dec
5, 6	populier (v.g.)	1,575 - 2,7	8	10-12	juni-aug
7, 8	populier (v.g.)	1,68 - 2,88	8	10-12	juni-aug
9	populier (v.g.)	1,764-3,024	8	10-12	juni-aug
10, 11	populier (v.g.)	1,733-2,97	8	10-12	juni-aug
12	populier (v.g.)	1,575-2,7	8	10-12	juni-aug
5, 6, 12	windscherm populier (bij fruitaanplant) (v.g.)	3,375	4	10-12	juni-aug
7, 8	windscherm populier (bij fruitaanplant) (v.g.)	3,6	4	10-12	juni-aug
10, 11	windscherm populier (bij fruitaanplant) (v.g.)	3,713	4	10-12	juni-aug

^a zaadbehandeling, v.g., slurrymethode met ontsmettingstrommel; dosering 3,2 ml slurry per kg zaad bij 1 kg middel + 1 liter water of 5,2 ml slurry bij 1 kg middel + 2 liter water.

^b zaadbehandeling vg, 12 ml slurry per kg zaad. Slurry: 1kg middel + 1 liter zaad

^c zaadbehandeling, vg, droogontsmetting door omscheppen of in mengtrommel of in speciale droogontsmettingsmachine, dosering 2 g per kg zaad, 110-150 kg zaad per ha

^d zaadbehandeling , vg, droogontsmetting door omscheppen of in mengtrommel of in speciale droogontsmettingsmachine, dosering 2 g per kg zaad, 90-190 kg zaad per ha

^e pootgoedbehandeling, vg, tijdens poten op aardappelpootmachine, 1150-2550 kg pootgoed per ha

f zaadbehandeling, v.g., droogontsmetting, dosering 8 g per kg zaad, 1,2 kg zaad per ha

^g zaadbehandeling, vg, 350 ml per 100 kg/zaad, 90-190 kg zaad per ha

^h zaadbehandeling, vg, 315 ml per 100 kg/zaad, 90-190 kg zaad per ha

i zaadbehandeling vg, 13-14 ml/kg zaad, 1,2 kg zaad per ha

Werkzaamheid

Op grond van voorafgaande onderzoekingen -geleverd bij de aanvragen tot toelating-, gevoegd bij de praktijkervaringen mag worden aangenomen dat de toegelaten middelen op basis van metiram werkzaam zijn en geen onaanvaardbare neveneffecten veroorzaken op planten en plantaardige producten.

Fysisch-chemische eigenschappen

In onderstaande tabel worden de eindpunten weergegeven zoals die in de concept monograph opgesteld door Italië zijn vermeld. In de oorspronkelijke tabellen zijn enkele tekstuele aanpassingen aangebracht . In de tabel zijn de resultaten vermeld van de werkzame stof producenten Cerexagri (voorheen ELF-ATOCHEM) en Rohm & Haas.

De verschillen in eindpunten kunnen verklaard worden doordat de polymere werkzame stof zo slecht gedefinieerd is naar de molecuulgrootte, het niet te zuiveren is zoals voor gebruikelijke stoffen en het bovendien thermisch instabiel is.

Active substance (ISO Common Name)	Mancozeb
Function (e.g. fungicide)	Fungicide

Rapporteur Member State

Italy

Identity (Annex IIA, Point 1)

Chemical name (IUPAC)	manganese ethylenebis (dithiocarbamate) (polymeric) complex with zinc salt
Chemical name (CA)	[1,2-ethanediylbis[carbamodithioato](2-)] manganese mixture with [1,2-ethanediylbis [carbamodithioato](2-)]zinc (9CI)[ethylenebis(dithiocarbamato)]manganese mixture with [ethylenebis(dithiocarbamato)]zinc (8CI)
CIPAC N°	34
CAS N°	8018-01-7 (formerly 8065-67-5)
EEC N° (EINECS or ELINCS)	006-076-00-1
FAO Specification (including year of publication)	Tentative, 1980
Minimum purity of the active substance as manufactured (g/kg)	800 g/kg
Identity of relevant impurities (of toxicological, environmental and/or other significance) in the active substance as manufactured (g/kg)	Confidential information, see Annex C
Molecular formula	(C4H6MnN2S4)x(Zn)y
Molecular mass	271,3 (tentative for the moment, not defined for the polymeric complex)
Structural formula	Mancozeb is a polymeric complex of the monomer illustrated

Physical-chemical properties (Annex IIA, point 2)

Melting point (state purity)	(a) Decompose at 172.5°C. (81.5%) (b) Up to 195 °C, no melting point has been determined (88%)
Boiling point (state purity)	Not applicable, decomposes before melting.
Temperature of decomposition	see melting point
Appearance (state purity)	(a) Yellow-brown powder (81.5%) (b) Greenish yellow colour (83.8%)
Relative density (state purity)	a) 1.9938 g/ml at 20°C (81.5%) (b) bulk density is 0.37 g/ml at 20°C (88%)
Surface tension	Not relevant as the product is a solid
Vapour pressure (in Pa, state temperature)	(a) Too low to be determined, literature comparison with other similar ionic solids. < 10 -7torr (1.33 x 10-5 Pa or 10-6 atm. (b) NA
Henry's law constant (Pa m3 mol-1)	(a) KD < 5.9 x 10-4 Pa x m3 x mol -1 (not volatile). (b) Vapour pressure is unknown.
Solubility in water (g/l or mg/l, state temperature)	(a) Average solubility in water after three hours was 19.7 +/- 9.0 mg/l by LSC and 6.2+/- 2.8 mg/l by GC (equilibrium concentration). When measured with unlabelled mancozeb suspended in water by GC the solubility was determined to be 2.0+/-0.1 mg/l. (b) The solubility of Mancozeb in water is at maximum10.1 mg/l at 0.050 absorbance unit. The solubility of Mancozeb is 2.0 mg/l at 0.007 absorbance unit at 25°C in de-aerated water.
Solubility in organic solvents (g/l or mg/l, state temperature)	(a) < 5 mg/l in: acetone ethanol acetonitrile ethylacetate chloroform methyl ethyl ketone o-dichlorobenzene pyridine dimethylformamide tetrahydrofuran (b) In 2-propanol and xylene at 20 °C = 0.02 mg/l and 0.1 mg/l, respectively.
Partition co-efficient (log Pow) (state pH and temperature)	a) Kow 1.8 (first portioning), and 21.4 (second partitioning of octanol vs fresh water) and 0.11 for water vs fresh octanol. ETU: Kow (1 ppm ETU in octanol): 0.15. Kow(10 ppm ETU in octanol): 0.14. (b) Log Pow = 1.38.
Hydrolytic stability (DT50) (state pH and temperature)	a) Two studies Half lives of mancozeb at pH 5, 7 and 9 are 2.2, 5.5 and 14.1 hours respectively. Half-lives of mancozeb at pH 5, 7 and 9: approx. 36, 55 and 16 hours respectively. (b) The DT50 (22°C)observed were 21.1, 1.7 and 52.5 hours at pH 5, 7, and 9, respectively (no detailed report presented).
Dissociation constant	(a) The dissociation constant cannot be measured as such but it follows that a reasonable estimate of the upper limit of log K is - 10. (b) At 25°C, the typical pKa value for Mancozeb is 10.3.
UV/VIS absorption (max.) (if absorption > 290 nm state e at wavelength)	(a) The EBDC ion from the soluble disodium salt absorbs at 285 nm with molar absorbance of 6 x 104 in water and at 296 nm with molar absorbance of 2.9 x 104 +/- 0.8 x 104 in DMSO.The test substance has the same spectrum in DMSO as the soluble EBDC ion. (b) Determined and presented. No max value stated, but read from chromatogram the max absorption is about 281nm.
Photostability (DT50) (aqueous, sunlight, state pH)	(a) Mancozeb decomposes completely with 3 hours at pH 8.8.Irradiated and dark control samples showed similar decomposition behaviour indicating that the major routes were hydrolysis and oxidation not photolysis. (b) Mancozeb is rapidly decomposed in 3 hours in water with and without irradiation (same study as from notifier (a)).
Quantum yield of direct phototransformation in water at l > 290 nm	no photolysis
Flammability	Not flammable in the sense of the method EEC A 10..
Explosive properties	The chemical structure, possible decomposition reactions and energies, and the decomposition products of the substance have been studied. No potential explosive properties are expected. Therefore, on the basis of this theoretical evaluation, it is not necessary to perform the test for explosive properties.

Chapter 2.2: Methods of Analysis

Analytical methods for the active substance (Annex IIA, point 4.1)

Technical as (principle of method)	CIPAC 61/1/M/1.2
Impurities in technical as (principle of method)	Extraction with zinc chloride solution; reversed phase HPLC with UV detection at 233 nm and methanol/acetonitrile/water mobile phase and multilevel linear external standard calibration with a working standard. ETU is extracted from the sample with methanol. After centrifugation and dilution the amount of ETU is determined by HPLC using UV-detection at 230 nm with N,N,N'-trimethylthioureum as internal standard
Plant protection product (principle of method)	see technical product

Beoordeling van middelgegevens

DITHANE M-45 is een spuitpoeder dat 80% mancozeb bevat. De fysisch-chemische eigenschappen voldoen. De pH van een 1 % oplossing is 6.66. De stabiliteit van de formulering is bevestigd door middel van een studie van 14 dagen bij 54 ⁰C en een 2 jaars houdbaarheidsonderzoek. Exothermische reacties ontstaan bij 144 ⁰C en 200 ⁰C. Derhalve kan bij een temperatuur van 144⁰C zelfontbranding ontstaan.

PENNCOZEB is een spuitpoeder dat 80% mancozeb bevat. De fysisch-chemische eigenschappen voldoen. De pH van een 1 % oplossing is 6.79. De stabiliteit van de formulering is bevestigd door middel van een studie van 14 dagen bij 54⁰C en een 2 jaars houdbaarheidsonderzoek. Bij een temperatuur van 152 ⁰C kan zelfontbranding ontstaan.

BRABANT MANCOZEB FLOWABLE is een suspensie concentraat met een gehalte van 500 g/l mancozeb. De fysische eigenschappen voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 6,78. De stabiliteit van het middel is aangetoond door middel van een versnelde duurtest van 14 dagen bij 54 ⁰C en een 2 jaars houdbaarheidsstudie. Het ETU gehalte is 0,05 % na een bewaring van 2 jaar.

CURZATE M is een spuitpoeder met een gehalte van 68% mancozeb en 4,5% CYMOXANIL. De fysische eigenschappen voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 6,25. De stabiliteit van het middel is vastgesteld door middel van een versnelde duurtest van 14 dagen bij 54 ⁰C. Het ETU gehalte is< 0.1 %. Er is geen zelf ontbranding waargenomen onder 140 ⁰C.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Rapporten met betrekking tot de oxiderende eigenschappen.

CYMOXANIL-M is een spuitpoeder met een gehalte van 65% maneb en 4,5% cymoxanil. Het zweefvermogen en de natte zeefanalyse voldoet aan de eisen. Het ETU gehalte is
0.1 %. Uit de test resultaten blijkt een zelfontvlambaarheid bij 160 ⁰C.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Gegevens/studies met betrekking tot het explosiegevaar.

• De volgende fysisch-chemische eigenschappen: deeltjesgrootte verdeling, bulkdichtheid, pH van een 1 % oplossing, schuimvorming, spuitbaarheid (bevochtigingssnelheid).

• De rapporten m.b.t. de natte zeefanalyse en het zweefvermogen.

• De houdbaarheid van 2 jaar dient te worden bevestigd door middel van een studie: de stabiliteit/houdbaarheid voor de chemische en de fysische eigenschappen dient tenminste vastgesteld volgens CIPAC en bij voorkeur tevens volgens GIFAP 17.

DITHANE DG NEW TEC is een water dispergeerbaar granulaat met een gehalte van 75% mancozeb. De fysische eigenschappen voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 7.1. Het ETU gehalte is 0,06%.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Het rapport met betrekking tot de zelfontbrandingstemperatuur;

• Stofgehalte volgens CIPAC MT 171, stroombaarheid volgens CIPAC MT 172 en het attritiegedrag volgens CIPAC MT 178.

DITHANE VLOEIBAAR is een suspensie concentraat met een gehalte van 450 g/l mancozeb. De fysische eigenschappen voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 5.2. De stabiliteit is vastgesteld door middel van een versnelde duurtest en een houdbaarheidsstudie van 2 jaar bij kamertemperatuur. Het ETU gehalte is 0,16 %.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• De volgende fysisch-chemische eigenschappen: oppervlaktespanning van het middel.

LUXAN MANCOZEB 450 FC is een suspensie concentraat met een gehalte van 450 g/l mancozeb. Het zweefvermogen en de schuimvorming voldoet aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 5.4. De houdbaarheid is volgens opgave 1 jaar. Het ETU gehalte is 0,05%.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Gegevens/studies met betrekking tot het explosiegevaar, oxiderende eigenschappen, brandbaarheid en zelfontvlambaarheid.

• De volgende fysisch-chemische eigenschappen: natte zeefanalyse, spontaniteit van de dispersievorming en de gietbaarheid incl. spoelingresidu, viscositeit en oppervlaktespanning van het middel.

• De rapporten m.b.t. de dichtheid, zweefvermogen en het opgegeven vlampunt dienen te worden overgelegd

• De houdbaarheid van 1 jaar dient te worden bevestigd door middel van een studie: de stabiliteit/houdbaarheid voor de chemische en de fysische eigenschappen dient tenminste vastgesteld volgens CIPAC en bij voorkeur tevens volgens GIFAP 17.

PENNCOZEB DG is een water dispergeerbaar granulaat met een gehalte van 75% mancozeb. De fysische eigenschappen voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 7.0.

Het ETU gehalte is 0,036 %. Het middel heeft een zelfontbrandingstemperatuur van 159⁰C.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Rapporten met betrekking tot het explosiegevaar, oxiderende eigenschappen, brandbaarheid en zelfontvlambaarheid.

• De rapporten met betrekking tot de versnelde duurtest en de 2 jaarshoudbaarheidsstudie.

• Studie naar het attritiegedrag volgens CIPAC MT 178

PENNFLUID is een suspensie concentraat met een gehalte van 420 g/l mancozeb.

De fysisch-chemische eigenschappen voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is 7.1. Het ETU gehalte is 0,01%.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Gegevens/studies met betrekking tot het explosiegevaar, oxiderende eigenschappen, brandbaarheid en zelfontvlambaarheid.

• De volgende fysisch-chemische eigenschappen: natte zeefanalyse en oppervlaktespanning van het middel.

TURBAT is een spuitpoeder met een gehalte van 65% mancozeb en 4,5% CYMOXANIL. De fysische eigenschappen met betrekking tot het zweefvermogen, schuimvorming en natte zeefanalyse voldoen aan de eisen. De pH van een 1% oplossing is van 5-6.

Het ETU gehalte is< 0.06 %. Het middel is brandgevaarlijk. Het kan aanleiding geven tot zelfontbranding, speciaal bij vochtige omstandigheden.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Gegevens/studies met betrekking tot oxiderende eigenschappen, brandbaarheid en zelfontvlambaarheid.

• De volgende fysisch-chemische eigenschappen: deeltjesgrootteverdeling, bulkdichtheid

VONDOCARB is een spuitpoeder met een gehalte van 50% mancozeb en 6% carbendazim.

De fysisch-chemische eigenschappen met betrekking tot het zweefvermogen, natte zeefanalyse en de schuimvorming voldoen aan de eisen. De stabiliteit is door middel van een versnelde duurtest van 14 dagen bij 54⁰C vastgesteld.

Te beantwoorden vragen bij het indienen van een nieuwe aanvraag

• Rapporten met betrekking tot het explosiegevaar en de oxiderende eigenschappen.

• De volgende fysisch-chemische eigenschappen: deeltjesgrootte verdeling, bulkdichtheid, zweefvermogen voor de werkzame stoffen en het ETU gehalte in het middel.

• De houdbaarheid van 2 jaar dient te worden bevestigd door middel van een studie: de stabiliteit/houdbaarheid voor de chemische en de fysische eigenschappen dient

• tenminste vastgesteld volgens CIPAC en bij voorkeur tevens volgens GIFAP 17.

Profiel humane toxicologie

Mancozeb behoort met maneb, metiram en zineb tot de z.g. ETU-vormers. ETU is van deze vier stoffen de belangrijkste gemeenschappelijke metaboliet. De toxicologische eigenschappen van deze stoffen zijn grotendeels terug te voeren op de vorming van ETU. Dit geldt vooral voor het effect op de schildklier in zoogdieren.

De toxicologie van ETU en de ETU-vormende dithiocarmbamaten is in 1993 door de JMPR behandeld.

Onderstaand toxicologisch profiel van mancozeb is gebaseerd op JMPR’93 en de recent ontvangen 1^e versie van de monografie van mancozeb, die ook een aantal onderzoeken van na 1993 bevat. Omdat uitgebreide evaluatie in het expert circuit nog niet heeft plaatsgevonden dienen de conclusies als voorlopig te worden beschouwd.

Daarnaast is een apart overzicht van de beschikbare toxicologie van ETU toegevoegd, eveneens gebaseerd op JMPR’93 en de monografieën van mancozeb, maneb en metiram.

Eindpuntenlijst humane toxicologie mancozeb

Absorption, distribution, excretion and metabolism in mammals (Annex IIA, point 5.1)

Rate and extent of absorption:	50-60% after single oral doses of 1.5-100 mg ; rat. T1/2 absorptie at 1.5 mg 0.7-1.0 h.
Distribution:	Thyroid
Potential for accumulation:	No evidence
Rate and extent of excretion:	ca. 90% within 24 hrs after a single oral dose of 1.5 mg in rats, mainly urine and feces.
Metabolism in animals:	Extensively metabolized. Metabolites found in urine: ETU1, EBIS, ETT, N-acetyl-EDA, EDA, EU, creatin, allantoin.
Toxicologically significant compounds (animals, plants and environment)	ETU

¹ ETU wordt in de grootste hoeveelheden gevormd.

Acute toxicity (Annex IIA, point 5.2)

Rat LD50 oral	> 5000 mg/kg bw
Rat LD50 dermal	> 5000 mg/kg bw
Rat LC50 inhalation	> 5.14 mg/l
Skin irritation	Non irritant
Eye irritation	Non irritant1
Skin sensitisation (test method used and result)	sensitiser Magnusson Kligman Maximisation Test

¹ RMS stelt een classificatie "irriterend voor het oog" (R36) voor o.b.v. een enkele oude studie met DITHANE M-45 (ca 80 % mancozeb) waarbij effecten marginaal classificatie rechtvaardigen. Andere studies met DITHANE M45 en andere technical mancozeb preparaten geven geen aanleiding voor classificate. Ook in het kader van de stofenrichtlijn is mancozeb niet als irriterend voor het oog geclassificeerd (21^e aanpassing). In de EU is mancozeb wel geclassificeerd als "irriterend voor de ademhalingswegen". Een onderbouwing hiervoor is in de beschikbare dossiers niet aangetroffen.

Short-term toxicity (Annex IIA, point 5.3)

Target/critical effect	Thyroid Inhibition thyroid peroxidase leading to decrease of serum T3 and T4 and to increase of TSH levels
Lowest relevant oral NOAEL/NOEL	7.4 mg/kg bw/day (rat, oral, 90-day study)
Lowest relevant dermal NOAEL/NOAL	>1000 mg/kg bw/day
Lowest relevant inhalation NOAEL/NOEL	79 mg/m3 (total aerosol concentration) 39 mg/m3 (respirable concentration) (90-day inhalation rat)

Genotoxicity (Annex IIA, point 5.4)

¹JMPR’93 beschouwd de genotixiciteit van mancozeb als equivocal, gebaseerd op positieve resultaten in in vitro en in vivo chromosoom aberratiestudies met mancozeb preparaten van onbekende zuiverheid. Nadien geleverde in vitro en in vivo studies met preparaten van bekende zuiverheid bevestigen clastogene activiteit van mancozeb in vitro. Nieuwe en oude in vivo studies met mancozeb van bekende zuiverheid zijn zonder uitzondering negatief.

Long term toxicity and carcinogenicity (Annex IIA, point 5.5)

Target/critical effect	Thyroid hypertrophy
Lowest relevant NOAEL/NOEL	4.8 mg/kg bw/day
Carcinogenicity	Thyroid tumors at high doses in rats only. Mechanism known (inhibition of iodide incorporation, with chronic overstimulation of the thyroid by TSH as a result)1

¹ Voorgestelde tekst. RMS plaatst in deze box de tekst: "Evidence only in rats and mice". De chronische muizenstudies tonen geen verhoogde tumorincidentie.

Reproductive toxicity (Annex IIA, point 5.6)

Reproduction target/critical effect	Decreased body weight, organ toxicity1
Lowest relevant reproductive NOAEL/NOEL	1.7 mg/kg bw (30 ppm)– two generation study in rat (RMS). 7.0 mg/kg bw/d - JMPR’932
Developmental target/critical effect	Reduction of ossification degree at maternal toxic doses
Lowest relevant developmental NOAEL/NOEL	Rat: 60 mg/kg bw/day Rabbit: > 100 mg/kg bw/day

¹ Histopatholische afwijkingen in schildklier, hypofyse en nier. Er werden tot in de hoogste dosering (1200 ppm/ ca 60 mg/kg lg/d) geen effecten op reproductie geconstateerd.

² JMPR’93 plaatst o.b.v. dezelfde studies de NOAEl op 7,0 mg/kg lg /d. Effecten gezien bij deze dosering (verhoging relatief levergewicht in F₂ mannetjes en neerslag van rood pigment in de nieren, beide zonder histologische afwijkingen zijn als niet toxicologisch relevant beschouwd. Dezerzijds wordt de conclusie van JMPR’93 overgenomen.

Neurotoxicity / Delayed neurotoxicity (Annex IIA, point 5.7)

No evidence of delayed neurotoxicity1

¹ In een 90-dagen orale neurotoxiciteitsstudie met de rat zijn bij 750 ppm wel neurohistopathologische afwijkingen gevonden. De NOAEL in deze studie is 125 ppm (8,2 mg.kg lg/d). Een specifieke test op delayed neurotoxiciteit is niet geleverd. Gezien de effecten in de wel beschikbare studies wordt een delayed neurotoxicity test niet noodzakelijk geacht.

Other toxicological studies (Annex IIA, point 5.8)

Er zijn zeer veel studies uitgevoerd met ETU, de belangrijkste metaboliet van zowel mancozeb als maneb en metiram. Zie hiervoor de eindpuntenlijst ETU.

Medical data (Annex IIA, point 5.9)

Human studies of manufacturing workers exposed to mancozeb have detected the presence mancozeb in urine but, with the exception of sporadic reports of contact allergic hypersensitivity, no effects on health including thyroid dysfunction have been reported.

Toxicologie van ETU (ethyleenthioureum)

Voor ETU zijn in het kader van de EU-beoordelingen van dithiocarbamaten (mancozeb, maneb en metiram) drie dossiers ingeleverd. De eindpuntenlijsten voor ETU die in de concept monografieën van deze stoffen zijn ingeleverd vertonen dan ook op enkele punten onderlinge verschillen. Onderstaande eindpuntenlijst is gebaseerd op een eerste evaluatie van de gegevens in de drie dossiers en van de samenvatting voor ETU in JMPR’93.

EINDPUNTEN EN VERWANTE INFORMATIE

Toxicologie en metabolisme

Absorption, distribution, excretion and metabolism in mammals (Annex IIA, point 5.1)
Rate and extent of absorption:	Rapidly absorbed (app. 50 - 90%:several species including rat and monky) within 24h
Distribution:	Widely distributed
Potential for accumulation:	Thyroid accumulation
Rate and extent of excretion:	Rapid and extensive (> 90 % within 24 h in rodents and 90% at 72 h in monkeys) mainly via urine (app. 50%: mouse - 90%: monkey)
Metabolism in animals	Unchanged ETU app. 50% in rodents; EU app. 12% and polar compounds app. 40%
Toxicologically significant compounds (animals, plants and environment)	ETU

Acute toxicity (Annex IIA, point 5.2)
Rat LD50 oral	545 - 2400 mg/kg bw
Rat LD50 dermal	No data
Rat LC50 inhalation	No data
Skin irritation	No data
Eye irritation	No data
Skin sensitisation	sensitizer (M & K);

Short term toxicity (Annex IIA, point 5.3)
Target / critical effect	Thyroid, liver
Lowest relevant oral NOAEL / NOEL	90d rat: 25 ppm (1.44 mg/kg bw)
Lowest relevant dermal NOAEL / NOEL	no data
Lowest relevant inhalation NOAEL / NOEL	No data

Genotoxicity

No relevant genotoxic potential1

¹ Onderzocht in zeer veel in vitro en in vivo studies. In vitro enkele positieve resultaten bij zeer hoge doseringen in bacterie testen. Negatief in in vitro studies met zoogdiercellen, en in alle beschikbare in vivo studies.

JMPR’93: "The meeting concluded that ETU was not genotoxic".

Long term toxicity and carcinogenicity (Annex IIA, point 5.5)
Target/critical effect	Thyroid, liver
Lowest relevant NOAEL / NOEL	2y rat: 5 ppm (0.37 mg/kg bw/d)1
Carcinogenicity	Carcinogenic potential in rats (thyroid) and mouse (liver)

¹ Een 52 weken studie met de hond kende een NOAEL van 0,18 mg/kg lg/d (5 ppm), gebaseerd op effecten op de schildklier bij 1,8 mg/kg lg/d (50 ppm). JMPR’93 neemt de NOAEL uit de chronische studie met de rat als uitgangspunt voor het afleiden van de ADI.

Reproductive toxicity (Annex IIA, point 5.6)
Reproduction target / critical effect	No effects on reproduction
Lowest relevant reproductive NOAEL / NOEL	2.5 ppm ( 0.11 – 0.43 mg/kgbw/d), 2-generation oral rat.1
Developmental target / critical effect	brain (hydrocephaly) at not maternal dose levels in rats2
Lowest relevant developmental NOAEL / NOEL	rat: 5 mg/kg bw/d

¹ Deze NOAEL is gebaseerd op effecten op de schildklier. De feitelijke NOAEL voor effecten op reproductie in ratten is 125 ppm (>ca 21 mg/kg lg/d).

² Teratogene effecten bij niet maternaal toxische doseringen lijken specifiek voor de rat. Dergelijke effecten zijn niet waargenomen in muis, hamster, cavia en konijn. Het teratogene effect bij ratten is geen gevolg van schildklier toxiciteit.

Neurotoxicity / Delayed neurotoxicity (Annex IIA, point 5.7)
	No concern from other studies

Other toxicological studies (Annex IIA, point 5.8)
	Mechanistic studies concerning thyroid toxicity1

¹ ETU remt het enzym thyriod peroxidase dat jodium oxideerd en noodzakelijk is voor de synthese van de schildklierhormonen T3 enT4. Hierdoor dalen de circulerende T3 en T4 concentraties en stijgt de TSH concentratie hetgeen de effecten op de schildklier in diverse species verklaard.

Medical data (Annex IIA, point 5.9)
	no data1

¹ In de monografieën worden geen gegevens vermeld. JMPR’93 vermeldt een geval van overgevoeligheid voor ETU bij een medewerker in de rubberindustrie (waar ETU wordt gebruikt) en lagere T4 concentraties in bloed bij mederwekers in een andere rubberindustrie.

Ontbrekende gegevens werkzame stof

Op EU niveau wordt momenteel bezien welke aanvullende gegevens nodig zijn. Mogelijk zijn nadere gegevens over dermale penetratie gewenst in verband met hoge dermale blootstelling bij enkele in de monografie opgenomen toepassingen.

Formuleringstoxicologie

Brabant Mancozeb Flowable

Vloeibaar middel met 500 g/l mancozeb. Er is geen toxicologisch onderzoek met de formulering geleverd. Aanvrager heeft in het verleden voorgesteld het middel te etiketteren op basis van de toxicologische eigenschappen van de afzonderlijke componenten. Het CTB heeft hierop de middeltoxicologie volledig verklaard. Gezien de samenstelling van het middel is deze werkwijze goed uitvoerbaar. Het middel behoeft geen classificatie voor acute toxiciteit, huid- en oogirritatie , maar wel voor sensibilisatie bij contact met de huid (Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid).

CURZATE M

Het betreft een poederformulering op basis van 68% mancozeb en 4,5% cymoxanil. Formuleringstoxicologie is geleverd bij eerdere verlengingsaanvragen. Daarnaast is voor de verlenging in 1997 formuleringstoxicologie met een vergelijkbaar middel geleverd (hoger cymoxanil gehalte, 8%). Op grond hiervan behoeft CURZATE M geen classificatie voor acute toxiciteit, huid- en oogirritatatie. Een sensibilisatiestudie met het middel is niet geleverd. Op grond van de sensibiliserende eigenschappen van beide werkzame stoffen wordt CYMOXANIL M geclassificeerd als sensibiliserend (Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid).

CYMOXANIL M

Het betreft een spuitpoeder met 65% mancozeb en 4,5% cymoxanil . De formuleringstoxicologie is in het kader van de originele aanvraag geleverd (1994). Op grond hiervan behoeft het middel niet ter worden geclassificeerd voor acute toxiciteit en huid- en oogirritatie. Een sensibilisatiestudie met het middel is niet geleverd. Op grond van de sensibiliserende eigenschappen van beide werkzame stoffen wordt CYMOXANIL M geclassificeerd als sensibiliserend (Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid).

DITHANE DG NEW TEC

Het betreft een granulaat met 75% mancozeb. De geleverde formuleringstoxicologie is in 1998 volledig bevonden. Op basis van de geleverde studies behoeft DITHANE DG NEW TEC niet te worden geclassificeerd voor acute toxiciteit en huid- en oogirritatie. Een geleverde Buelhler test met de formulering is negatief. Het middel krijgt echter toch een classificatie als: kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid op grond van de uitkomst van een Magnusson-Kligman test met mancozeb.

DITHANE M-45 Spuitpoeder
Dit middel bevat > 80% mancozeb. De toxicologie van DITHANE M-45 , in Nederland reeds bij eerdere aanvragen geleverd, is daarom ook als die van de werkzame stof in de monografie samengevat. DITHANE M-45 behoeft geen classificatie voor acute toxiciteit, huid- en oogirritatie. DITHANE M-45 was in een modified Buehler test negatief voor sensibilisatie. Aangezien mancozeb positief is in een Magnusson-Kligman test wordt toch geclassificeerd als: kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid.

DITHANE VLOEIBAAR

Dit middel bevat 450 g/l mancozeb. Rapporten van formuleringstoxicologie zijn in het dossier niet aangetroffen. Aanvrager verwijst naar hetgeen bij de verlengingsaanvraag in 1997 is geleverd. Dit betreft het dossier van aanvrager voor de EU-registratie. In deze registratie is DITHANE VLOEIBAAR echter niet opgenomen. De rapporten/statements waarnaar m.b.t. DITHANE vloeibaar wordt verwezen zijn niet aangetroffen. Het CTB heeft in het verleden de formuleringstoxicologie van DITHANE VLOEIBAAR volledig verklaard. Het middel is op grond van de eigenschappen van de afzonderlijke componenten goed te classificeren. Het behoeft alleen classificatie: Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid.

Luxan mancozeb 450 FC

Middel op basis van 450 g/l mancozeb. Toelatinghouder mag voor de formuleringstoxicologie verwijzen naar de gegevens van het vergelijkbare middel DITHANE VLOEIBAAR.

PENNCOZEB DG

Het betreft een granulaat op basis van 75% mancozeb. Aanvrager verwijst naar formuleringstoxicologie die in 1988 is geleverd. Deze rapporten zijn niet (meer) op het CTB aanwezig. Op basis van deze rapporten is destijds een etiketteringsadvies opgesteld. In dit advies wordt het middel geclassificeerd als irriterend voor de huid en de ogen. Op basis van de sensibiliserende eigenschappen van mancozeb dient deze classificatie te worden uitgebreid met: Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid.

PENNCOZEB 80 WP

Het betreft een spuitpoeder met >80% mancozeb. De in Nederland reeds eerder geleverde toxicologie is ook samengevat in de monografie. Het middel behoeft geen classificatie voor acute toxiciteit, huid- en oogirritatie, maar dient geclassificeerd te wordend als: kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid.

PENNFLUID

Vloeibare formulering met 420 g/l mancozeb. Formuleringstoxicologie geleverd bij de oorspronkelijke aanvraag. Dit middel behoeft niet te worden geclassificeerd voor acute toxiciteit, huid- en oogirritatie, maar wel als: kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid.

TURBAT

Het betreft een poederformulering op basis van 65% mancozeb en 4,5% cymoxanil. Bij de verlengingsaanvraag zijn geen studies betreffende de toxicologie van de formulering geleverd. Het dossier is volledig verklaard op basis van eerder geleverde gegevens; die zijn in feite geleverd voor een ander middel. Aanvrager doet twee voorstellen voor etikettering, een in het aanvraagformulier en een in het meegeleverde veiligheidsinformatieblad. De aanbeveling in het veiligheidinformatieblad komt overeen met de classificatie van vergelijkbare middelen; die in het aanvraagformulier niet. Op basis van de toxicologische eigenschappen van beide werkzame stoffen en de formuleringshulpmiddelen kan een classificatie worden opgesteld die overeenkomt met die van de vergelijkbare formuleringen. Levering van nieuw onderzoek wordt niet nodig geacht.

VONDOCARB

Het betreft een poederformulering met 50% mancozeb en 6 % carbandazim. Recent uigevoerd onderzoek met de formulering is niet beschikbaar. Het voorstel van aanvrager om de etikettering te baseren op de toxicologie van mancozeb is deels acceptabel. Indien ook de toxicologische eigenschappen van carbendazim en de overige formuleringcomponenten in schouwing wordt genomen is een goede classificatie zonder onderzoek mogelijk.

In dat geval wordt VONDOCARB geclassificeerd voor overgevoeligheid bij contact met de huid (op basis van mancozeb).

NB: De EU classificatie van mancozeb omvat naast R43 ook R37 : kan irritatie veroorzaken in de ademhalingswegen. De EU-classificatie van carbendazim omvat ook mutageniteit categorie 3 (R40). Gezien de gehaltes van de werkzame stoffen in bovengenoemde middelen krijgen alle middelen op basis van deze stoffen de desbetreffende kwalificatie.

Ontbrekend onderzoek formulering(en)

Er is geen ontbrekend onderzoek

Beoordeling van het risico voor de toepasser (beroepsmatig/particulier/

re-entry)

Mancozeb is de werkzame stof in een groot aantal gewasbeschermingsmiddelen met een breed scala van toepassingen. Als tweede werkzame stof komen in Nederland voor: cymoxanil en carbendazim. Onderstaande beoordeling van het risico voor de toepasser betreft uitsluitend het risico als gevolg van blootstelling aan mancozeb.

Afleiden AOEL’s

Een EU-geharmoniseerde AOEL voor mancozeb is nog niet vastgesteld. Voor ETU, de belangrijkste metaboliet van mancozeb in zoogdieren , wordt thans geen aparte risicobeoordeling opgesteld, daar de effecten van ETU voldoende zijn verdisconteerd in de toxicologie van mancozeb. In de monografie is door RMS wel een AOEL voor ETU afgeleid.

Door RMS is voor mancozeb een AOEL_systemisch berekend van 0,025 mg/kg lg/d, gebaseerd op de NOAEL van 5 mg/kg lg/d in een chronisch studie met de rat (assessmentfactor 100, opname na orale blootstelling 50%).

Omdat nog geen plaatsing van mancozeb op Bijlage 1 van de EU-gewasbeschermingsrichtlijn 91/414 heeft plaatsgevonden (waarbij altijd een EU-geharmoniseerde AOEL wordt vastgesteld) wordt voor de beoordeling van het gezondheidsrisico van beroepsmatige toepassers van middelen op basis van mancozeb vooralsnog uitgegaan van een volgens de in Nederland gebruikelijke manier afgeleide AOEL.

Voor de berekening van de AOEL is gebruik gemaakt van de gegevens in de monografie met betrekking tot toxicologie en kinetiek van mancozeb.

Aangezien de middelen meerdere malen per teeltseizoen mogen worden toegepast is sprake van minimaal semi-chronische tot chronische blootstelling, zeker bij loonwerkers. Evenals in de monografie wordt de NOAEL uit de chronische studie met de rat gebruikt voor het afleiden van de AOEL. NOAEL’s uit andere studies, waaronder twee 1 jaars studies met de hond resulteren in hogere AOEL’s.

Aangezien het gebruik van een chronische studie in dit geval leidt tot toepassing van de laagste NOAEL dient dit te worden beschouwd als een keuze voor een worst case situatie. Het blootstellingsscenario van diverse toepassingen rechtvaardigt mogelijk het gebruik van studies met kortere blootstellingsduur.

De overige gebruikte assessmentfactoren zijn:

• extrapolatie rat • mens op basis van calorische behoefte 4

• overige interspeciesverschillen 3

• intraspeciesverschillen 3

• biologische beschikbaarheid via de orale route 50%

• biologische beschikbaarheid via de dermale route 5%

(Deze waarde is gebaseerd op de waarde die in de

monografie is aangehouden. Er zijn aanwijzingen dat

de werkelijke waarde lager kan liggen.

Dit is nog een punt van discussie binnen de EU.)

• biologische beschikbaarheid via de inhalatoire route 100%

(worst case)

• gewicht werker 70 kg

Berekening van de AOEL’s

AOEL_systemishc : 5 x 0,50 x 70/(4 x 3 x 3) = 4,9 mg/persoon/d (0,07 mg/kg lg/d)

AOEL_dermaal : 4,9/0,05= 98 mg/persoon/d

AOEL_inhalatoir : 4,9 mg/kg lg/d

Schatting van de blootstelling/berekening Risico indices

Middelen op basis van mancozeb worden voor een groot aantal toepassingen ingezet. Tevens gaat het om middelen met een verschillend gehalte mancozeb. Daarnaast betreft het zowel spuitpoeders als granulaat formuleringen. Voor de overzichtelijkheid zijn tabellen opgesteld voor vergelijkbare groepen middelen.

Toepassingen en doseringen zijn overgenomen uit de door de PD opgestelde NL-GAP (1999).

Schattingen van de blootstelling zijn niet weergegeven per afzonderlijke gewasbehandeling, maar als voor de laagste en hoogste dosering voor een bepaalde toepassingswijze, zoals bijvoorbeeld neerwaarts machinaal spuiten.

Tabel T.1

Spuitpoeders met 80 % mancozeb (DITHANE M45 spuitpoeder, PENNCOZEB)

Activiteit	Route	blootstelling	AOEL	Risico-index
		mg/dag	mg/dag
Machinaal neerwaartse toepassingen volle grond: aardappelen, asperges, bloembolgewassen, tarwe, uien,
Mengen en Laden1	dermaal inhalatoir	1600 12	98 4,9	16,3 2,5
Toepassen2	dermaal inhalatoir	48 - 120 0,13 - 0,32	98 4,9	0,49 - 1,22 0,03 - 0,07
Machinaal opwaarts spuiten: appel en peer, populieren (boomkwekerij), windschermen
Mengen/laden1	dermaal inhalatoir	1600 12	98 4,9	16,3 2,5
Toepassen2	dermaal inhalatoir	274 - 1095 (1642)6 0,11 - 0,43 (0,65)6	98 4,9	2,80 - 11,2 (16,8)6 0,02 - 0,09 (0,13)
Re-entry5	dermaal	180 - 720 (1080)6	98	1,84 - 7,34 (11,2)6
Handmatig op- en neerwaarts spuiten: populieren (boomkwekerij)
Mengen/laden3	dermaal inhalatoir	800 6	98 4,9	8,16 1,22
Toepassen3	dermaal inhalatoir	1176 - 2520 2,94 - 6,30	98 4,9	12,1 - 25,7 0,6 - 1,29
Spuittoepassingen onder glas: bloemisterijgewassen, (ook voor volle grond)8
Mengen,/laden en toepassen4	dermaal inhalatoir	240 - 480 1,20 - 2,40	98 4,9	2,45 - 4,90 0,25 - 0,49
Re-entry4	dermaal inhalatoir	108 - 216 0,79 - 1,58	98 4,9	1,10 - 2,20 0,16 - 0,32

Pootgoedbehandeling en zaadbehandeling: aardappelen, granen en bieten
Mengen/laden en toepassen7	dermaal inhalatoir	1600 12	98 4,9	16,3 2,5

¹ Op basis van het Nederlands model mengen/laden

² EUROPOEM

³ Op basis van het Nederlands model op- en neerwaarts handmatig spuiten

⁴ Op basis van Nederlandse veldstudies in kassen

⁵ van Hemmen et al. 1995

⁶ De waarde tussen haakjes geld voor de hoogst voorgeschreven toepassing in populieren, de daarvoor weergegeven range is voor appels en peren

⁷ Voor deze toepassingen is geen specifiek model beschikbaar. Aangenomen is dat de blootstelling voornamelijk plaatsvindt bij het vullen van de apparatuur. Daarom is de blootstelling geschat op basis van het Nederlands model mengen/laden.

⁸ Aangenomen wordt dat de blootstelling bij een vollegronds toepassing die vergelijkbaar is met toepassing onder glas niet hoger zal zijn dan bij toepassing onder glas.

Tabel T.2

Granulaten met 75% mancozeb (DITHANE DG NEWTEC, PENNCOZEB DG)

Activiteit	Route	blootstelling	AOEL	Risico-index
		mg/dag	mg/dag
Machinaal neerwaartse toepassingen volle grond: aardappelen, asperges, bloembolgewassen, tarwe, uien,
Mengen en Laden1	dermaal inhalatoir	15 0,11	98 4,9	0,15 0,02
Toepassen2	dermaal inhalatoir	45 - 113 0,12 - 0,30	98 4,9	0,45 - 1,15 0,02 - 0,06
Mengen/laden en toepassen9	dermaal	54 - 135	98	0,55 - 1,38
Machinaal opwaarts spuiten: appel en peer, populieren (boomkwekerij), windschermen
Mengen/laden1	dermaal inhalatoir	15 0,11	98 4,9	0,15 0,02
Toepassen2	dermaal inhalatoir	257 - 1026 (1539)6 0,10 - 0,41 (0,61)6	98 4,9	2,62 - 10,5 (15,7) 0,02 - 0,08 (0,12)
Re-entry5	dermaal	169 - 675 (1012)6	98	1,72 - 6,89 (10,3)
Handmatig op- en neerwaarts spuiten: populieren (boomkwekerij)
Mengen/laden3	dermaal inhalatoir	7,5 0,06	98 4,9	0,08 0,01
Toepassen3	dermaal inhalatoir	1103 -2363 2,76 - 5,91	98 4,9	11,3 - 24.1 0,56 - 1,21
Spuittoepassingen onder glas: bloemisterijgewassen, (ook voor volle grond)8
Mengen,/laden en toepassen4	dermaal inhalatoir	225 - 450 1,13 - 2,25	98 4,9	2,30 - 4,59 0,23 - 0,46
Re-entry4	dermaal inhalatoir	101 - 203 0,74 - 1,49	98 4,9	1,03 - 2,07 0,15 - 0,30
Zaadbehandeling: granen en bieten
Mengen/laden en toepassen7	dermaal inhalatoir	15 0,11	98 4,9	0,15 0,02

¹ Op basis van het Nederlands model mengen/laden

² EUROPOEM

³ Op basis van het Nederlands model op- en neerwaarts handmatig spuiten

⁴ Op basis van Nederlandse veldstudies in kassen

⁵ van Hemmen et al. 1995

⁶ De waarde tussen haakjes geld voor de hoogst voorgeschreven toepassing in populieren, de daarvoor weergegeven range is voor appels en peren

⁷ Voor deze toepassingen is geen specifiek model beschikbaar. Aangenomen is dat de blootstelling voornamelijk plaatsvindt bij het vullen van de apparatuur. Daarom is de blootstelling geschat op basis van het Nederlands model mengen/laden.

⁸ Aangenomen wordt dat de blootstelling bij een vollegronds toepassing die vergelijkbaar is met toepassing onder glas niet hoger zal zijn dan bij toepassing onder glas.

⁹ Op basis van een Nederlandse veldstudie met een vloeibaar middel

Tabel T.3

Spuitpoeders met 65-68% mancozeb (CURZATE M, CYMOXANIL-M, TURBAT)

Activiteit	Route	blootstelling	AOEL	Risico-index
		mg/dag	mg/dag
Machinaal neerwaartse toepassingen volle grond: aardappelen
Mengen en Laden1	dermaal inhalatoir	1360 10,2	98 4,9	13,9 2,08
Toepassen2	dermaal inhalatoir	39 - 51 0,10 - 0,14	98 4,9	0,40 - 0.52 0,02 - 0,03

¹ Op basis van het Nederlands model mengen/laden

² EUROPOEM

Tabel T.4

Spuitpoeder met 50% mancozeb (VONDOCARB)

Activiteit	Route	blootstelling	AOEL	Risico-index
		mg/dag	mg/dag
Machinaal neerwaartse toepassingen volle grond: aardappelen en tarwe
Mengen en Laden1	dermaal inhalatoir	1000 7,5	98 4,9	10,2 1,53
Toepassen2	dermaal inhalatoir	60 - 113 0,16 - 0,30	98 4,9	0,61 - 1,15 0,03 - 0,06

¹ Op basis van het Nederlands model mengen/laden

² EUROPOEM

Tabel T.5

Vloeibare middelen o.b.v. 420-500 g/l mancozeb (Brabant mancozeb flowable, DITHANE vloeibaar, Luxan mancozeb 450 FC, PENNFLUID)

Activiteit	Route	blootstelling	AOEL	Risico-index
		mg/dag	mg/dag
Machinaal neerwaartse toepassingen volle grond: aardappelen, asperges, bloembolgewassen, tarwe, uien,
Mengen en Laden1	dermaal inhalatoir	126-150 0,01	98 4,9	1,29 - 1,53 0,02
Toepassen2	dermaal inhalatoir	37,8 - 94,5 0,10 - 0,25	98 4,9	0,39 - 0,96 0,02 - 0,05
Mengen/laden en toepassen9	dermaal	45 - 113	98	0,46 - 1,15
Machinaal opwaarts spuiten: appel en peer, populieren (boomkwekerij), windschermen
Mengen/laden1	dermaal inhalatoir	126-150 0,10 - 0,25	98 4,9	1,29 - 1,53 0 02 - 0,05
Toepassen2	dermaal inhalatoir	211 - 1077 (1847)6 0,08 - 0,43 (0,73)6	98 4,9	2,15 - 11,0 (18,8) 0,02 - 0,09 (0,15)
Re-entry5	dermaal	139 - 709 (1215)6	98
Handmatig op- en neerwaarts spuiten: populieren (boomkwekerij)
Mengen/laden3	dermaal inhalatoir	63 - 75 <0,01	98 4,9	0,64 - 0,77 0,02
Toepassen3	dermaal inhalatoir	2835 7,09	98 4,9	28,9 1,45
Spuittoepassingen onder glas: bloemisterijgewassen, (ook voor volle grond)8
Mengen,/laden en toepassen4	dermaal inhalatoir	232 - 494 1,16 - 2,46	98 4,9	2,37 - 5,04 0,24 - 0,50
Re-entry4	dermaal inhalatoir	104 - 222 0,77 - 1,63	98 4,9	1,06 - 2,27 0,16 - 0,33
Zaadbehandeling: granen en bieten
Mengen/laden en toepassen7	dermaal inhalatoir	126-135 0,01	98 4,9	1,29 - 1,38 0,02

¹ Op basis van het Nederlands model mengen/laden.

² EUROPOEM

³ Op basis van het Nederlands model op- en neerwaarts handmatig spuiten

⁴ Op basis van Nederlandse veldstudies in kassen

⁵ van Hemmen et al. 1995

⁶ De waarde tussen haakjes geld voor de hoogst voorgeschreven toepassing in populieren, de daarvoor weergegeven range is voor appels en peren.

⁷ Voor deze toepassingen is geen specifiek model beschikbaar. Aangenomen is dat de blootstelling voornamelijk plaatsvindt bij het vullen van de apparatuur. Daarom is de blootstelling geschat op basis van het Nederlands model mengen/laden.

⁸ Aangenomen wordt dat de blootstelling bij een vollegronds toepassing die vergelijkbaar is met toepassing onder glas niet hoger zal zijn dan bij toepassing onder glas.

⁹ Op basis van een Nederlands veldstudie met een vloeibaar middel

Particuliere toepassingen.

Voor het middel Luxan mancozeb 450 FC zijn in de NL-GAP een drietal particuliere toepassingen opgenomen, te weten: aardappelen, asperges en uien.

Er is voor deze groep toepassingen een aparte risico beoordeling opgesteld.

Afleiden van de AEL.

Omdat het ook voor de particulire toepassingen om meerdere malen toepassen per seizoen gaat, is ook hier de NOAEL van 5 mg/kg lg/d uit de chronische studie met de rat gebruikt voor het afleiden van de AEL (Acceptable Exposure Level).

De overige gebruikte assessmentfactoren zijn:

• extrapolatie rat • mens op basis van calorische behoefte 4

• overige interspeciesverschillen 3

• intraspeciesverschillen 10

• biologische beschikbaarheid via de orale route 50%

• biologische beschikbaarheid via de dermale route 5%

(Deze waarde is gebaseerd op de waarde die in de

monografie is aangehouden. Er zijn aanwijzingen dat

de werkelijke waarde lager kan liggen

Dit is nog een punt van discussie binnen de EU.)

• biologische beschikbaarheid via de inhalatoire route 100%

(worst case)

• gewicht werker 60 kg

Berekening van de AOEL’s

AOEL_systemishc : 5 x 0,50 x 70/(4 x 3 x 10) = 1,25 mg/persoon/d

AOEL_dermaal : 1,25/0,05= 25 mg/persoon/d

AOEL_inhalatoir : 1,25 mg/kg lg/d

Schatting van de blootstelling/berekening Risico indices

Voor het beoordelen van het risico voor de particuliere toepasser is uitgegaan van gebruik in volkstuinen etc. Uitgegaan is van een maximaal te behandelen oppervlak van 0,01 ha. De toepassingen kennen een concentratiereeks van 0,7 - 1,4 % middel en een dosering van 500 l spuitvloeistof/ha. Specifieke modellen voor het schatten van de blootstelling bij particulier gebruik zijn niet beschikbaar.

Overeenkomstig hetgeen bij eerdere schattingen van de blootstelling door particulieren is voor de berekening gebruik gemaakt van het model afgeleid uit veldstudies met op- en neerwaarts handmatig spuiten in kassen.

Activiteit	Route	blootstelling	AEL	Risico-index
		mg/dag	mg/dag
handmatig neerwaarts toepassingen particulier: aardappelen, asperges, uien,
Mengen/laden en toepassen1	dermaal inhalatoir	3,15 - 6,30 0,02 - 0,03	25 1,25	0,13 - 0,25 0,02 - 0,02

¹ Op basis van Nederlandse veldstudies in kassen

Conclusie risico voor de toepasser

Bij het opstellen van de risicobeoordeling is er vanuit gegaan dat de handmatige toepassing in aardapplen tegen Rhizoctonia niet meer plaatsvindt. Dit is in de praktijk ook het geval. Om alle risico’s uit te sluiten dient in het WG/GA te worden opgenomen dat deze toepassing verboden is.

Spuitpoeders met 80 % mancozeb (DITHANE M45 spuitpoeder, PENNCOZEB)

Voor deze middelen kan bij onbeschermd mengen/laden een risico voor de toepasser niet worden uitgesloten als gevolg van dermale en inhalatoire blootstelling aan mancozeb. Hetzelfde geldt voor de dermale blootstelling bij alle toepassingen en voor de inhalatoire blootstelling bij enkele toepassingen. Bij verantwoord gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen wordt de blootstelling een factor 10 lager ingeschat. Via de dermale route blijven er dan nog enkele geringe overschrijdingen van de AOEL bestaan (risico-index 1-2,5). Hierbij dient te worden bedacht dat de risico beoordeling nog een aantal onzekerheden omvat. Zo is voor dermale penetratie uitgegaan van een waarde van 5%, terwijl er aanwijzingen zijn dat de werkelijke waarde lager kan liggen (tot < 1%). Verder worden de hoogste overschrijdingen ingeschat bij het behandelen van populieren (boomteelt in windsingels). De gebruikte modellen zijn hiervoor niet direct geschikt. Zo zijn de aannames voor het op een werkdag te behandelen areaal (6 ha bij mechanisch spuiten en
1 ha bij handmatig spuiten) te hoog. Hierdoor zal de feitelijke blootstelling lager zijn dan is ingeschat.

Al met al worden bij alle toepassingen van bovenstaand middel met goed gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen uiteindelijk geen risico’s voor de gezondheid van de toepasser en de werker (re-entry) verwacht.

Granulaten met 75% mancozeb (DITHANE DG NEWTEC, PENNCOZEB DG)

De toepassingen van deze middelen komen vrijwel geheel overeen met de bovengenoemde spuitpoeders. De granulaire vorm is de reden dat hier geen gezondheidsproblemen worden ingeschat bij mengen/laden. Wel kan als gevolg van de dermale blootstelling bij alle toepassingen en voor de inhalatoire blootstelling bij enkele toepassingen een risico voor de gezondheid niet worden uitgesloten bij onbeschermd toepassen. Bij verantwoord gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen wordt de blootstelling een factor 10 lager ingeschat. Via de dermale route blijven er dan nog enkele geringe overschrijdingen van de AOEL bestaan (risico-index 1-2,5). Hierbij dient te worden bedacht dat de risico beoordeling nog een aantal onzekerheden omvat. Zo is voor dermale penetratie uitgegaan van een waarde van 5%, terwijl er aanwijzingen zijn dat de werkelijke waarde lager kan liggen (tot < 1%). Verder worden de hoogste overschrijdingen ingeschat bij het behandelen van populieren (boomteelt in windsingels). De gebruikte modellen zijn hiervoor niet direct geschikt.

Zo zijn de aannames voor het op een werkdag te behandelen areaal (6 ha bij mechanisch spuiten en 1 ha bij handmatig spuiten) te hoog. Hierdoor zal de feitelijke blootstelling lager zijn dan is ingeschat.

Al met al worden bij alle toepassingen van bovenstaand middel met goed gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen uiteindelijk geen risico’s voor de gezondheid van de toepasser en de werker (re-entry) verwacht.

Spuitpoeders met 65-68% mancozeb (CURZATE M, CYMOXANIL-M, TURBAT)

Voor deze middelen kan een risico voor de gezondheid niet worden uitgesloten bij onbeschermd mengen/laden vooral als gevolg van dermale blootstelling. Voor onbeschermd toepassen wordt geen risico voor de gezondheid ingeschat. Bij verantwoord gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen wordt de blootstelling een factor 10 lager ingeschat. In dat geval blijft er bij mengen/laden nog een kleine overschrijding van de AOEL ingeschat (risico-index 1,3).

Al met al worden bij alle toepassingen van bovenstaand middel met goed gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen uiteindelijk geen risico’s voor de gezondheid van de toepasser en de werker (re-entry) verwacht.

Spuitpoeder met 50% mancozeb (VONDOCARB)

Voor dit middel kan een risico voor de gezondheid niet worden uitgesloten bij onbeschermd mengen/laden vooral als gevolg van dermale blootstelling. Voor onbeschermd toepassen wordt geen risico voor de gezondheid ingeschat. Bij verantwoord gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen wordt de blootstelling een factor 10 lager ingeschat. In dat geval zijn alle risico indices < 1.

Vloeibare middelen o.b.v. 420-500 g/l mancozeb (Brabant mancozeb flowable, DITHANE vloeibaar, Luxan mancozeb 450 FC, PENNFLUID).

Voor deze middelen kan bij onbeschermd mengen/laden een risico voor de gezondheid van de toepasser als gevolg van dermale blootstelling aan mancozeb niet worden uitgesloten. Dit is ook het geval bij enkele toepassingen. Daarnaast wordt bij onbeschermd handmatig spuiten in de teelt van populieren een gering risico via de inhalatoire route ingeschat. Bij verantwoord gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen wordt de blootstelling een factor 10 lager ingeschat. In dat geval wordt er alleen nog een risico voor de toepasser bij de toepassingen op populieren ingeschat via de dermale route. Hierbij dient te worden bedacht dat de risico beoordeling nog een aantal onzekerheden omvat. Zo is voor dermale penetratie uitgegaan van een waarde van 5%, terwijl er aanwijzingen zijn dat de werkelijke waarde lager kan liggen (tot < 1%). Verder worden de hoogste overschrijdingen ingeschat bij het behandelen van populieren (boomteelt in windsingels). De gebruikte modellen zijn hiervoor niet direct geschikt. Zo zijn de aannames voor het op een werkdag te behandelen areaal (6 ha bij mechanisch spuiten en 1 ha bij handmatig spuiten) te hoog. Hierdoor zal de feitelijke blootstelling lager zijn dan is ingeschat.

Al met al worden bij alle toepassingen van bovenstaand middel met goed gebruik van geschikte persoonlijke beschermingsmiddelen uiteindelijk geen risico’s voor de gezondheid van de toepasser en de werker (re-entry) verwacht.

Particuliere toepassingen

Voor particuliere toepassingen van Luxan mancozeb 450 FC wordt geen risico voor de gezondheid van de toepasser ingeschat als gevolg van blootstelling aan mancozeb via de dermale of inhalatoire route bij onbeschermd werken.

Onzekerheden

• De geringe stabiliteit van mancozeb in waterig milieu maakt het genereren van goede dermale penetratie gegevens moeilijk. Er zijn aanwijzingen dat de feitelijke dermale penetratie lager kan zijn dan de in deze risico beoordeling gebruikte 5%, mogelijk zelfs minder dan 1%.

• Bij re-entry is als uitgangspunt genomen dat er geen verval heeft plaatsgevonden. In werkelijkheid zal er verval plaatsvinden, zodat voor de risicobeoordeling voor dit aspect een overschatting van de blootstelling heeft plaatsgevonden. Hoe groot deze overschatting is valt echter niet aan te geven.

Ontbrekende gegevens

Mancozeb

• Geen

ETU

In het kader van de EU-beoordeling wordt gevraagd om de volgende studies:

• Een acuut dermale toxiciteitstest volgens EU-richtlijn 402.

• Een acuut inhalatoire toxiciteitstest volgens OECD-richtlijn 403.

• Een huidirritatietest volgens OECD-richtlijn 404.

• Een oogirritatiestudie volgens OECD-richtlijn 405.

Door NL en DE is de noodzaak voor het leveren van deze studies in twijfel getrokken gezien het lage gehalte ETU in huidige mancozeb preparaten. Vanuit de EU-Commissie is te kennen gegeven dat deze studies toch geleverd moeten worden.

Middelen

• Geen

Beoordeling van het risico voor de volksgezondheid

De EBDC’s zijn behandeld in het kader van de Europese residu harmonisatie. In de Richtlijnen 93/57/EEG, 93/58/EEG, 98/82/EG en 2000/57/EG zijn MRLs voor de EBDC’s opgenomen.

Algemeen

Ten behoeve van de risicobeoordeling voor de volksgezondheid wordt gebruik gemaakt van de monografiën van metiram, mancozeb en maneb, aangevuld met informatie van de EU-residuharmonisatie en van de JMPR. Voor de methode die toegepast is bij de dieetberekening is gebruik gemaakt van het CCPR document CX/PR 97/8. Gelet op het feit dat bij de Europese residuharmonisatie de werkzame stoffen metiram, mancozeb en maneb tezamen worden beoordeeld (vanwege de gemeenschappelijke metaboliet ETU), worden deze stoffen ook voor de Nederlandse beoordeling samen behandeld.

Overzicht toepassingen

Metiram is toegelaten in de volgende teelten: appels en peren, aardappelen

Mancozeb is toegelaten in de volgende teelten: appel en peer, uien en sjalotten, asperge, aardappelen, zomer- en wintertarwe, haver en rogge en in suiker- en voederbieten

Maneb is toegelaten in de volgende teelten: appels, rode, witte en zwarte bessen, uien en sjalotten, tomaat, asperges, bruine, gele, witte en zwarte bonen, aardappelen, zomer- en wintertarwe

Metabolisme en residugedrag, planten

EBDC’s zijn niet-systemisch werkende stoffen die op het blad toegepast worden en een beschermende werking hebben tegen schimmels. De EBDC’s die als fungicide gebruikt worden zijn metaalcomplexen van mangaan (maneb), zink, mangaan + zink (mancozeb) en zink + ammonia (metiram). Na het "afvallen" van de metaal ionen blijft er een centrale struktuur over, die gelijk is voor alle EBDC’s. Deze wordt verder afgebroken in verbindingen als ETU (ehtyleenthioureum), EBIS (ethyleen-bis-(isothiocynaat)sulfide), EU (ethyleenureum) en andere verbindingen.

In een overzichtsartikel zijn plantmetabolisme studies van 5 EBDC’s getest in
4 gewasgroepen samengevat. Er werd geen verschil geconstateerd tussen gewas en grondbehandeling in de aard van de residuen op of in de plant. Bij gewastoepassingen vond er een minimale opname en verspreiding van de residuen plaats. De afbraak van de EBDC’s volgde een éénzelfde route (zie onderstaande figuur). De ontbinding van het metaalion en oxidatie lijdt tot de vorming van ETD (ethyleenthiuram disulfide) DIDT (5,6 dihydro-3H-imidazo [2,1-c]dithiazool-3-thione) en ethyleendiisothioyanaat in de eerste stap. Een verdere afbraak veroorzaakte ETU (ethylenethioureum, EU (ethyleenureum), 2-imidazoline, hydantoin (2,4-imidazolidinedione), EDA (ethyleendiamine) en inbouw in natuurlijke producten.

Figuur: Metabolische routes van [¹⁴C]-EBDC fungiciden in planten

Plantmetabolismestudies zijn er geleverd voor metiram in appel en aardappel, voor mancozeb in soja bonen, suikerbieten, tomaten, tarwe, aardappels en aubergines en voor maneb in aardappel, tomaat, sla, bonen en slabonen.

Aan de vereisten van metabolisme studies in drie gewasgroepen is niet bij alle stoffen voldaan. Voor metiram wordt in de monograph een extra studie gevraagd. Voor het Nederlandse gebruik van metiram zijn geen verdere studies nodig ook omdat metiram, mancozeb en maneb een vergelijkbaar plantenmetabolisme vertonen.

Metabolisme en residugedrag, landbouwhuisdieren

Met metiram, mancozeb en maneb zijn diermetabolismestudies uitgevoerd in geit en kip. Het patroon van metabolisme van landbouwhuisdieren is gelijk aan het patroon in rat en planten.

Het radioactieve koolstof afkomstig van metiram verspreid zich over alle weefsels van de geit en kip. De hoogste residuen van ETU, EU, Jaffe’s base, DIDT/EBIS en EDA werden in de lever en nier gevonden.

Lagere residuen werden gevonden in de spier, melk en eieren. Deze metabolieten zijn tijdelijke tussenprodukten die omgezet worden in andere metabolieten. De 14C-atomen van het ethyleendiamine deel van metiram werd verder omgevormd tot het natuurlijke aminozuur glycine via EDA of hydantion. Eenmaal aanwezig als glycine, komt het 14C-atoom in de algemene koolstof pool en wordt ingebouwd in diverse natuurlijke produkten (eiwitten en lipiden) in zowel kip als geit.

Het grootste deel van het totale radioactive residu van mancozeb in geit en kip bestaat uit natuurlijke produkten, inclusief vetten, eiwitten en koolhydraten. Residuen gerelateerd aan de moederstof zijn alleen op lage niveaus aanwezig. Mancozeb wordt vlug uitgescheiden in de geit.

In legkip bleken de belangrijkste metabolieten van maneb Jaffe’s base, EU, EDA en glycine. In geit was daarnaast ETU een belangrijke metaboliet. Lactose lipiden en eiwitten bevatten radioactief koolstof, waaruit bleek dat in legkip en in geit een deel van de 14C-maneb was omgezet in natuurlijke producten. In geiten werd 25 % van de radioactiviteit in de urine teruggevonden. De lever en nier bevatten relatief de hoogst niveaus van radioactiviteit. Melk en weefsel bevatten geringe residuen. In legkip werden lage niveaus van ETU gevonden in eieren en weefsels.

Residuanalyse

In de monografiën staan analysemethoden vermeld voor de bepaling van CS2 en ETU in plantaardige en dierlijke producten.

In de bundel "Analytical Methods for Pesticides Residues in Foodstuffs", sixth edition van de Keuringsdienst van Waren zijn methoden opgenomen voor de bepaling van EBDC’s en ETU in plantaardige produkten.

Residudefinitie

Voor de dithiocarbamaten is in de EU-richtlijnen de volgende residu definitie voor zowel plantaardige als dierlijke produkten opgenomen:

Maneb, Mancozeb, Metiram, Propineb en Zineb, som uitgedrukt in CS2.

In de monografiën worden op dit moment andere residudefinites voorgesteld. Op dit moment moet er vastgehouden worden aan de huidige in de EU vastgestelde residudefinitie.

Metiram

Studies zijn samengevat m.b.t. de monsterstabiliteit van metiram in appels, aardappels, tomaten en witte druiven. In alle produkten en verwerkte fracties waren de residuen van metiram gedurende minstens 1 jaar stabiel.

De stabiliteit van residuen van ETU wordt sterk beïnvloed door de aard van de matrix. In appelsaus, appelsap en babyvoeding van appel was ETU stabiel gedurende 1 jaar. In tomaten de droge appelperskoek werd een lichte afname waargenomen. In aardappels was er een significante afname na de eerste maand van bewaring.

De stabiliteit in appels is onzeker. Twee studies gaven een significante afname na 1 maand en één studie een lichte afname na 1 en 3 maanden.

In dierlijke produkten bleken de residuen van metiram en ETU voldoende stabiel gedurende een half jaar alhoewel in enkele matrices er een lichte afname gevonden werd van ETU na
3 maanden.

mancozeb

Mancozeb residuen waren stabiel in tomaten, maïs, droge bonen en sla gedurende minstens 4 maanden en matig stabiel in aardappel gedurende 3 maanden. De ETU residuen waren stabiel in tomaat, maïs en droge bonen gedurende minstens 4 maanden, terwijl er in aardappel en sla een afname van 50 % was na 3 maanden bewaring.

Residuen van mancozeb in druiven waren stabiel gedurende 2 jaar en de residuen van ETU matig stabiel. Deze namen af tot 60% na 2 jaar. Mancozeb residuen zijn erg stabiel in bevroren appels gedurende 30 weken en de ETU residuen waren matig stabiel. In een periode van 2 jaar nam mancozeb in appels en tarwekorrels af tot 76% en ETU tot 50% in appels en tot 60% in tarwekorrels.

Er zijn geen gegevens over de stabiliteit van residuen in dierlijke produkten aanwezig.

maneb

De residuen van maneb in maïs, sla, droge bonen, tomaten waren stabiel gedurende
4 maanden en matig stabiel in aardappel na 3 maanden. De ETU residuen in maïs, droge bonen en tomaten waren stabiel gedurende 4 maanden, terwijl in aardappels en sla er een afname was van ongeveer 50%.

In een andere studie bleken ETU residuen in appels, tarwe en tomaat stabiel gedurende
3 jaar.

Er zijn geen gegevens over de stabiliteit van residuen in dierlijke produkten aanwezig

Conclusie over de monsterstabiliteit

De residuen van metiram, mancozeb en maneb zijn in het algemeen stabiel. De residuen van ETU zijn matig stabiel. De stabiliteit van ETU is afhankelijk van de matrix.

Residuen

Residuproeven metiram

appel en peer

GAP: 1.44 kg ai/ha (peer) of 1.8 kg ai/ha (appel), max. 5 toepassingen met 0.12 kg ai/hl, phi=28 dagen.

appels

In de monograph zijn 8 proeven in appels gerapporteerd uitgevoerd in 1988 in Duitsland. Ze zijn echter niet goed samengevat volgens de vereiste "residue summary sheets". De proeven zijn uitgevoerd volgens het beoogde gebruik voor Noord Europa (1.8 kg ai/ha,
phi =35 dagen). In vergelijking met de Nederlandse GAP is in deze proeven de dosering 25% hoger en de phi 25% langer. De proeven zijn hierdoor min of meer bruikbaar voor de Nederlandse GAP. De gevonden residuen zijn: 0.14, 0.16, 0.21, 0.23, 0.38, 0.54, 0.78, 1.58 mg/kg.

De gevonden ETU gehaltes in de proeven zijn onder de LOD van 0.02 mg/kg. Echter deze gegevens zijn niet acceptabel vanwege de mogelijke onstabiliteit van ETU tijdens bewaring. Het tijdstip tussen oogst en analyse was langer dan een maand.

In de JMPR Evaluations 1995 staan een groot aantal residuproeven samengevat van proeven uitgevoerd in Duitsland in verschillende jaren. In deze 45 proeven die volgens NL-GAP zijn uitgevoerd, maar echter met een groter aantal toepassingen (8-15x) variëren de residuniveaus van <0.02 tot 1.9 mg/kg. De ETU gehaltes varieerden van <0.01 tot 0.05 mg/kg.

Codex heeft een MRL van 5 mg/kg voor dithiocarbamaten vastgesteld.

Peren

In de monograph van metiram staan geen proeven in peren gerapporteerd.

In de JMPR Evaluations 1995 staan 5 proeven in peren vermeld uitgevoerd in Duitsland in 1982 en 1983. De proeven zijn uitgevoerd volgens GAP met echter te veel toepassingen (8-10x). De gevonden residuen waren: 0.24, 0.36, 0.37, 0.49, 0.53 mg/kg.

De ETU gehaltes varieerden van 0.01 tot 0.03 mg/kg.

Aardappels

GAP: 1.71 kg ai/ha max 12x, phi=-

In de monograph van metiram worden 9 proeven vermeld uitgevoerd volgens GAP. Echter zijn deze proeven met slechts 6 toepassingen uitgevoerd. Deze proeven zijn verder niet afzonderlijk samengevat.

21 dagen na de laatste toepassing waren de residuen onder de LOD van 0.05 mg/kg en/of onder de 0.1 mg/kg, 7 dagen na de laatste toepassing werd een hoogste residu gevonden van 0.23 mg/kg, 14 dagen na de laatste toepassing 0.13 mg/klg en bij 21 dagen 0.09 mg/kg.

De residuen van ETU waren allen onder de LOD van 0.02 mg/kg, maar niet betrouwbaar omdat er een te lange periode van bewaring voor de analyseplaats heeft gevonden.

In de JMPR Evaluations van 1995 van metiram worden de bovengenoemde proeven ook gerapporteerd.

Uit de 8 proeven uitgevoerd in Duitsland in 1986 blijkt dat de residuen onder de 0.05* mg/kg blijven bij een veiligheidstermijn van 21 dagen. Bij een phi van 14 dagen werden er nog residuen gevonden boven de LOD.

Residuproeven Mancozeb

Appel

GAP: max 2.4 kg ai/ha 4x, phi = 56 dagen

In de monograph van mancozeb worden 23 residuproeven vermeld. Deze proeven zijn uitgevoerd volgens beoogde gebruik voor Noord Europa met een kritischer GAP dan de Nederlandse GAP (2.4 kg ai/ha, 9-15x, phi =28 dagen).

De proeven zijn uitgevoerd in Duitsland in 1983, 1986, 1987 en 1988 en in Nederland in 1987.

De gevonden residuen zijn: 0.59, 0.34, 2.40, 2.95, 0.92, 1.54, 0.63, 2.57,1.14, 4.10, 2.92, 2.44, 0.23, 0.26, 0.30, 0.75, 1.29, 0.50, 1.15, 0.11, 0.61, 0.25, 0.37 mg/kg.

ETU is in de proeven op niveaus gevonden van 0.002-0.004 en onder LOD van 0.002, 0.02 en 0.035 mg/kg.

In de monograph wordt een MRL van 3 mg/kg voorgesteld met een STMR van 0.865.

Bij de EU-residuharmonisatie is voor het vaststellen van de EU-MRL gebruik gemaakt van vrijwel dezelfde gegevens.

Peer

GAP: 1.92 kg ai/ha, 4x, phi=56 dagen

Er zijn geen residuproeven aanwezig.

Uien en sjalotten

GAP:2.475 kg ai/ha, 5x , phi =28 dagen

Niet genoemd in de monograph als intended use.

De bij de EU-residuharmonisatie vastgestelde EU-MRL is gebaseerd op 5 proeven volgens GAP uitgevoerd in Nederland met mancozeb in 1984, 1985 en 1986. In een proef is echter een te lange veiligheidstermijn gebruikt (42 dagen).

De hoogste gevonden residuen in de proeven zijn: 0.23, 0.01, 0.10, 0.01 (0.03) mg/kg. Op basis hiervan is destijds de EU-MRL van 0.5 mg/kg vastgesteld.

Asperge

GAP: 2.0 kg ai/ha, 6x, phi = 28 dagen

Niet genoemd in de monograph als intended use.

Er zijn geen residu proeven aanwezig.

Aardappelen (consumptie-, fabrieks- en pootaardappelen)

GAP: 3.2 kg ai/ha, 12x, phi =- (pootaardappelen tot max. 8 toepassingen)

Pootgoedbehandeling minder kritisch dan de gewasbehandeling tijdens de groei.

In de monograph wordt uitgegaan van een beoogd gebruik met een dosering van
1.6 kg ai/ha. Deze is veel lager dan de dosering in de Nederlandse GAP.

In de samengevatte proeven in de monograph staan 12 proeven uitgevoerd in Nederland tussen 1984 en 1995 volgens de Nederlnadse GAP. Hierbij varieert het aantal toepassingen tussen de 7 en 10x en de gebruikte veiligheidstermijn tussen de 6 en 17 dagen. De volgende maximale residuen van mancozeb en ETU (tussen haakjes) in de proeven zijn gevonden: <0.01 (0.009), <0.01 (0.015), <0.01 (0.017), <0.02 (0.009), 0.14 (0.018), 0.14 (0.011), 0.13 (0.031), 0.04 (0.032), < 0.05 (0.008), <0.05 (0.007), 0.035 (0.016), 0.033 (<0.015) mg/kg

Zaaizaadbehandeling in haver, zomer- en wintertarwe, zomer- en winterrogge, suiker- en voederbieten,

Dit gebruik wordt niet genoemd in de monograph als intended use.

Er zijn geen proefgegevens beschikbaar.

Gewasbehandeling in zomer- en wintertarwe

GAP: 2.25 kg ai/ha, 1x, phi =28 dagen

Het gebruik is niet genoemd in de monograph als beoogd gebruik.

Bij de EU-residuharmonisatie zijn er residuproeven samengevat. Er zijn geen proeven geleverd die voldoen aan de NL-GAP. Het voorstel voor de MRL is gebaseerd op 9 proeven uitgevoerd met een GAP van: 1.6 ka ai/ha, vt = 30-40 dagen. Hieruit is een STMR voor de residuen van mancozeb van 0.12 mg/kg en voor ETU van 0.025 mg/kg afgeleid.

Residuproeven Maneb

Appel

GAP: 2,4 kg ai/ha, max 2x kort voor de bloei en 1,8 kg ai/ha max 2x tijdens en na de bloei, phi = 56 dagen

Het gebruik is niet genoemd in de monograph als beoogd gebruik.

Bij de EU-residuharmonisatie is in 1998 een MRL afgeleid voor de EBDC’s in pitvruchten. Voor toepassingen van maneb zijn er 9 proeven op appel uitgevoerd in Nederland van 1984 tot 1988 gebruikt. Deze proeven voldoen min of meer aan de GAP. Echter het aantal toepassingen (7-10x) en de veiligheidstermijn (49 tot 88 dagen) voldoet niet in alle proeven aan de GAP. In de door de rapporteur Italië uitgevoerde evaluatie van deze gegevens werd een STMR afgeleid van 0.25 mg/kg voor het residu van maneb en van 0.0038 mg/kg voor het residu van ETU.

Rode, witte en zwarte bessen en kruisbessen

GAP: 3.36 kg ai/ha, max 4x voor de bloei en na de pluk in de volle grond en onder glas.

Het gebruik is niet genoemd in de monograph als intended use. Er zijn geen proeven aanwezig. De EU-MRL is gebaseerd op residuproeven uitgevoerd met mancozeb en metiram.

Uien en sjalotten

GAP: 2,4 kg ai/ha, 6-8x, phi =28 dagen.

In de monograph van maneb staan 5 proeven in uien uitgevoerd in Nederland in 1979 en 1985 vermeld. De proeven zijn volgens GAP uitgevoerd, uitgezonderd 1 proef waarbij het aantal toepassingen slechts 3 is.

De volgende residuen voor maneb en ETU (tussen haakjes) zijn gevonden: <0.01 (<0.0015-0.0020), <0.01-0.10 (<0.0015-0.0056), < 0.01, <0.02 mg/kg

Tomaat

GAP: aangieten bij de stengelvoet, max 3.84 kg ai/ha 1-2x, voor het poten en tijdens het groeiseizoen. phi=-

Het gebruik is niet genoemd in de monograph als beoogd gebruik.

Bij de EU-residuharmonisatie in 1998 is de MRL vastgesteld op basis van proeven in mancozeb, metiram en propineb Voor maneb waren er voor de kritische Noord Europese GAP (gewasbehandeling met 2.4 kg ai/ha, phi =14 dagen, 4-10x) 4 proeven beschikbaar uitgevoerd in Nederland in 1994 in 3 herhalingen met verschillende formuleringen. Een STMR is afgeleid van 0.03 mg/kg voor het residu van maneb en van 0.0018 mg/kg voor het ETU residu.

Voor het Nederlandse gebruik zijn geen residuproeven aanwezig.

Asperges

GAP: 2.8 kg ai/ha, 3-4x, phi=-

Niet genoemd in de monograph als beoogd gebruik.

Er zijn geen residuproeven beschikbaar.

Bruine, gele, witte en zwarte bonen

GAP: 3.2 kg ai/ha, 2-3x, phi=-

Niet genoemd in de monograph als beoogd gebruik.

Er zijn geen residuproeven aanwezig.

aardappelen (consumptie-, fabrieks- en pootaardappelen)

GAP: 3.2 kg ai/ha, 12x, phi=- (pootaardappelen tot max. 7 toepassingen)

In de monograph wordt een beoogd gebruik gegeven van 1.6 kg ai/kg met max. 10 toepassingen en een phi van 7 dagen.

Voor het Nederlandse gebruik zijn er 9 proeven in de monograph vermeld die voldoen. Het aantal toepassingen varieert van 8-10x en de veiligheidstermijn van 9-18 dagen. De proeven zijn uitgevoerd in Nederland tussen 1984 en 1995.

De volgende residuen van maneb en ETU (tussen haakjes) zijn gevonden: < 0.01 (<0.002), < 0.01 (0.004), <0.01 (0.007-0.008), <0.01 (0.008-0.017), < 0.01 (0.004-0.009), <0.05-0.10 (0.004-0.005), <0.05 (0.006-0.009), <0.05 (0.004-0.005), 0.024-0.026 (<0.0015) mg/kg

zomer- en wintertarwe

1.6 kg ai/ha, 2x, phi=28 dagen

Volgens de NL kritische GAP is er één proef die aan de GAP-NL voldoet uitgevoerd in het VK in 1991 met residu gevonden van maneb in het graan van 0,11 en ETU van <0.01 en in het stro van maneb van 0.32 mg/kg en van ETU van 0.01 mg/kg.

Daarnaast zijn er 17 residuproeven geleverd (deze zijn ook gebruikt bij de EU-residuharmonisatie) uitgevoerd in 1984 1985, 1988 in Nederland en in 1991 en 1992 in het VK met een minder kritische GAP van 1.6 kg ai/ha vt 51-68 dagen.

De residuen zijn gevonden van maneb van < 0.01 - 0.65 mg/kg en van ETU van < 0.0015- <0.01 mg/kg

In stro zijn in enkele proeven ook residuen gemeten. De hoogste gevonden waarde is voor maneb 2.1 mg/kg en voor ETU van 0.3 mg/kg.

Volg-/rotatiegewassen

Metiram

Een studie is samengevat in de monograph. Metiram was toegevoegd aan grond waarop na 29 dagen verschillende planten werden geplant.

De residuen (als totaal radioactiviteit) in de eetbare delen waren in kool kleiner dan
0.2 mg/kg, in biet (wortel) kleiner dan 0.5 mg/kg en in tarwe (korrels) kleiner dan 1.5 mg/kg over de verschillende monstertijdstippen. ETU en EBIS zijn niet gevonden. De metabolieten van metiram werden uitgebreid opgenomen in de koolstof pool en ingebouwd in natuurlijke produkten van de planten.

Mancozeb

Een studie is uitgevoerd, waarbij gerst, aardappel, radijs en snijbiet in grond gepoot werd die 30 en 60 dagen daarvoor behandeld was met mancozeb. Mancozeb residuen waren aanwezig bij de oogst in de gewassen op niveaus onder de 0.1 mg/kg. ETU werd niet gevonden in de gewassen. De residuen van mancozeb in de grond nemen snel af in de bovenste 7.5 cm.

Maneb

Een studie met 14C-maneb is uitgevoerd, waarbij planten van tarwe, biet en sla geplant werden in grond die 30 dagen daarvoor behandeld was met 14C-maneb.

De fractie van radioactiviteit die door de plant is ingebouwd was relatief laag en was maximaal 0.042, 0.07 en 0.042% in resp. sla, biet en tarwe. De radioactiviteit nam in planten erg snel af. Na 489 dagen waren de niveaus gereduceerd tot 0.02, 0.03 en 0.28% van de radioactiviteit in de grond in sla, biet en tarwe.

Er kan geconcludeerd worden dat de blootstelling door de consument aan residuen voortkomend uit rotatiegewassen verwaarloosbaar is.

Vervoedering

Uit de theoretische innameberekeningen blijkt dat de theoretische maximale inname voor kippen 0,11 mg/kg lg/dag is (overeenkomend met 0,21 mg/dier/dag), voor melkkoeien
0,27 mg/kg lg/dag (overeenkomend met 146,8 mg/dier/dag), voor vleeskoeien 0,73 mg/kg lg/dag (overeenkomend met 256,1 mg/dier/dag)en voor varkens 0,12 mg/kg lg/dag (overeenkomend met 8,94 mg/dier/dag).

Metiram

In de monograph worden twee studies met kip en twee studies met melkkoeien gerapporteerd.

In de studies met kip werden bij doseringen tot maximaal 3.0 mg/dag gedurende 28 dagen geen residuen aangetroffen. Bij de hoogste dosering van 150 mg/dag werden wél residuen van metiram en ETU aangetroffen, welke 14 dagen na stoppen van toediening bijna niet meer aantoonbaar waren.

In de studies met melkkoeien werden bij doseringen tot maximaal 4000 mg/dier/dag gedurende 32 dagen geen residuen van metiram en ETU in melk aangetroffen maar wel lage residuniveau’s van metiram (het merendeel van de resultaten < LOD van 0,05 mg/kg) in lever, nier, buikvet en onderhuids vet, maar niet in de spier. De hoogste concentratie werd aangetroffen in het onderhuidse vet (tot 0.12 mg/kg). Bij een hoge dosering van 20.000 mg/dag werden wél residuen van metiram en ETU in de melk aangetroffen, welke resp. 3 en 8 dagen na stoppen van toediening niet meer aantoonbaar waren. Ook werden bij deze dosering residuen in weefsels aangetroffen.

Mancozeb

In de monograph worden twee studies met kip en één studie met melkkoeien gerapporteerd.

In de studies met kip is mancozeb oraal toegediend aan legkippen in doseringen van 5, 15 en 50 mg/kip/dag gedurende 28 dagen. Mancozeb en ETU residuen werden geanalyseerd in de eieren en in de verschillende weefsels. Op dag 29 werden de hoogste residuen bij de hoogste toegediende concentratie van mancozeb aangetroffen in het vet (2.8 mg/kg), de krop (0.87 mg/kg) en de dijbeenspier (0.16 mg/kg). In de eieren werden geen residuen aangetroffen (< 0.082 mg/kg). ETU residuen werden bij de hoogste toegediende dosering niet gevonden boven de LOD.

In de studie met melkkoeien is mancozeb oraal toegediend aan koeien in doseringen van
0, 5, 15 en 45 mg/kg lg/dag gedurende 28 dagen. Er werden geen meetbare mancozeb en ETU residuen gevonden in de melk en slechts lage residuen werden gevonden in de weefsels. Bij de hoogste dosering werden residuen van mancozeb gevonden in de lever (0.045-0.22 mg/kg), de schildklier (0.37-0.42 mg/kg), de nieren (0.063 -0.072 mg/kg), het vet (max 0.08 mg/kg) en het hart (0.13-0.22 mg/kg) Bij de midden dosering werden alleen aantoonbare residuen gevonden in de lever en de schildklier. ETU residuen werden bij de hoogste toegediende dosering gevonden in spieren (tot 0.034 mg/kg), lever (0.031-
0.039 mg/kg), de schildklier (1.0-2.7 mg/kg), de nieren (0.018 -0.038 mg/kg), het vet
(<0.011 mg/kg) en het hart (tot 0.028 mg/kg).

Maneb

In een vervoederingsstudie in de legkip werden doseringen toegediend van 10, 30 en
100 ppm in het voer gedurende 28 dagen (overeenkomend met ongeveer 1.5, 4.5 en
15 mg/dag uitgaande van een hoeveelheid per dag van 150g droogvoer per kip). Maneb (0.020 mg/kg) en ETU (17 ppb) waren alleen bij de hoogste dosering aanwezig in eieren. Maneb was in de meeste weefsels aanwezig. Het laagste niveau werd gevonden in het hart. In de spieren, de nieren en de lever werden ETU residuen gevonden die dosis afhankelijk waren.

In een vervoederingsstudie met melkkoeien werden doseringen van 10, 30 en 100 ppm maneb in het voer gedurende 28 dagen toegediend (overeenkomend met 200, 600 en
2000 mg/kg uitgaande van 20 kg droogvoer per dag per koe). In melk werd alleen bij de hoogste dosering residuen van maneb en ETU aangetroffen. Maneb residuen waren bij de hoogste toegediende dosering aanwezig in de meeste weefsels. Het gemiddelde niveau was echter ongeveer gelijk aan het niveau dat gevonden werd in de controle. In het niervet en in de nieren was de hoogte van de residuen gerelateerd aan de toegediende dosering en nam langzaam af na het stoppen van de toediening. Eetbare weefsels behalve vet bevatten ETU op niveaus afhankelijk van de dosering.

Een studie met varken is niet uitgevoerd. Omdat uit de vervoederings- en metabolisme studies in de verschillende dieren (rat, kip geit en koe) blijkt dat het metabolisme vergelijkbaar is wordt dit niet nodig gevonden.

Conclusie m.b.t. de hoogte van de residuen voor dierlijke produkten

Uit de resultaten van de vervoederingsstudies met kip en melkkoe blijkt dat er geen residuen in de eieren, melk en het vlees te verwachten zijn. De EU-MRL’s voor dierlijke produkten van 0.05* mg/kg voldoen.

Processinggegevens

Metiram

Twee studies zijn geleverd in appel.

Gedurende de verwerking werden reductiefactoren gemeten van metiram van 0.04-0.33 in sap en 0.23-0.28 in saus.

De concentratie factoren van ETU waren moeilijk te meten, omdat de niveaus dicht in de buurt van de LOD lagen. Er werden factoren gemeten van 0.80-1.5 voor sap en 3-6.23 voor saus.

In druiven werden 4 studies samengevat in de monograph. De residuen namen af van druiven naar must naar wijn met een gemiddelde concentratiefactor van lager dan 1 in must en lager dan 0.1 in wijn. In tegenstelling tot metiram nam ETU toe van druiven naar must naar wijn met variabele factoren die per studie verschilden tot maximaal 19.3 in must en 19.6 in wijn.

Er zijn drie studies uitgevoerd in tomaat. De residuen van metiram concentreerden zich in tomatensap (tot 2.8x), pulp (5.5x) en puree (1.2x). Bij het inblikken (0.3-0.5x) en in ketchup (0.6x) vond geen concentratie plaats. De residuen van ETU concentreerden zich in sap (1.5-2.5x), pulp (>1x), ketchup (4-12x), puree (23.8x) en bij inblikken (1.5x).

Er is een studie in aardappel uitgevoerd. Residuen van metiram werden niet gevonden in de aardappel en de verwerkte produkten (gewassen, geschild, frites, gekookt, gepureerd). ETU residuen waren alleen aantoonbaar in de hele aardappel en in natte schillen. Er vond geen concentratie van ETU en metiram plaats.

Mancozeb

In appel werden 25 studies uitgevoerd. Geconcludeerd werd dat de verwerking van appels de residuen van mancozeb belangrijk verminderden. In veel gevallen waren de residuen van ETU en mancozeb onder de LOD in de verwerkte produkten. Verwerkingsfactoren zijn niet af te leiden vanwege het ontbreken van duidelijke gegevens in de monograph.

Uit 24 proeven in druiven blijkt dat gedurende de wijnproductie de residuen van mancozeb significant af nemen. In meerdere gevallen veroorzaakte de verwerking een hoger gehalte van ETU in de verhitte en niet verhitte wijnen.

Uit een studie in tomaat bleek dat mancozeb zich in geen van de verwerkingsfracties concentreert. ETU concentreert in alle fracties behalve natte perskoek.

In aardappel zijn verschillende studies in de monograph opgenomen. Er worden in deze studies naar de effecten van verwerking erg lage concentraties van mancozeb en ETU gevonden, zodat er geen factoren berekend konden worden.

Maneb

Er is een studie geleverd in appel. De residuen van maneb en ETU namen in natte appelpulp en droge appelpulp toe en namen af in appelsap. Er zijn geen verwerkingsfactoren berekend.

In een studie in slabonen gaven de resultaten een indicatie dat de residuen van maneb zich concentreren in restanten van het inblikproces en dat residuen van ETU zich concentreren in de verwerking van bonen tot ingeblikte, ingevroren en als babyvoedsel verwerkte bonen. Er zijn geen verwerkingsfactoren berekend.

In een studie in druiven bleek dat residuen van maneb zich niet concentreerden gedurende de verwerking van druiven (droge en natte perskoek, dik sap, rozijnen) De residuen van ETU worden of geconcentreerd of worden gevormd vanuit maneb gedurende de verwerking.

Uit een studie in suikerbieten bleek dat residuen van maneb zich concentreerden in de droge bieten pulp. In melasse werden wel hogere residuen van ETU aangetroffen.

In een studie in tomaat bleek dat de residuen van maneb niet geconcentreerd werden gedurende de verwerking tot droge en natte perskoek, ingeblikt heel fruit, puree, ketchup, pasta en sap. ETU residuen boven de LOD werden gevonden in droge pulp, pasta en sap.

Er zijn geen factoren berekend in de monograph.

Afleiden MRL’s/STMR’s

EU-residu harmonisatie

Voor de dithiocarbamaten is in de richtlijn 98/82/EG de volgende residudefinitie voor zowel plantaardige als dierlijke produkten opgenomen.

Maneb, Mancozeb, Metiram, Propineb en Zineb, som uitgedrukt in CS2.

De volgende EU-MRLs zijn vastgesteld voor deze groep van verbindingen:

Produkt	MRL (mg/kg)
CITRUSVRUCHTEN	5
NOTEN	0.1*
PITVRUCHTEN	3
abrikozen	2
kersen	1
perziken	2
pruimen	1
andere steenvruchten	0.05*
tafel- en wijndruiven	2
aardbeien	2
Rubussoorten	0.05*
aalbessen (rood, zwart en wit)	5
kruisbessen	5
andere ander kleine fruit en besvruchten (voor zover niet wild)	0.05*
wilde besvruchten en wilde vruchten	0.05*
DIVERSE VRUCHTEN	0.05*
olijven	5
wortelen	0.2
knolselderij	0.2
radijs	0.2
schorseneren	0.2
andere wortel- en knolgewassen	0.05*
knoflook	0.5
uien	0.5
sjalotten	0.5
andere bolgewassen	0.05*
tomaten	3
andere Solanaceae	2
komkommers	0.5
augurken	2
courgettes	2
andere Cucurbitaceae met eetbare schil	0.05*
Cucurbitaceae met niet-eetbare schil	0.5
suikermaïs	0.05*
bloemkoolachtigen	1
sluitkoolachtigen	1
bladkoolachtigen	0.5
koolrabi	0.1*
sla en dergelijke	5
spinazie en dergelijke	0.05*
waterkers	0.3
witlof	0.2
kruiden	5
bonen (met peul)	1
bonen (zonder peul)	0.1
erwten (met peul)	1
erwten (zonder peul	0.1
andere peulgroenten (vers)	0.05*
bleekselderij	0.5
prei	3
andere stengelgroeten	0.05*
fungi	0.05*
peulvruchten	0.05*
kool- en raapzaad	0.5
andere oliehoudende zaden	0.1*
aardappelen	0.05*
thee	0.1*
hop	25
gerst	2
haver	2
rogge	1
tarwe	1
andere granen	0.05*
vlees	0.05*
melk	0.05*
eieren	0.05*

Afleiden MRL’s/STMR’s

appel en peer

De EU-MRL voor pitvruchten is vastgesteld op 3 mg/kg.

Metiram

De gevonden waarden in de proeven in appel uitgevoerd in 1988 in Duitsland voldoen voor het vaststellen van een MRL voor het beoogde gebruikt in Noord Europa. Deze waarden zijn: 0.14, 0.16, 0.21, 0.23, 0.38, 0.54, 0.78, 1.58 mg/kg. (R_max = 2.06, R(ber)= 1.44). Op basis van deze gegevens kan een MRL van 2 mg/kg afgeleid worden.

Mancozeb

Er zijn 23 proeven in appel volgens de intended use uitgevoerd, die kritischer is dan de Nederlandse GAP. De gevonden residu niveaus zijn:

0.59, 0.34, 2.40, 2.95, 0.92, 1.54, 0.63, 2.57,1.14, 4.10, 2.92, 2.44, 0.23, 0.26, 0.30, 0.75, 1.29, 0.50, 1.15, 0.11, 0.61, 0.25, 0.37 mg/kg (R_max = 3.83, R(ber)= 4.80, STMR= 0.75)

Op basis van deze gegevens zou een MRL van 5 mg/kg vastgesteld dienen te worden.

In de monograph wordt een MRL voorgesteld van 3 mg/kg op basis van deze gegevens.

Maneb

In de monograph is het gebruik niet genoemd als intended use en er zijn geen proeven samengevat.

Op basis van de geleverde gegevens bij de EU-residuharmonisatie in 1998 volgens min of meer de Nederlandse GAP zou een MRL van 0.5 mg/kg voorgesteld kunnen worden.

De huidige EU-MRL van 3 mg/kg is gebaseerd op het gebruik van mancozeb. Dit gebruik geeft de hoogste residuen. Doordat het Nederlandse gebruik van mancozeb minder kritisch is dan het gebruik waarop de huidige EU-MRL is vastgesteld zal bij het gebruik volgens de Nederlandse GAP de MRL van 3 mg/kg waarschijnlijk niet overschreden worden.

Voor het gebruik in peer kan er vanuit appel geëxtrapoleerd worden.

Rode, witte en zwarte bessen en kruisbessen

De EU MRL is vastgesteld op 5 mg/kg.

Maneb

Er zijn geen residugegevens aanwezig. Er zijn 8 proeven nodig voor het vaststellen van een MRL voor deze groep van producten. Hiervan dienen minimaal 4 proeven in zwarte bes uitgevoerd te worden.

Uien en sjalotten

De EU MRL is vastgesteld op 0.5 mg/kg.

Mancozeb

Er zijn 4 residuproeven volgens NL-GAP geleverd bij de residuharmonisatie.

In principe nog 4 proeven nodig volgens GAP-NL (major crop)

Maneb

Er zijn 4 proeven aanwezig met de volgende residuen voor maneb en ETU (tussen haakjes) zijn gevonden: <0.01 (<0.0015-0.0020), <0.01-0.10 (<0.0015-0.0056), < 0.01, <0.02 mg/kg

Daar er een waarde boven de LOD wordt gevonden zijn er in principe nog 4 proeven nodig (major crop) om aan de vereisten te kunnen voldoen.

Omdat de GAP’s van mancozeb en maneb in uien en sjalotten vergelijkbaar zijn en ook de resultaten van de aanwezige proeven, zijn er totaal 8 proeven van EBDC’s in uien en sjalotten aanwezig. Er zijn geen verdere proeven nodig.

Tomaat

De EU MRL is vastgesteld op 3 mg/kg.

Maneb

Er zijn geen proeven volgens GAP uitgevoerd.

Er zijn 8 proeven nodig volgens GAP (major crop)

Asperges

De EU MRL is vastgesteld op 0.05* mg/kg.

Mancozeb

Er zijn geen residugegevens.

Er zijn in principe 4 proeven nodig volgens GAP (minor crop)

Maneb

Er zijn geen residugegevens.

Er zijn in principe 4 proeven nodig volgens GAP (minor crop)

Omdat de hoogte van de MRL vastgesteld wordt op basis van de kritische GAP, waarbij de hoogste residuen gevonden worden, zijn er voor asperge 4 proeven nodig voor de meest kritische GAP.

Bruine, gele, witte en zwarte bonen

De EU MRL is vastgesteld op 0.05* mg/kg.

Maneb

Er zijn geen residugegevens.

Er zijn 8 proeven nodig (major crop)

Aardappels

De EU-MRL is vastgesteld op 0,05* mg/kg.

Metiram

Uit de resultaten blijkt dat bij een veiligheidstermijn van 21 dagen (intended uses ) de residuen in aardappel kunnen voldoen aan deze gestelde waarde. Er dient een veiligheidstermijn van 21 dagen vastgesteld te worden.

Mancozeb

In de monograph staan 12 proeven volgens GAP-NL samengevat. De volgende maximale residuen van mancozeb en ETU (tussen haakjes) in de proeven zijn gevonden: < 0.01 (0.009), <0.01 (0.015), <0.01 (0.017), <0.02 (0.009), 0.14 (0.018), 0.14 (0.011), 0.13 (0.031), 0.04 (0.032), < 0.05 (0.008), <0.05 (0.007), 0.035 (0.016), 0.033 (<0.015) mg/kg

(R_max = 0,195, R(ber)= 0.11, STMR= 0.034)

Maneb

In 9 proeven die voldoen aan de GAP-NL zijn de volgende residuen van maneb en ETU (tussen haakjes) gevonden: < 0.01 (<0.002), < 0.01 (0.004), <0.01 (0.007-0.008), <0.01 (0.008-0.017), < 0.01 (0.004-0.009), <0.05-0.10 (0.004-0.005), <0.05 (0.006-0.009), <0.05 (0.004-0.005), 0.024-0.026 (<0.0015) mg/kg . Alle gevonden residuen zijn onder de LOD van 0.05* mg/kg.

Op basis van de gegevens van Mancozeb zou een hogere MRL vastgesteld dienen te worden van 0.2 mg/kg. In de monograph van mancozeb wordt een MRL voorgesteld van
0.1 mg/kg.

Zomer- en wintertarwe

De EU MRL is vastgesteld op 1 mg/kg.

Mancozeb

Er zijn geen proeven geleverd die voldoen aan de GAP-NL. Er zijn nog 8 proeven nodig (major crop).

Maneb

Slechts één proef voldeed aan de NL-GAP.

Er zijn voldoende proeven aanwezig volgens een minder kritische GAP. Voor de NL-GAP zijn in principe nog 7 proeven nodig (major crop).

Voor het gebruik in zomer- en wintertarwe dienen er totaal 8 proeven aanwezig te zijn volgens de meest kritische GAP in dit gewas.

Zaaizaadbehandeling in haver, zomer- en wintertarwe, zomer- en winterrogge, suiker- en voederbieten

De EU-MRL is vastgesteld op 1 mg/kg voor tarwe en rogge, 2 mg/kg voor haver. Voor suiker- en voederbieten worden geen EU-MRLs vastgesteld.

Mancozeb

Er zijn geen residuproeven aanwezig.

Door het niet-systemische karakter van de werkzame stof is het niet te verwachten dat de residuen boven de LOD in de produkten gevonden zullen worden en dus ook niet boven de vastgestelde EU-MRLs. Er zijn geen residuproeven benodigd.

Afleiden ADI (ARfD)

In de monografiën worden de volgende ADI’s voorgesteld:

Metiram: 0.03 mg/kg lg/dag, op basis van een 1-jaar studie met hond met een NOAEL van 2.6 mg/kg lg/dag, met gebruikmaking van een veiligheidsfactor van 100.

Maneb: 0.05 mg/kg lg/dag, op basis van een 2-generatie studie in de rat met een NOAEL van 5.6 mg/kg lg/dag, met gebruikmaking van een veiligheidsfactor van 100.

Mancozeb: 0.05 mg/kg lg/dag, op basis van een 2-jaar carcinogeniteitsstudie in de rat met een NOAEL van 4.8 mg/kg lg/dag, met gebruikmaking van een veiligheidsfactor van 100.

ETU 0.002 mg/kg lg/dag, op basis van een 2-jaar studie in de rat met een NOAEL van
0.37 mg/kg lg/dag. Gezien de teratogene effecten van ETU is er een veiligheidsfactor van 200 toegepast.

Het afleiden van de ARfD wordt niet nodig gevonden vanwege de lage acute toxiciteit van de EBDC’s en ETU.

Dieetberekening

De EBDC’s hebben een vergelijkbaar toxicologisch werkings mechanisme. Bovendien is er residutechnisch gezien geen onderscheid te maken tussen de verschillende stoffen, vanwege de gemeenschappelijke residudefinitie. Hierdoor dient er een gezamenlijke schatting van de blootstelling voor de consument gemaakt te worden. Bij de schatting van de inname van EBDC’s door de consument moet als uitgangspunt de in de EU vastgestelde MRL’s genomen worden. De consument kan worden blootgesteld aan residuen op Nederlandse produkten, maar daarnaast ook aan residuen op importprodukten, waarvoor beide EU-MRL’s gelden.

In de CCPR van 1998 is er besloten bij de blootstellingsschatting te corrigeren voor de verschillende ADI’s van de dithiocarbamaten. Ook werd besloten om bij de risicoschatting de dithiocarbamaat bestrijdingsmiddelen in twee groepen te verdelen op basis van twee verschillende toxicologische mechanismen: de middelen die toxisch zijn voor de schildklier (op basis van mancozeb, maneb, metiram, propineb en zineb) en degene die dat niet zijn (op basis van ferbam, thiram en ziram).

De hier uitgevoerde risicoberekening volgt de benadering die gebruikt is in de JMPR (1996) en die aan de CCPR is gerapporteerd in het document CX/PR 97/8. De benadering gebruikt een toxische equivalentie correctie factor die gebaseerd is op de laagste ADI van de groep. Een andere correctiefactor moet ook gebruikt worden om de MRL, die is uitgedrukt in CS2, naar de moederstof te converteren (molekuulgewicht/CS2 gewicht), waarin de ADI is uitgedrukt. Er ontstaat een gecombineerde correctiefactor door vermenigvuldiging van de toxische equivalentie correctie factor met de correctie factor voor het converteren naar de moederstof. Deze factor wordt gebruikt om de MRL of STMR van de betreffende dithiocarbamaat te corrigeren die vastgesteld is voor het product en die de hoogste gecombineerde correctie factor heeft. Bij de inname berekening wordt de laagste ADI gebruikt. Op deze wijze kan een gewogen dieetberekening gemaakt worden van de EBDC’s met verschillende ADI’s.

De risicoschatting wordt gemaakt op basis van de dithiocarbamaten maneb, mancozeb, metiram en propineb. In Nederland zijn geen middelen op basis van propineb toegelaten, maar propineb heeft wel toepassingen in andere lidstaten. Zineb is niet meer toegelaten in de EU en wordt bij de berekening niet meegenomen.

In de onderstaande tabel staan de correctiefactoren voor de dithiocarbamaten weergegeven. De toxische equivalentie correctiefactor wordt gebaseerd op propineb, omdat deze de laagste ADI van de vier heeft.

Dithiocarbamaat	ADI (mg/kg lg/dag)	toxische equivalentiecorrectiefactor	molekuul gewicht/CS2 correctie factor	gecombineerde correctiefactor
Propineb	0.005* (0.007, JMPR)	1	1.86	1.86
Metiram	0.03	0.1667	2.09	0.348
Maneb	0.05	0.1	1.75	0.175
Mancozeb	0.05	0.1	1.78	0.178

* Voorgestelde ADI in de monograph van propineb gebaseerd op een chronische studie met rat een een veiligheidsfactor van 100.

De EU-MRL voor de hele groep is gebaseerd op de dithiocarbamaat met het meest kritische gebruik, resulterend in de hoogste MRL. Indien dit gebruik wordt aangepast of ingetrokken heeft dit direct gevolgen voor de hele risicobeoordeling.

Om deze correctiefactoren op de EU-MRL’s toe te kunnen passen wordt hieronder een overzicht gegeven van de bestaande toelatingen van dithiocarbamaten in gewassen in de EU.

De gegevens zijn afkomstig uit de monografiën van de verschillende dithiocarbamaten. De gegevens zijn mogelijk niet meer up to date, omdat de gegevens geleverd voor het opstellen van de monograph al enige jaren geleden geleverd zijn aan de rapporteur.

Product	Aangegeven gebruik in de EU van de dithiocarbamaten				EU-MRL (mg/kg)
	Maneb	Mancozeb	Metiram	Propineb
citrus		X	X	X	5
pitvruchten	X	X	X*	X*	3
abrikozen		X	X	X	2
kersen	X	X	X*	X*	1
perziken	X	X	X	X	2
pruimen	X	X	X*	X	1
tafel en wijndruiven	X	X*	X*	X*	2
aardbeien	X			X	2
framboos				X	0.05*
aalbessen en kruisbessen	X			X	5
olijven		X		*	5
wortelen		X			0.2
knolselderij				X	0.2
radijs				X	0.2
schorseneren					0.2
knoflook	X		X	X	0.5
uien	X*	*	X	X	0.5
sjalotten	X			X	0.5
tomaten	X	X*	X*	X*	3
andere Solanaceae	X	X		X	2
komkommers	X	X	X	X*	0.5
augurken	X	X			2
courgettes		X			2
Cucurbitaceae met niet-eetbare schil		X	X	X*	0.5
bloemkoolachtigen		X	X	X	1
sluitkoolachtigen		X	X	X	1
bladkoolachtigen		X	X	X	0.5
sla en dergelijke	X		X*		5
waterkers					0.3
witlof					0.2
kruiden					5
bonen (met peul)	X		X	X	1
bonen (zonder peul)	X		X	X	0.1
erwten (met peul)		X	X		1
erwten (zonder peul)		X	X		0.1
asperge	X		X	X	0.05*
bleekselderij	X		X*		0.5
prei				X	3
peulvruchten (droog)	X	X	X	X	0.05*
kool- en raapzaad			X		0.5
aardappels	X*	X*	X*	X*	0.05*
hop	X	X	X	X	25
gerst	X*	X	X	X	2
haver	X	X	X	X	2
rogge	X	X	X	X	1
tarwe	X*	X	X	X	1

X = toelating in een lidstaat.

* = gebruik ook als intended use in de monograph aangegeven

Wanneer niet bekend is welke dithiocarbamaat op een gewas wordt gebruikt, wordt bij de dieetberekeningen uitgegaan van het gebruik van mancozeb.

TMDI-berekening op basis van het Nederlandse dieet voor volwassenen:

ADI propineb:	0,005 mg/kg lg/dag
product	bestrijdings-middel	EU-MRL	gecombineerde correctiefactor	dieet	TMDI	%ADI
citrus	propineb	5	1,86	116,01	1,07889	327,931
pitvruchten	propineb	3	1,86	85,31	0,47603	144,6899
abrikozen	propineb	2	1,86	2,41	0,00897	2,724985
kersen	propineb	1	1,86	2,09	0,00389	1,181581
perziken	propineb	2	1,86	3,5	0,01302	3,957447
pruimen	propineb	1	1,86	2,18	0,00405	1,232462
tafel- en wijndruiven	propineb	2	1,86	54,09	0,20121	61,15951
aardbeien	metiram	2	0,348	4,76	0,00331	1,006979
aalbessen	propineb	5	1,86	1,49	0,01386	4,211854
kruisbessen	propineb	5	1,86	0,04	0,00037	0,11307
olijven	mancozeb	5	0,178	0,3	0,00027	0,081155
wortelen	mancozeb	0,2	0,178	13,6	0,00048	0,147161
knolselderij	propineb	0,2	1,86	0,89	0,00033	0,100632
radijs	propineb	0,2	1,86	0,38	0,00014	0,042967
schorseneren	mancozeb	0,2	0,178	0,08	2,8E-06	0,000866
knoflook	propineb	0,5	1,86	0,01	9,3E-06	0,002827
uien	propineb	0,5	1,86	14,53	0,01351	4,107264
sjalot	propineb	0,5	1,86	0,1	9,3E-05	0,028267
tomaten	propineb	3	1,86	26,91	0,15016	45,64067
andere Solanaceae	propineb	2	1,86	4,72	0,01756	5,3369
komkommers	propineb	0,5	1,86	7,85	0,0073	2,218997
augurken	mancozeb	2	0,178	1,29	0,00046	0,139587
courgettes	mancozeb	2	0,178	0,94	0,00033	0,101714
Cucurbitaceae met niet-eetbare schil	propineb	0,5	1,86	3,81	0,00354	1,076991
bloemkoolachtigen	propineb	1	1,86	19,78	0,03679	11,18261
sluitkoolachtigen	propineb	1	1,86	18,26	0,03396	10,32328
bladkoolachtigen	propineb	0,5	1,86	7,13	0,00663	2,015471
sla en dergelijke	propineb	5	1,86	15,09	0,14034	42,65562
waterkers	mancozeb	0,3	0,178	0,1	5,3E-06	0,001623
witlof	mancozeb	0,2	0,178	9,29	0,00033	0,100524
kruiden	propineb	5	1,86	0,58	0,00539	1,639514
bonen (vers) met peul	propineb	1	1,86	16,32	0,03036	9,226505
bonen (vers) zonder peul	propineb	0,1	1,86	2,34	0,00044	0,132292
erwten (vers)	mancozeb	0,1	0,178	12,27	0,00022	0,066385
asperge	propineb	0,05	1,86	1,18	0,00011	0,033356
bleekselderij	metiram	0,5	0,348	0,9	0,00016	0,047599
prei	propineb	3	1,86	12,31	0,06869	20,87836
peulvruchten (droog)boon	propineb	0,05	1,86	2,27	0,00021	0,064167
peulvruchten (droog)erwt	mancozeb	0,05	0,178	0,97	8,6E-06	0,002624
kool-en raapzaad	metiram	0,5	0,348	0,1	1,7E-05	0,005289
aardappels	propineb	0,05	1,86	172,56	0,01605	4,877836
hop	propineb	25	1,86	0	0	0
gerst	propineb	2	1,86	23,61	0,08783	26,69581
haver	propineb	2	1,86	1,99	0,0074	2,250091
rogge	propineb	1	1,86	4,41	0,0082	2,493191
tarwe	propineb	1	1,86	130,62	0,24295	73,84596
TOTAAL					2,68389	815,7729

TMDI-berekening op basis van het Nederlandse dieet voor kinderen van 1 tot 6 jaar.

ADI propineb:	0,005 mg/kg lg/dag
product	bestrijdings-middel	EU-MRL	gecom-bineerde correc-tie factor	dieet	TMDI	%ADI
citrus	propineb	5	1,86	69,53	0,646629	756,2912281
pitvruchten	propineb	3	1,86	115,59	0,6449922	754,3768421
abrikozen	propineb	2	1,86	2,4	0,008928	10,44210526
kersen	propineb	1	1,86	1,59	0,0029574	3,458947368
perziken	propineb	2	1,86	2,47	0,0091884	10,74666667
pruimen	propineb	1	1,86	2,07	0,0038502	4,503157895
tafel- en wijndruiven	propineb	2	1,86	13	0,04836	56,56140351
aardbeien	metiram	2	0,348	3,87	0,00269352	3,150315789
aalbessen	propineb	5	1,86	2,25	0,020925	24,47368421
kruisbessen	propineb	5	1,86	0,03	0,000279	0,326315789
olijven	mancozeb	5	0,178	0,04	0,0000356	0,041637427
wortelen	mancozeb	0,2	0,178	8,6	0,00030616	0,358081871
knolselderij	propineb	0,2	1,86	0,28	0,00010416	0,121824561
radijs	propineb	0,2	1,86	0,08	0,00002976	0,034807018
schorseneren	mancozeb	0,2	0,178	0,04	1,424E-06	0,001665497
knoflook	propineb	0,5	1,86	0	0	0
uien	propineb	0,5	1,86	5,15	0,0047895	5,601754386
sjalot	propineb	0,5	1,86	0,1	0,000093	0,10877193
tomaten	propineb	3	1,86	10,67	0,0595386	69,63578947
andere Solanaceae	propineb	2	1,86	1,27	0,0047244	5,525614035
komkommers	propineb	0,5	1,86	4,38	0,0040734	4,764210526
augurken	mancozeb	2	0,178	0,6	0,0002136	0,249824561
courgettes	mancozeb	2	0,178	0,13	0,00004628	0,054128655
Cucurbitaceae met niet-eetbare schil	propineb	0,5	1,86	1,87	0,0017391	2,034035088
bloemkoolachtigen	propineb	1	1,86	11,83	0,0220038	25,7354386
sluitkoolachtigen	propineb	1	1,86	6,62	0,0123132	14,40140351
bladkoolachtigen	propineb	0,5	1,86	3,11	0,0028923	3,382807018
sla en dergelijke	propineb	5	1,86	5,28	0,049104	57,43157895
waterkers	mancozeb	0,3	0,178	0,1	0,00000534	0,006245614
witlof	mancozeb	0,2	0,178	3,15	0,00011214	0,131157895
kruiden	propineb	5	1,86	0,35	0,003255	3,807017544
bonen (vers)met peul	propineb	1	1,86	8,67	0,0161262	18,86105263
bonen (vers) zonder peul	propineb	0,1	1,86	0,35	0,0000651	0,076140351
erwten (vers)	mancozeb	0,1	0,178	7,29	0,00012976	0,151768421
asperge	propineb	0,05	1,86	0,22	0,00002046	0,023929825
bleekselderij	metiram	0,5	0,348	0,4	0,0000696	0,081403509
prei	propineb	3	1,86	3,7	0,020646	24,14736842
peulvruchten (droog)boon	propineb	0,05	1,86	1,04	0,00009672	0,113122807
peulvruchten (droog)erwt	mancozeb	0,05	0,178	0,27	2,403E-06	0,002810526
kool- en raapzaad	metiram	0,5	0,348	0,1	0,0000174	0,020350877
aardappels	propineb	0,05	1,86	100,81	0,00937533	10,96529825
hop	propineb	25	1,86	0,1	0,00465	5,438596491
gerst	propineb	2	1,86	0,44	0,0016368	1,914385965
haver	propineb	2	1,86	1,83	0,0068076	7,962105263
rogge	propineb	1	1,86	3,06	0,0056916	6,656842105
tarwe	propineb	1	1,86	81,08	0,1508088	176,3845614
TOTAAL					1,77032726	2070,558198

Uit de TMDI berekeningen met het Nederlandse dieet blijkt de ADI bij het dieet voor volwassenen met 816% overschreden te worden en bij het dieet voor kinderen van 1 tot
6 jaar met 2071%. Deze hoge overschrijdingen zijn vooral te wijten aan het gebruik van propineb in andere lidstaten van de EU en de lage ADI van propineb. Bij de berekening is aangenomen dat dit gebruik van propineb de hoogte van de EU-MRL’s heeft bepaald.

In deze berekening wordt een grove overschatting gemaakt omdat gebruik wordt gemaakt van de lage ADI van propineb. Bovendien kan er geen verdere verfijning van de risicoberekening worden uitgevoerd (gebruik van STMR’s en processingfactoren). Hiervoor ontbreken gegevens. Het gebruik van MRLs in de inname berekening geeft in het algemeen een overschatting van de inname.

Een verdere verfijning van de berekening door het gebruik van STMR’s en processingfactoren is slechts voor een aantal producten door te voeren. Bij de EU-harmonisatie zijn er alleen bij het sluiten van de open posities van de richtlijnen 93/57/EEG en 93/58/EEG STMR’s berekend. Van de oudere EU-MRLs zijn geen gedetailleerde evaluaties aanwezig.

De volgende produkten hebben het grootste aandeel in de inname: citrusfruit (volwassen 328%, kinderen 756%), pitvruchten (volwassenen 145%, kinderen 754%), tafel- en wijndruiven (volwassenen 61%, kinderen 57%), tomaten (volwassenen 46%, kinderen 70%), sla en dergelijke (volwassenen 43%, kinderen 57%) en tarwe (volwassenen 74%, kinderen 176%).

De EU-MRL van citrusfruit is gebaseerd op verdedigd gebruik van mancozeb. In de proeven geleverd ten behoeve van de residuharmonisatie bleek dat het wassen van het fruit de residuen beneden de 1 mg/kg bracht. De residuen zijn hoofdzakelijk op de schil aanwezig. Er zijn geen gegevens over het residugedrag tijdens de verwerking van citrusfruit tot sap bekend. Citrusfruit wordt meestal verwerkt voordat het gegeten wordt (geschild of geperst). Hierdoor vindt er waarschijnlijk een sterke afname van de geschatte blootstelling plaats.

De EU-MRL van pitvruchten van 3 mg/kg is gebaseerd op het hoogst gevonden residuniveau bij gebruik van mancozeb. Proeven met propineb gaven aan dat een MRL van 0,2 mg/kg voldoende voor het gebruik van propineb zou zijn. Bij gebruikmaking van de STMR voor mancozeb van 0,865 mg/kg wordt de geschatte inname gereduceerd 754% tot 20.8% van de ADI voor kinderen.

De monograph van propineb stelt een MRL voor tafel- en wijndruiven voor van 2 mg/kg, op basis van residuproeven. In 5 studies naar de verwerking tot wijn bleken de residuen afgenomen te zijn tot <0,05-0,10 mg/kg.

De monograph van propineb stelt geen MRL voor voor tomaat. Er zijn onvoldoende proeven voor de kritische GAP onder glas. Een MRL van 2 of 3 mg/kg wordt nodig geacht voor de toepassing van propineb. In studies naar de verwerking van tomaten in sap en ketchup bleek er een sterke reductie te zijn in residuen van propineb (<0,05 mg/kg).

De EU-MRL tarwe is gebaseerd op residuproeven in maneb, mancozeb en metiram. Voor metiram zou een MRL op basis van de proeven van 0,3 mg/kg voldoende kunnen zijn.

Bij gebruik van reductiefactoren in de dieetberekening wordt de geschatte blootstelling sterk gereduceerd, maar door een gebrek aan adequate gegevens kan er niet met zekerheid een inschatting gemaakt worden. Waarschijnlijk blijft er een overschrijding van de ADI bestaan.

Ter illustratie van de overschatting van het risico wordt in het onderstaande alleen het gebruik van de dithiocarbamaten in Nederland meegenomen.

Indien bij de risicoberekening alleen het gebruik van de dithiocarbamaten in Nederland wordt meegenomen is de inname van volwassenen gereduceerd tot 40,6 en voor kinderen tot 171% van de ADI.

TMDI berekening met het Nederlandse dieet voor volwassenen voor alleen het Nederlandse toegelaten gebruik van dithiocarbamaten.

ADI propineb:	0,005 mg/kg lg/dag
product	bestrijdings-middel	EU-MRL	gecombi-neerde correctie-factor	dieet	TMDI	%ADI
pitvruchten	metiram	3	0,348	85,31	0,08906	27,07102
aalbessen	maneb	5	0,175	1,49	0,0013	0,396277
uien	mancozeb	0,5	0,178	14,53	0,00129	0,393061
sjalot	mancozeb	0,5	0,178	0,1	8,9E-06	0,002705
tomaten	maneb	3	0,175	26,91	0,01413	4,294149
asperge	mancozeb	0,05	0,178	1,18	1,1E-05	0,003192
peulvruchten (droog)boon	maneb	0,05	0,175	2,27	2E-05	0,006037
peulvruchten (droog)erwt	maneb	0,05	0,175	0,97	8,5E-06	0,00258
aardappels	metiram	0,05	0,348	172,56	0,003	0,912627
haver	mancozeb	2	0,178	1,99	0,00071	0,215331
rogge	mancozeb	1	0,178	4,41	0,00078	0,238596
tarwe	mancozeb	1	0,178	130,62	0,02325	7,066979
TOTAAL					0,13358	40,60255

TMDI berekening met het Nederlandse dieet voor kinderen van 1 tot 6 jaar voor alleen het Nederlandse toegelaten gebruik van dithiocarbamaten.

ADI propineb:	0,005 mg/kg lg/dag
product	bestrijdingsmiddel	EU-MRL	gecombi-neerde correctie- factor	dieet	TMDI	%ADI
pitvruchten	metiram	3	0,348	115,59	0,12067596	141,1414737
aalbessen	maneb	5	0,175	2,25	0,00196875	2,302631579
uien	mancozeb	0,5	0,175	5,15	0,00045063	0,527046784
sjalot	mancozeb	0,5	0,175	0,1	0,00000875	0,010233918
tomaten	maneb	3	0,178	10,67	0,00569778	6,664070175
asperge	mancozeb	0,05	0,178	0,22	1,958E-06	0,002290058
peulvruchten (droog)boon	maneb	0,05	0,175	1,04	0,0000091	0,010643275
peulvruchten (droog)erwt	maneb	0,05	0,175	0,27	2,3625E-06	0,002763158
aardappels	metiram	0,05	0,348	100,81	0,00175409	2,05157193
haver	mancozeb	2	0,178	1,83	0,00065148	0,761964912
rogge	mancozeb	1	0,178	3,06	0,00054468	0,637052632
tarwe	mancozeb	1	0,178	81,08	0,01443224	16,87981287
TOTAAL					0,14619778	170,991555

Bij het dieet voor kinderen kan een verdere verfijning van de innameberekening gemaakt worden door gebruik te maken van de STMR’s. Het gebruik van MRLs in de inname berekening geeft in het algemeen een overschatting van de inname.

De inname van pitvruchten neemt bij de berekening voor kinderen 141% van de ADI in. Uit residuproeven uitgevoerd met metiram kan een STMR van 0,305 mg/kg afgeleid worden. Het gebruik van deze STMR bij de inname berekening geeft voor pitvruchten een inname van 14,35% van de ADI voor kinderen. Uit de residuproeven met mancozeb wordt een hogere STMR gevonden (0,75 mg/kg). Dit geeft bij kinderen een inname van pitvruchten van18.0 % van de ADI. De totale inname als percentage van de ADI wordt door gebruik van deze STMR 141 - 18.0 = 123% lager. Dit brengt de inname voor kinderen voor alleen het Nederlandse gebruik van dithiocarbamaten tot onder de 100% van de ADI (namelijk 48%).

ETU

ETU is een relevante metaboliet vanuit toxicologisch oogpunt. In de monografiën is een ADI voor ETU voorgesteld van 0.002 mg/kg lg/dag. ETU wordt met name gevormd uit de moederstof bij verhitting. In de Regeling Residuen van Bestrijdingsmiddelen is een MRL opgenomen van 0.1 mg/kg voor verhitte eet- en drinkwaar.

In de EU en in de Codex zijn geen MRL’s voor ETU vastgesteld. In de Codex zijn er in het verleden wel MRL’s voor ETU geweest, maar deze zijn ingetrokken in 1995. Dit vanwege het feit dat de residuen van ETU geen goede aanwijzing geven over het gebruik van EBDC’s en vanwege het feit dat er geen relatie is tussen de residuen van ETU in niet-verwerkte en verwerkte produkten.

De TMDI berekening met ETU (Nederlands dieet) is uitgevoerd met de MRLs voor Nederlandse producten.

TMDI berekening voor ETU met het Nederlandse dieet voor volwassenen voor alleen het Nederlandse toegelaten gebruik van dithiocarbamaten.

ADI ETU:	0,002 mg/kg lg/dag
product	bestrijdings-middel	NL-MRL	dieet	TMDI	%ADI
pitvruchten	metiram	0,1	85,31	0,00853	6,482523
aalbessen	maneb	0,1	1,49	0,00015	0,113222
uien	mancozeb	0,1	14,53	0,00145	1,104103
sjalot	mancozeb	0,1	0,1	0,00001	0,007599
tomaten	maneb	0,1	26,91	0,00269	2,044833
asperge	mancozeb	0,05	1,18	5,9E-05	0,044833
peulvruchten (droog)boon	maneb	0,05	2,27	0,00011	0,086246
peulvruchten (droog)erwt	maneb	0,05	0,97	4,9E-05	0,036854
aardappels	metiram	0,05	172,56	0,00863	6,556231
haver	mancozeb	0,1	1,99	0,0002	0,151216
rogge	mancozeb	0,1	4,41	0,00044	0,335106
tarwe	mancozeb	0,1	130,62	0,01306	9,925532
TOTAAL				0,03539	26,8883

TMDI berekening voor ETU met het Nederlandse dieet voor kinderen van 1 tot 6 jaar voor alleen het Nederlandse toegelaten gebruik van dithiocarbamaten.

ADI ETU:	0,002 mg/kg lg/dag
product	bestrijdings-middel	NL-MRL	dieet	TMDI	%ADI
pitvruchten	metiram	0,1	115,59	0,011559	13,51929825
aalbessen	maneb	0,1	2,25	0,000225	0,263157895
uien	mancozeb	0,1	5,15	0,000515	0,602339181
sjalot	mancozeb	0,1	0,1	0,00001	0,011695906
tomaten	maneb	0,1	10,67	0,001067	1,247953216
asperge	mancozeb	0,05	0,22	0,000011	0,012865497
peulvruchten (droog)boon	maneb	0,05	1,04	0,000052	0,060818713
peulvruchten (droog)erwt	maneb	0,05	0,27	0,0000135	0,015789474
aardappels	metiram	0,05	100,81	0,0050405	5,895321637
haver	mancozeb	0,1	1,83	0,000183	0,214035088
rogge	mancozeb	0,1	3,06	0,000306	0,357894737
tarwe	mancozeb	0,1	81,08	0,008108	9,483040936
TOTAAL				0,02709	31,68421053

Bij de berekeningen is er vanuit gegaan dat wanneer de MRL van de dithiocarbamaten beneden de 0,1 is vastgesteld, de hoeveelheid ETU residuen niet groter kan zijn dan de waarde van de MRL voor de betreffende dithiocarbamaat (op asperge, peulvruchten en aardappels).

De inname van ETU afkomstig van Nederlandse produkten is voor volwassenen maximaal 26,9% en voor kinderen maximaal 31,7% van de ADI.

Van importprodukten kan ook een blootstelling aan ETU verwacht worden.

PTU

PTU (propyleenthioureum) is een metaboliet van propineb. In de monograph van propineb wordt een voorlopige ADI voorgesteld van 0.0005 mg/kg bw/dag. In de Regeling Residuen van Bestrijdingsmiddelen is een MRL opgenomen van 0.1 mg/kg voor verhitte eet- en drinkwaar.

In Nederland is er geen gebruik van propineb en kunnen propineb residuen alleen op geïmporteerde produkten voorkomen. Een verdere inname berekening wordt niet uitgevoerd, vanwege het ontbreken van relevante gegevens.

Bij het sluiten van de open posities in het kader van EU residurichtlijn 93/57 en 93/58 heeft de rapporteur Italië een dieetberekening gemaakt op basis van de aan de EU geleverde gegevens van verdedigd landbouwkundig gebruik.

Uit de TMDI berekening met de MRLs en het WHO-EUR dieet bleek dat, indien ervan wordt uitgegaan dat alle residuen afkomstig zijn van mancozeb (behalve bij pitvruchten en tomaat), de ADI voor 112,7% opgevuld werd. Hierbij werd gebruikt gemaakt van de door de JMPR vastgestelde ADI’s. In een aparte inname berekening van propineb, bij gewassen waar er geregistreerd gebruik van propineb was, werd de ADI voor 63,8% opgevuld. Bij deze berekening werd de ADI van de JMPR gebruikt van 0,007 mg/kg lg/dag. Deze berekeningen werden destijds acceptabel gevonden.

Conclusie risico voor de volksgezondheid

De verwachting is dat de in Nederland toegelaten toepassingen van EBDC’s geen gevaren opleveren voor de volksgezondheid. Een adequate inschatting van de risico’s voor de volksgezondheid van residuen op geïmporteerde produkten is vanwege het ontbreken van gegevens (o.a residugegevens van propineb, evaluaties van EU-MRLs en STMR’s) momenteel niet uitvoerbaar. Ter verificatie dient deze verfijning van de risicoevaluatie nog wel te worden uitgevoerd.

In EU verband zal dit na plaatsing van de stoffen op Annex I verder bekeken moeten worden.

Onzekerheden

De EU-MRL voor aardappel voldoet niet voor de Nederlandse GAP van EBDC’s . In EU verband zal er actie ondernomen moeten worden om deze te verhogen.

Te beantwoorden vragen ten behoeve van de afronding van de voorliggende aanvraag

Residuproeven volgens GAP:

• 8 proeven met maneb in appel

• 8 proeven met maneb in rode, witte en zwarte bessen

• 4 proeven met maneb of mancozeb in uien

• 8 proeven met maneb in tomaat

• 4 proeven met maneb of mancozeb in asperge

• 8 proeven met maneb in bonen (bruine, witte en zwarte)

• 7 of 8 proeven met maneb of mancozeb in tarwe

Volgens de Nederlandse vereisten is monsterstabiliteit in dierlijke produkten van mancozeb, maneb en ETU vereist.

Ontbrekende gegevens in de monografiën. Deze zullen na het bespreken van de monografiën in een toekomstige ECCO ronde geïdentificeerd worden.

Etikettering

Voorstel voor classificatie werkzame stof (symbolen en R- en S-zinnen)
(EU classificatie)

Deze etikettering is gebaseerd op de stoftoxicologiestudies zoals deze zijn samengevat in de voorlopige monografie.

Symbool:

Xi

met als onderschrift: Irriterend

R-zinnen	R37	irriterend voor de ademhalingswegen
	R43	Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid

Voorstel voor classificatie formuleringen (symbolen en R- en S-zinnen)

Op basis van de formuleringstoxicologie en de eigenschappen van de stof mancozeb, de eigenschappen van de hulpcomponenten en de risicoschatting voor de toepasser wordt voorgesteld de middelen als volgt te etiketteren:

BRABANT MANCOZEB FLOWABLE, CURZATE M, CYMOXANIL M,
DITHANE DG NEW TEC, DITHANE M-45 SPUITPOEDER, DITHANE VLOEIBAAR, PENNCOZEB 80 WP, PENNFLUID EN TURBAT

Symbool:

Xi

met als onderschrift: Irriterend

R-zinnen	R37	irriterend voor de ademhalingswegen
	R43	Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid

S-zinnen	S24	aanraking met de huid vermijden
	S37	draag geschikte handschoenen
	S46	in geval van inslikken, onmiddellijk een arts raadplegen en verpakking of etiket tonen

LUXAN MANCOZEB 450 FC (particulieren)

Symbool:

Xi

met als onderschrift: Irriterend

R-zinnen	R37	irriterend voor de ademhalingswegen
	R43	Kan overgevoeligheid veroorzaken bij contact met de huid

S-zinnen	S2	buiten bereik van kinderen bewaren
	S13	verwijderd houden van eet- en drinkwaren en van diervoeder
	S24	aanraking met de huid vermijden
	S37	draag geschikte handschoenen